رویاهای کودکانه در انتظار تصمیمات مردانه/ آینده کودکان کار چه می شود

قانون حمایت از کودکان کار کی اجرایی می شود؟

امروزه کودکان کار در بسیاری از کوچه و خیابان های استان دیده می شوند. در اطراف فروشگاه های بزرگ، چهار راه ها، پارک ها، ترمینال اتوبوس رانی و ... با بسته های باطری، آدامس، شکلات، گل، بیسکوئیت، آدامس، جوراب، فال و ... شاید خیلی از ما ها از روی دلسوزی و ترحم از آنها خرید کرده باشیم. شاید هم تنها با تکان دادن سر اظهار تاسف کنیم و حتی این پدیده را به مسئله هدایای دریافتی نمایندگان ، اختلاس های بزرگ، وام های میلیاردی و ... ربط دهیم! عده ای نیز آنها را به فرزندان خود نشان می دهند که آخر و عاقبت درس نخواندن یا غذا نخوردن این است!

کودکان کار و خیابان چه افرادی هستند؟

بنا به تعریف کارشناسان «کودکان کار» به کودکانی اطلاق می‌شود که به دلیل نابسامانی‌های خانوادگی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... از آموزش، بهداشت فردی، امنیت، تغذیه، بازی و برابری در برخورداری از نیازهای سنی و کودکانه محروم مانده اند و ناگزیر توسط والدین و یا کارفرمایان به کار در کارگاه‌ها، خیابان‌ها، منازل، کوره پزخانه‌ها، مزارع، ترمینال‌ها، پای دار قالی، حمل کالاهای قاچاق و یا کار در خیابان مشغول می‌شوند.

البته کودکان کار در سایر شهر های استان به انواع دیگری از کار ها مشغول هستند و کمتر در سطح شهر ظاهر می شوند. کار در مزارع کشاورزی، دامداری ها، چرای دام در مراتع، نانوایی، مغازه، کوره پز خانه، ترمینال و دستفروشی در مکان های ثابت نظیر فروش نان، جمع آوری زباله و مواد قابل بازیافت و ... از دیگر انواع کار کشیدن از نسلی است که در این سن تحصیل و تفریح ضروری ترین نیاز های آنان است.

از سوی دیگر در جامعه امروزی، به دلایل مشکلات اقتصادی و حتی مشکلاتی نظیر داستان اداره کار و پرداخت حق بیمه و شکایت و ...  اکثر صاحبان حرف ترجیح می دهند به جای استخدام کارگر از فرزندان خود در انجام امورات اقتصادی استفاده کنند. هر چند کار در سنین پائین باعث آشنایی کودک با مشکلات زندگی می شود و ممکن است قدر پول را بیشتر بداند و با زحمات والدین آشنا شود ولی این امر نباید به اجبار و تحمیل فشار باشد. ذکر این نکته ضروی است که پنهان کردن آمار و سیاه نمایی خواندن موضوعاتی از این دست نه تنها چاره کار نیست بلکه باعث می شود مسائلی از این دست به یک فاجعه انسانی تبدیل شوند و روز به شاهد افزایش چنین مشکلات اجتماعی در سطح استان باشیم.

کار با اعمال شاقه

کارهایی که برخی از این کودکان انجام می دهند در واقع نوعی کار با اعمال شاقه است. بیدار شدن در ساعات آغازین روز، بلند کردن کیسه های سنگین، مواجهه با برخی شوخی های مغازه داران، مشاهده استعمال مواد دخانی و مخدر توسط برخی مغازه داران و شاگردان بزرگتر مغازه ها و ... از جمله مشکلاتی هستند که تحمل برخی از آنها برای کودکان حقیقتاً دشوار است و آنها را در معرض انواع آسیب های اجتماعی، روانی و بهداشتی قرار می دهد.

«علی الف» دانش آموز یکی از مدارس شهر می گوید:« هر روز صبح ساعت سه و نیم به همراه پدرم به نانوایی می روم و تا 7 صبح در نانوایی کار می کنم. بعد به مدرسه می روم. بعد از ظهر ها نیز از ساعت یک و نیم تا 5 غروب در نانوایی کار می کنم و شب ها باید ساعت 8 بخوابم.» «م ش» دانش آموز مدرسه شهید هدایتی می گوید:« هر روز صبح ساعت 4 به نانوایی می روم و تا 7 مشغول به کارم. بعد از مدرسه نیز تا ساعت 5 استراحت می کنم و بعد به نانوایی می روم و تا اتمام کار در نانوایی به پدرم کمک می کنم.»

در برخی شهرهای استان که که مشاغل کشاورزی و دامداری در آنها رونق دارد، به کارگیری کودکان در مزارع نیز امری طبیعی محسوب می شود و کودکان در پائین بیشتر اوقات خود را در مزارع و مراتع می گذرانند که انجام بسیاری از این کار ها خارج از توان فیزیکی و جسمی کودکان است.

قانون در مورد کار کودکان چه نظری دارد؟

بر اساس پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک، کار کردن افراد زیر 18 سال ممنوع است. طبق قانون به کار گماشتن افراد کمتر از ۱۵ سال جرم است و اگر فردی کودکی را مجبور به کار کند، علاوه بر پرداخت اجرت المثل کار انجام یافته و جبران خسارت با توجه به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم به حبس از ۹۱ روز تا یک سال یا جریمه نقدی معادل۵۰ تا ۲۰۰ برابر حداقل مزد روزانه محکوم می‌شود. این در حالی است که سن  اشتغال برای کودکان کشورمان نامشخص است و شرایط نابسامان اقتصادی و مشکلات خاص برخی خانواده ها نظیر طلاق، اعتیاد و ... سبب شده است که بسیاری از کودکان در سنین پائین ترک تحصیل کرده، وارد بازار کار شوند.

هر چند برخی ادارات و نهاد ها در پی حل معضل کودکان کار در سطح کلان هستند، اما به نظر می‌رسد برای حل ریشه ای این ماجرا همکاری چندین نهاد و ارگان لازم است. در وهله اول باید قانون مجازات خانواده هایی که فرزندان خود از تحصیل محرم می کنند، اجرا شود.

چه چیزهایی در کمین این کودکان است؟

محرومیت از حقوق اولیه انسانی نظیر احترام و رعایت شان انسانی، و محرومیت از حق ادامه تحصیل از اولین تبعات ورود زود هنگام به عرصه کار می باشد که کودکان کار با آن مواجه هستند.  بلوغ زود رس، اعتیاد، بیماری های واگیر دار و عفونی،  ایدز، هپاتیت، انواع آسیب های اجتماعی و روانی، تجاوز به عنف، افتادن در دام اعتیاد و مواد دخانی، ورود به باند های سرقت، مافیایی و قاچاق مواد مخدر و ... از دیگر خطراتی هستند که کودکان کار را تهدید می کنند. متاسفانه به دلیل فراهم بودن زمینه خلاف به دلیل تبعیت از گروه همسالان و سکنی در منطقه ها و سکونت گاه هایی که عمدتاً محل آمد و شد افراد شرور و ناسالم می باشندف این کودکان معصوم زود تر از آنچه که فکر کنیم وارد دنیای خلاف و عرصه خلافکاری می شوند.

چاره کار چیست؟

بی شک رسیدگی ریشه‌ای به این قضیه و حل معضل کودکان به صورت دائم یک تصور خیالبافانه است. اما همکاری سازمان‌های دولتی و سازمان های مردم نهاد می تواند دست کم در فراهم کردن بخشی از نیاز های عاطفی، تحصیلی، مالی و ... این کودکان تاثیرات مثبت داشته باشد.

اگرچه حتی هنوز درست مشخص نیست کدام نهاد قرار است مسئولیت رسیدگی به وضعیت کودکان و نوجوانانی را به عهده داشته باشد که به جای بازی در محیط های کودکانه و نشستن پشت نیکت های مدرسه در سرما و گرما به رهگذران التماس می کنند.

البته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دکتر علی ربیعی بیان کرده است که جلسه ساماندهی کودکان خیابانی موضوع مصوبه هیئت وزیران (سال 1384)، پس از 8 سال تعطیلی برگزار می‌شود. وی با بیان این که پدیده کودکان خیابانی به موضوعی هشداردهنده در سطح جهان تبدیل شده است و همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه با این معضل مواجه هستند، گفت: موضوع کودکان خیابانی در ایران هم موضوعی با اهمیت است و همانگونه که در برنامه های ارائه شده اینجانب به مجلس هم اشاره شده بود یکی از مشکلات نظام کنونی رفاه اجتماعی کشور عدم هماهنگی بین سازمانهای ارائه کننده خدمات حمایتی و آسیبهای اجتماعی است.

او در ادامه گفته است: بر این اساس معاونت رفاه اجتماعی وزارتخانه تشکیل جلسه ساماندهی کودکان خیابانی را در اولویت کاری خود قرار داده است و اولین جلسه این شورا برگزار خواهد شد. هر چند تحرکاتی  برای ساماندهی اوضاع کودکان کار در سطح کلان مملکت آغاز شده، ولی تلاش مسئولین و نمایندگان استان نیز در حل این معضل اجتماعی مورد انتظار است. در واقع هماهنگی و برگزاری جلسات مشترک سازمان ها و نهاد هایی نظیر  استانداری، شورای شهر، شهرداری، بهزیستی، نیروی انتظامی، آموزش و پرورش می تواند در جلوگیری از روند رو به توسعه این معضل تاثیر داشته باشد.

انتهای پیام/