نسبت به 28 شرط مقدمه پذیرش برجام دقت نشد/ اقدامی مناسب در برابر نقض برجام توسط آمریکا

ایشان با اشاره به قضیه «برجام» گفتند: به مسئولانی که پیگیر این مسئله بودند اعتماد داشتیم و داریم چرا که آنها را خودی و مؤمن می دانیم اما در همین ماجرا در مواردی به علت اعتماد به حرف طرف مقابل از مسائلی صرف نظر کردیم یا اهتمام لازم را به خرج ندادیم که در نتیجه خلاهایی باقی ماند که دشمن در حال استفاده از آنهاست.

رهبری معظم انقلاب اسلامی تأکید کردند: وقتی دشمن با وقاحت در مقابل شما ایستاده است، هر نوع کوتاهیِ شما را حمل بر ضعف و ناچاری می‌کند و گستاخ تر می شود، بنابراین باید کاملاً مراقب بود.

در همین زمینه به سراغ علیرضا زاکانی رییس کمیسیون ویژه برجام در مجلس نهم رفتیم و گفتگویی با وی در مورد بدعهدی‌های آمریکا، اقدام اخیر سنا و بررسی اقدام متقابل انجام دادیم.


متن این گفتگو با شرح زیر است:

جنابعالی به عنوان رییس کمیسیون ویژه برجام به صورت کامل در روند بررسی آن در مجلس بودید و در نهایت فعالیت شما به تصویب قانونی در مجلس در خصوص برجام منتهی شد، اکنون که به آن قانون و فعالیت‌های خودتان نگاه می‌کنید، چه اندازه نتیجه را مثبت ارزیابی می‌کنید؟

زاکانی: مجلس دو کار انجام داد، یکی در کمیسیون برجام بود و طی آن گزارشی ارائه شد و دیگری هم قانونی بود که تصویب شد. آنچه به عنوان گزارش ارائه شد بسیار کامل بود و با توجه به اینکه اکنون بیش از یک سال و چندماه از برجام می‌گذرد، هیچ خدشه‌ای به آن گزارش وارد نشده و همه داده‌ها و اطلاعات آن عینا به اثبات رسیده است. لذا گزارش را قابل دفاع ‌می‌دانم. طرح مجلس ضعیف است به نظر بنده بهتر می‌شد آن را ارائه کرد و پیش برد ما با تجربه کار کمیسیون برجام و اطلاعات بدست آمده طرحی را تنظیم و بنام نمایندگان ارائه کردیم اما متاسفانه این کار با عدم موافقت رییس مجلس و دوستان ایشان به نتیجه نرسید.

 دلیل این مساله چه بود؟

زاکانی: آقای لاریجانی اعتقاد به کار کارشناسی و دقیق به آن معنا نداشت و علاقمند بود که به سرعت این موضوع در مجلس مطرح بشود و مجلس نظر خود را ابراز کند. در روز قبل از ارائه گزارش به بنده می گفتند که معتقدم تحریم‌ها برداشته می‌شود، آقای لاریجانی به بخش‌هایی از مقدمه و مواد خود برجام استناد می‌کرد.

*کمیسیون ویژه برجام فرمالیته نبود

در همان روزهایی که جنابعالی مشغول بررسی برجام در کمیسیون متبوع بودید، برخی ‌می‌گفتند این کمیسیون فرمالیته است، و اکنون هم می‌بینیم آن قانون اصلا مدنظر نیست و حتی خود مجلس هم می‌گوید باید برای بدعهدی‌های جدید آمریکا قانون جدیدی وضع کنند، واقعا آن کمیسیون فرمالیته بود؟

زاکانی: به نظرم آن کمیسیون فرمالیته نبود، کمیسیون ویژه برجام در مرحله اول فقط مسئولیت بررسی و ارائه گزارش این سند را داشت که در مدت کمتر از دو ماه با دقت بالا موضوعات محول شده را بررسی کرد. با سعه صدر حرف‌های مخالفان و موافقان را شنید و بدون پیش داوری با بهره‌گیری ازنظرات متخصصین کشور و اساتید دانشگاه ورودی تخصصی داشت. سپس قضاوت کارشناسی کرد و وظ‌یفه‌اش را به نحو احسن انجام داد. اما متاسفانه هیات رئیسه مانع از کار کمیسیون شدند و نگذاشتند که در فرآیندهای بعدی کمیسیون نقش ایفا کند.


طرحی که مدنظر این آقایان بود در صحن مصوب شد، این طرح را که از مدت‌ها قبل مشخص شدن  بررسی‌های کمیسیون‌ برجام تنظیم شده بود به کمیسیون‌های مرتبط و حتی غیر مرتبط ارائه کردند، بدون اینکه آن را به کمیسیون برجام ارائه کنند. بنابراین هم مانع ارجاع طرح به کمیسیون شدند و هم مقاومت کردند و ایستادند و در دستور هفتگی مجلس هم علی‌رغم اعلام مکرر و اعتراضات ما، نگذاشتند کمیسیون جلسه و عنوانی را برای خود داشته باشد.

در حال حاضر آیا به قانون جدیدی نیاز هست؟

زاکانی: به نظرم همان قانونی که در گذشته در مجلس تصویب شد، فوق‌العاده ضعیف است، اما همان قانون ضعیف را هم اجرا نمی‌کنند انتظار این است که لااقل به همان قانون عمل کنند. البته بهتر است دقت‌های جدیدی را به آن قانون اضافه کنند.

در زمان بررسی برجام در مجلس، این روزها پیش بینی می‌شد؟ یعنی روزهای بدعهدی آمریکا؟


زاکانی: ما کاملا این روزها را پیش‌بینی می‌کردیم و برایمان مشخص بود که چه اتفاقی در حال رخ دادن است و این را مکرر گفتیم و بخشی از آن در گزارش کمیسیون منعکس شد. علت این موضوع هم ورود کارشناسی به متن بود چون با ورود کارشناسی به متن می‌توان متوجه شد که چه تبعات و شرایطی را برای ما به دنبال خواهد داشت. بنابراین امروز قابل پیش‌بینی بود اما برخی دوستان علاقه نداشتند که امروز را ببینند و علاقه داشتند در مقام خوش بینی به ماجرا نگاه کنند.

*نسبت به 28 شرط مقدمه پذیرش برجام، دقت جدی نشد


 امروز حدود یک سال و چند ماه از اجرای تعهدات کشورمان در توافقنامه هسته‌ای می‌گذرد، وضعیت برجام در خصوص لغو یکجای تحریم‌ها چگونه بوده است؟


زاکانی: از روز اول تصویب برجام، به هیچ یک از مواردی که به عنوان شروط تعیین شده بود، به صورت صریح توجه نشد. 9 شرط مقام معظم رهبری، 9 شرط مجلس و 10 شرط هم شورای عالی امنیت ملی گذاشته بودند و در همین دیدار اخیر در ماه مبارک رمضان رهبر فرزانه انقلاب فرمودند حرف‌هایی که ما زدیم و شروطی که گذاشتیم شروط واقعی بود و شروط تصنعی نیست.

لذا این 28 شرط، مقدمه پذیرش برجام بود اما نسبت به این شروط دقت جدی نشد و امروز محل گلایه و پاسخ طلبیدن از سوی افکار عمومی از روسای قوای مجریه، مقننه و رییس دستگاه خارجی است.

*سیستم‌های نظارتی آژانس به صورت تشدید شده در ایران اعمال می شود

برخی کارشناسان می‌گویند دستگاه‌هایی که در مراکز هسته‌ای نصب شده، اطلاعاتی فراتر از نظارت‌های معمول در اختیار آژانس قرار می‌دهند، این موضوع چه میزان صحت دارد؟

زاکانی: اقتضائات و سیستم‌های نظارت تشدید شده بازرسی آژانس رویه متداولی برای هیچ کجای جهان نیست، اما به صورت تشدید شده در ایران در حال اجراست و 28 شروطی که عرض کردم در این مورد هم رعایت نشده است. پس هم اطلاعات فراتر و هم اقدامات فراتر از نیاز را و با سرعت بالاتر از تعهدات انجام دادند که خود طرف غربی شگفت زده است.


پیشنهاد جنابعالی به هیات نظارت بر برجام چیست؟


زاکانی: معتقدم درکنار رایزنی با سران کشورهای جهان و بهره‌مندی از دیپلماسی عمومی مردم در سایر کشورها، مسئولان باید اطلاعات دقیقی را به ملت عزیز ایران جهت ایجاد اجماع ملی در مطالبه بحقمان بدهند و در کنار این موضوع باید راهکاری عملی طراحی کنند و گام‌های مشخص و شفافی را در نظر بگیرند که اقدام متقابل با اقدام امریکایی‌ها را با هر سطحی به صورت مناسب پاسخ بدهیم. باید به آمریکایی‌ها تفهیم شود که هر اقدام اعلامی یا اعمالی شما پاسخ مناسب را خواهد داشت و این پاسخ‌ها برای آن‌ها مشخص شود.

*طراحی مجدد و بازسازی راکتور اراک اقدامی مناسب در برابر نقض برجام توسط آمریکا است

در این مورد اقدام اخیر سنا، به نظرتان پاسخ مناسب کشورمان باید چگونه باشد ؟


زاکانی: ماده 3 قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای که رهبری هم نسبت به آن تاکید داشتند باید مورد نظر قرار گیرد. یعنی بخشی از اقدامات از جنس بازگشت به سلسله زیرساخت‌هایی است که برای ما از بعد امنیتی اهمیت ویژه‌ای دارد، همچون فردو؛ در فردو ایجاد زیر ساخت‌هایی که استقرار IR4 را که محصول کاملا بومی و مهیا است و ظرفیت بسیار بالاتری دارد، شرایطی ایجاد می‌کند که ما یک ضریب بالاتر، حجم بیشتری را در بعد غنی سازی با امنیت بالا داشته باشیم.

این موضوع امکانی را برای ما فراهم می‌کند که به طرف مقابل نشان دهیم جدی هستیم. همچنین سلسله مواردی که نسبت به انجام تست‌های جدی دستگاه‌های سانتریفیوژ با قابلیت‌های بالاتر همچون IR6 و IR8 و ایجاد زمینه‌های نصب آبشاری آنها که در واقع برجام مانع اینکار است، این مواردی که عرض کردم کاملا مسالمت‌آمیز و تحت نظارت است و چون طرف مقابل، کاملا برجام را نقض کرده است ما هم باید نسبت به حرکت متقابل خودمان توسعه‌های اساسی و جدی انجام دهیم. همچنین طراحی مجدد و بازسازی راکتور اراک را هم می‌توان به عنوان گامی جدی در برابر نقض صریح برجام توسط امریکا انجام داد.


یکی دیگر از اقداماتی که ما می‌توانیم انجام بدهیم این است که تمهیداتی را در زمینه بازرسی‌های آژانس انجام بدهیم چرا که ما بازرسی‌های فوق العاده‌تری را نسبت به کلیه کشورهای جهان پذیرفته ایم و ضرورت دارد حد متعارفی از آنها را بپذیریم. البته بنده معتقدم نباید با نظارت‌های متعارف مخالفت کرد و طرح‌های خروج از آژانس مناسب نیست. پس ضروری است که سلسله اقداماتی را تنظیم و به طرف مقابل اعلام کنیم هر اقدامی که انجام بدهند ما هم اقدامات متقابلی انجام می‌دهیم یعنی ویترینی از مجموعه اقدامات عملی در برابر انان قرار بدهیم و در مقابل اعضا 1+5بویژه تهدیدات و اقدامات آمریکایی‌ها  اقدام مناسب و مشخص شده ایران انجام شود. دوره تهدید هم پایان خواهد یافت. باید امکانی را ایجاد کنیم که کسی نتواند با گام‌های جدی خودش حرکت محدود کننده برای ما داشته باشد و حقوق ملت ما ضایع بشود و بعد ما فقط تهدید کنیم.

*خوش خیالی است اگر بگویم برجام بدون آمریکا ادامه داشته باشد/تحریم‌ها فقط از بُعد اعلامی برداشته شده‌اند


عده‌ای عنوان می‌کنند که امریکا فقط یکی از کشورهای مذاکره کننده است و ما نباید برجام را تحت شعاع عملکرد امریکا قرار بدهیم و حتی زمزمه‌های اینکه برجام را بدون امریکا ادامه دهیم، به گوش میرسد، آیا این موضوع اصلا شدنی است؟ نظر و ارزیابی‌تان چیست؟


زاکانی: این از خوش خیالی‌های مجدد است که عده‌ای دارند. اگر یادتان باشد وقتی آقای روحانی سرکار آمد و پرونده هسته‌ای را از شورای امنیت ملی گرفت و به وزارت خارجه برد، طرف اصلی مذاکره کننده را آمریکا قرار دادند و حتی پیش نویس برجام توسط امریکا تنظیم شده است و این مساله را خودشان هم اذعان می‌کنند. از این جهت اگر امریکایی‌ها نخواهند، با گوشه اخمی سایر کشورها را هم از جمله اروپایی‌ها مجبور می‌کنند که از آنان تمکین کنند یعنی همین کاری که تا الان کرده‌اند. به ظاهر می‌گویند ما تحریم را برداشتیم اما عملا به اذعان رییس بانک مرکزی، وزیر اقتصاد و سایر مسئولان تحریم‌ها برداشته نشده است. حتی آقای ظریف هم در نامه به خانم موگرینی بر این موضوع صحه گذاشتند؛ به هر حال تحریم‌ها فقط از بعد اعلامی برداشته شده است اما از بعد اعمالی تحریم‌ها همچنان ادامه دارد و اکنون هم با طرح سنا اعلاما و اعمالا آن را تشدید می‌کنند. به همین دلیل ما کام روایی جدی نداشتیم . ما باید اقدامات منطقی، محکم و شفاف در مقابل امریکا انجام بدهیم تا آنان سر جایشان بنشینند و این کاملا شدنی است.


تعهداتی که از سوی ما انجام شده است تا چه حد برگشت پذیر است؟


زاکانی: اقدامات مربوط به راکتور اراک متاسفانه برگشت‌پذیر نیست و باید مجددا راکتور را طراحی کنیم و آن را از نو بسازیم. بخشی کمی از امکاناتی که از نطنز و فردو برداشت شده، برگشت پذیر است. در فردو بخشی از زیرساخت‌ها را به هم زدند و باید مجدد زیرساخت‌های جدی و جدیدی را استوار کنند. در نطنز بخشی از امکاناتی که برداشته شده حتما از بین رفته و به نوعی نیازمند آرایش و شرایط جدیدی هستیم. بنابراین می‌شود که نقشه جدیدی را برای توسعه فعالیت‌ها فراتر از شعار دادن، طراحی کرد و تمهیدات عملی آن پیگیری شود.

انتهای پیام/

منبع: باشگاه خبرنگاران