- کاریکاتور/ تاج شاهی بزرگتر از قد و قواره چارلز سوم و کامیلا
- کاریکاتور/ ترامپ خطرناکتر از همیشه!
- افزایش ۸۰ درصدی تلفات نوجوانان و جوانان آمریکایی/ قاتلانی از نوعِ سلاح گرم تا سرطان + فیلم
- ویتامینی که مغز را جوان می کند/ بهترین راه برای اصلاح خلق و خو
- وقتی تنش میان ابرقدرت ها تشدید می شود/ تبدیل کلمات به عمل؛ بدترین سناریوی جهان
چهارشنبه ۰۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 April 24
"تیتر1"/ هافینگتون پست تحلیل کرد؛
ترس سعودی‌ها از تبدیل ایران به قدرت‌مطلق منطقه/ تردید عربستان به پایبندی‌آمریکا بر تعهد حمایت از منافع‌سعودی‌ها/ بیداری‌اسلامی جوانان عربستان نزدیک است
پادشاهی عربستان سعودی که سابقا به دلیل ثروت نفتی اش جلودار و نقش موثری به عنوان مرکزیت جهان عرب در صحنه جهانی داشت، هم اکنون نفوذ منطقه ای و نقش برجسته خود را از دست داده است.
چالش عربستان سعودی این است که با توجه به فرهنگ، ساختار اجتماعی و سیاسی و نقش برجسته مذهبی، تغییر مسیرش بدون هیچ گونه آشفتگیِ جدی که باعث بی ثباتی کشور نشود، بسیار دشوار خواهد بود. به این ترتیب، سعودی ها گزینه های کمی دارند، اما اصلاحات جدی سیاست داخلی و خارجی با تغییر در محیط جغرافیائی سیاسی - منطقه ای و انجام کار تدریجی برای حفظ تمامیت و ثبات پادشاهی آغاز می شود.
*چالش های داخلی رو به رشد
از زمان جنگ عراق در سال 2003 و به ویژه پس از بیداری اسلامی، کشور دچار بحران هویت شد. نا آرامی های رو به رشدی در میان بسیاری از جوانان که دیگر زندگی در بردگی و ظلم را تاب نمی آورند، وجود دارد. آنها خواهان آزادی بیشتر و حقوق مدنی هستند.
با وقوع بیداری اسلامی دولت 130 میلیارد دلار برای خاموش کردن مقاومت صرف کرد. این تسهیلات بالا به پایین بخاطر نارضایتی تقریبا 60 درصد از جمعیت زیر 21 سال، ناکام ماند.
آنها تمایلی به زندگی در کشوری که در آن انتقاد از دولت تهدیدی برای امنیت ملی محسوب شده، از حکم تیر علیه معترضان استفاده می شود، پلیس مخفی در همه جا هست، آزادی بیان کاملا از بین رفته و زنان به خانه محدود می شوند، را ندارند.
هر گونه مخالفت سیاسی با زور سرکوب می شود و مجازات برای جنایاتی نظیر کفر، جادوگری و ارتداد (برگشت از دین) وحشتناک هستند و به صورت عمومی انجام می شوند. فقط در سال 2015، 157 نفر گردن زده شدند و بیش از 82 نفر در سال 2016 اعدام شده اند که این رقم دو برابر بیشتر از آن است که در همان زمان توسط داعش گردن زده شده است.
علاوه بر این فعالان سیاسی مجازاتهای بلند مدت دارند و بازداشت اداری شایع است. فرصت های پویایی رو به بالا و رشد شخصی محدود شده است و این امر باعث شده که بسیاری از مردان جوان برای جستجوی هویت جدید به سازمان های مختلف تروریستی بپیوندند.
گرچه فعالان زن در تلاش برای اصلاحات هستند، خشونت علیه زنان در فرهنگ عربستان نوعی بیماری است و به عنوان وسیله ای برای کنترل رفتار آنها پذیرفته شده است. حکم اعدام زنان محکوم به زنا (که اغلب قربانی تجاوز هستند) و کشتن زنان توسط خویشاوندان مرد (قتل ناموسی) برای جرائم جنسی مشاهده شده یا به طریق دیگر نیز قابل قبول است.
*ظلم مذهبی
با توجه به این که عربستان سعودی متولی اسلام سنی است و جایگاه مقدس ترین زیارتگاه های مسلمین در مکه (محل تولد محمد(ص)) و مدینه است، سعودی ها برای خودشان نقش ویژه ای را در دنیای مسلمانان اهل تسنن قائل هستند.
مراسم سالانه حج در مکه، نقش مذهبی سعودی ها را تقویت می کند و ظاهر سخت گیر آنها را از اسلام سنی (وهابیت) افزایش می دهد. آنها با ساختن هزاران مدرسه و با هزینه گزاف وهابیت را به کشورهای مسلمان صادر می کنند.
این کشور با قانون شریعت اداره می شود. موسیقی مجاز نیست. پلیس مذهبی از قدرت گسترده ای برای استفاده از خشونت های شدید برخوردار است و کمیته مذهبی برای ارتقاء تقوا و پیشگیری از گناه، قوانین اسلامی را اجرا می کند. انتظار می رود همه سعودی ها هر جمعه در مسجد حضور داشته باشند و وهابیون از ابتدای کودکی آموزش می بینند.
عربستان سعودی از دین برای کنترل مردم استفاده می کند و تنفر از کسانی که ارزش های اسلامی خود را به اشتراک نمی گذارند را تعلیم می دهد. روحانیون قدرت فوق العاده ای را اعمال می کنند و در صادر کردن فرامین (فتواها) به سلیقه خود آزاد هستند.
سیستم مذهبی اغلب بر خلاف آرمانهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جوانان اداره می شود و منجر به خشم روزافزون می شود که برای دولت بسیار دردسر ساز است.
* بحران مالی ناگهانی
با تخمین ذخایر نفتی 270 میلیارد بشکه، سقوط قیمت نفت تأثیر بی سابقه ای بر اقتصاد عربستان سعودی داشته است. بحران نفت باعث اختلال عمده اقتصادی شده و دولت را مجبور کرده تا یارانه ها را قطع و بسیاری از پروژه های توسعه را مختل کند و سطح و توانایی بین المللی خود را برای نفوذ بر سایر کشورهای عربی کاهش دهد.
با اینکه سعودی ها نزدیک 660 میلیارد دلار ذخایر نقدی دارند دولت تقریبا 70 میلیارد دلار برای مقابله با کمبود بودجه ملی در سال مالی 2015 برداشت کرده است. اگر قیمت نفت در چند سال آتی کاهش یابد، اقتصاد عربستان سعودی رو به زوال رفته و ورشکسته می شود.
نابرابری عظیمی میان طبقات مختلف وجود دارد. تقریبا یک پنجم جمعیت کشور در فقر زندگی می کنند به خصوص در جنوب شیعه نشین که بسیاری از مخازن نفتی در آنجا قرار دارند. در این مناطق، فاضلاب در خیابان ها جاری می شود و فقط خرده نان ها برای رفع مشکل فقرا صرف می شوند.
در حالی که فقرا فقیرتر می شوند، هزاران نفر از پرنس ها و پرنسس ها با اسراف کردن زندگی می کنند (عمدتا در اروپا)، خرج کردن صدها میلیون دلار و اشغال ویلا های باشکوه بیشتر منابع اقتصادی را تخلیه می کند.
عربستان سعودی تقریبا به طور کامل وابسته به درآمد حاصل از صادرات نفت است که بیشتر بودجه ملی اش را پوشش می دهد این کشور دلیل قانع کننده ای برای توسعه صنایع گوناگون ندارد.
علاوه بر این سعودی ها به طور فزاینده ای وابسته به میلیون ها کارگر خارجی هستند که تحت شرایط خشونت آمیز و برده داری قرار دارند و کار کثیفی را انجام می دهند که شهروندان سعودی تمایلی به انجام آن ندارند.
*رقابت خصمانه با ایران
رابطه عربستان سعودیِ سنی و ایرانِ شیعه همواره با تنش و بی اعتمادی توصیف شده است. پس از جنگ سال 2003 عراق و برتری روزافزون تهران بر دولت شیعه عراق، دشمنی خاموشی پیش آمد.
این امر با فوران جنگ داخلی در سوریه شدیدتر شد، جایی که ایران از رژیم اسد با تجهیزات نظامی، آموزش و متعاقبا پیاده نظام پشتیبانی کرد. در حالی که سعودی ها کمک مشابهی به شورشیان مخالف اسد ارائه دادند.
به نظر می رسد دشمنی بین این دو کشور بدتر از زمانی است که ایران مظنون به دنبال کردن برنامه تسلیحات هسته ای بود و ریاض آن را تهدید مستقیم علیه امنیت ملی اش خواند. علی رغم توافق ایران، سعودی ها عمیقا در مورد مقاصد نهایی تهران تردید دارند.
همچنین جنگ عراق باعث شد آتش اختلافات شعله ور شود و سوریه و عراق به میدان جنگ بین این دو فرقه تبدیل شد، جایی که خونریزی ادامه پیدا می کند و هر سال جان هزاران نفر را می گیرد.
اعدام روحانی شیعه سعودی شیخ نمر النمر که خواستار رسیدگی به نقض حقوق بشر در عربستان سعودی بود، به همراه 46 نفر دیگر محکوم شد و باعث شد که خصومت میان دو کشور به شدت عمیق شود. این اعدام باعث ایجاد ناآرامی میان شیعیان کشور عربستان و تظاهرات در تهران شد و توسط جامعه بین المللی محکوم گردید.
اگرچه اخیرا تهران خواستار مصالحه با عربستان سعودی بود اما این کشور حرکت ایرانیان را رد کرد زیرا سعودی ها درگیری با ایران را عمدتا به دلایل مذهبی و جغرافیای سیاسی سازگارناپذیر می پندارند چرا که هر دو به دنبال برتری منطقه ای هستند.
با توجه به حجم جمعیت، منابع طبیعی و پیشرفت صنعتی ایران، سعودی ها معتقدند که ایران به طور اجتناب ناپذیر با توانایی و منابعی برای ترساندن کل منطقه خلیج فارس به نیروگاه منطقه ای تبدیل خواهد شد به ویژه هنگامی که سلاح های هسته ای را به دست آورد.
*روابط مبهم با آمریکا
اگرچه عربستان سعودی و آمریکا چند دهه از روابط نزدیک دو جانبه برخوردار هستند، این رابطه از تغییر منافع جغرافیایی آمریکا و محوریتش در شرق، روشی که جنگ داخلی سوریه را به عهده گرفته و توافق ایران فراتر رفته است.
در حالی که آمریکا همچنان به صورت نظامی از عربستان سعودی حمایت می کند و حامی بالفعل امنیت ملی این کشور است، سعودی ها نسبت به تعهد آمریکا در قبال این هدف متقاعد نشده اند.
در حقیقت، بخاطر امنیت منطقه، دولت اوباما تصمیم گرفت تا تعادل بین عربستان سعودی و ایران را برقرار کند. رئیس جمهور اوباما در مصاحبه ای گفت: "آنها باید دنبال پیدا کردن یک راه مؤثر برای سهم بردن از مجاورت یکدیگر باشند." علاوه بر این اوباما معتقد بودکه بیرون آوردن ایران از انزوا منجر به ثبات منطقه ای بیشتر خواهد شد که عربستان نیز از آن سود می برد.
یکی دیگر از نکاتی که میان دو کشور وجود داشت این است که اوباما نتوانست به تعهد خود برای مجازات اسد، اگر از "خط قرمز" استفاده از سلاح های شیمیایی علیه غیرنظامیان عبور کند، عمل کند و باعث ایجاد تردید جدی در ذهن سعودی ها شد. سعودی ها معتقدند که حتی اگر امنیت آنها تهدید شده باشد، آمریکا به آنها کمک نمی کند.
با وجود تلاش های مکرر آمریکا برای تضمین تعهدش برای امنیت ملی عربستان سعودی، احتمالا روابط تنگاتنگ ادامه خواهد یافت. عربستان همچنان بر این باور است که توافق هسته ای تنها هدف ایران را برای دستیابی به تسلیحات هسته ای به تعویق می اندازد که ممکن است منجر به گسترش سلاح های هسته ای شود.
*بحران خطرناک داخل عرب
با توجه به ثروت و توانایی ارائه کمک مالی عربستان سعودی به چندین کشور عربی از جمله اردن و مصر، این کشور توانسته است تأثير قابل توجهی در سراسر منطقه داشته باشد و اساسا نقش رهبری جهان عرب را که به طور سنتی توسط مصر انجام می شد را به عهده بگیرد.
با این حال، با به قدرت رسیدن رئیس جمهور سیسی در مصر، پاندول به عقب برگشت و مصر نقش رهبری خود را دوباره به عهده گرفت. هر چند که این کشور هنوز به کمک مالی عربستان سعودی نیاز دارد. سفر پادشاه عربستان گواه این است که این پادشاهی به پشتیبانی مصر برای مقابله با ایران، آشوب در عراق و سوریه و مبارزه اش علیه حوثی ها در یمن نیاز دارد.
پیش بینی آینده برای عربستان سعودی خوب نیست زیرا درگیری سنی و شیعه غیر قابل تحمل است و صرف نظر از اینکه چگونه جنگ داخلی در سوریه پایان می یابد، ایران همچنان به نفوذ قابل توجهی در سوریه ادامه خواهد داد. همین موضوع را در مورد عراق که دارای اکثریت شیعه است می توان بیان کرد.
*لزوم تغییرات اساسی در سیستم حکومتی برای بقاء پادشاهی سعودی ها
در نتیجه، عربستان سعودی باید با این چالش ها مواجه شود و از آنچه که ممکن است توان بالقوه اش را برای تبدیل شدن به بازیکن موثر در داخل و خارج از منطقه کاهش دهد، جلوگیری کند.
مردان جوان باید فرصت های بیشتری برای رشد یافتن داشته و زنان سزاوار حقوق اصلی مدنی و آزادی از برده داری باشند. پادشاهی عربستان می تواند این کار را انجام دهد و در عین حال سنت اسلامی در راستای آنچه که دیگر کشورهای خلیج با موفقیت انجام داده اند را حفظ کند.
دولت عربستان سعودی باید از این خواب شوم بیدار شود زیرا اکنون زمانی است که جوانان عربستان مانند بسیاری از برادران خود در مصر، لیبی و سوریه به پا خواهند خواست و آماده مرگ می شوند.
بقای پادشاهی سعودی به توانایی در تسهیل فشارهای مذهبی و محدود کردنِ قاطعانه ی اختیارات پلیس داخلی برای استفاده از زور بدون هیچگونه مسئولیت و پاسخگویی بستگی دارد.
اکنون زمان اصلاح نظام عدالت کیفری و پایان دادن به نمایش عمومی گردن زدن است که موجب ترس، وحشت، تنفر و خشم بیشتر مردم از دولت می شود.
دولت باید به اعتراض مردم احترام بگذارد. مسلمان و دیندار بودن یک چیز است اما استفاده از مذهب به صورت مستبدانه و به عنوان یک ابزار برای مطیع کردن مردم در مدت طولانی قابل تحمل نخواهد بود.
علاوه بر این دولت باید قوانین حقوقیِ سخت و بیرحمانه ای که به نام مذهب پیاده می کند را به پایان برساند. در حقیقت، بیشتر قوانین و مقررات مذهبی اجباری است و از جانب جوانان طرد خواهد شد.
از لحاظ اقتصادی، کشور باید بر توسعه صنعتی در مقیاس وسیع تمرکز کند و به تدریج وابستگی خود را به درآمد حاصل از بخش انرژی کاهش دهد. این امر با گذشت زمان میلیون ها فرصت شغلی را ایجاد و طبقه متوسط را حفظ می کند.
بعلاوه دولت همچنین باید در پروژه های توسعه پایدار که جوامع را قادر می سازد تا پروژه های خود را انتخاب کرده، توانایی اشان را توسعه دهند و عزت نفسشان را به دست آورند، سرمایه گذاری کند.
با توجه به درگیری های عربستان و ایران، هر دو طرف باید روند آشتی را آغاز کنند و روابط دیپلماتیک را اصلاح کنند که در نتیجه آن می توانند به توافقی دو طرفه که می تواند راه حل مقابله با جنگ داخلی سوریه باشد، برسند.
بهترین نگرش این است که روابط دو جانبه بین دو کشور همچنان در معرض سقوط قرار دارد. بنابراین این واقعیت اجتناب ناپذیر را که هر یک از آنها در جایگاه مذهبی و جغرافیای سیاسی ایستاده و می تواند موجب کاهش تنش و منجر به بهبود روابط شود.
در رابطه با آمریکا، عربستان سعی می کند تا نه تنها به دلیل تعهد آمریکا برای محافظت از پادشاهی از تهدیدات خارجی بلکه به این دلیل که آمریکا همچنان دارای منافع استراتژیک عمده در منطقه است به آمریکا اعتماد کند.
در نهایت در رابطه با روابط داخل عرب، عربستان سعودی هنوز هم می تواند نقش مهمی ایفا کند اما باید با رویدادهای آشکار در سراسر منطقه که نقش رهبری اش در خلیج فارس را حفظ می کند، سازگار شود.
علاوه بر این سعودی ها که نگرانی های واقعی نسبت به امنیت کل شبه جزیره عربی دارند باید تلاش کنند تا خشونت میان حوثی ها و دولت یمن را بین المللی و رسمی بدانند.
عربستان سعودی با یک تقاطع محوری مواجه است. پادشاهی باید نظر جدی به امور داخلی و خارجی خود داشته باشد و مسیر جدیدی را برای جلوگیری از فوران خشونت آمیز اجتناب ناپذیر جوانان کشور که دیگر مایل نیستند با وضعیت موجود زندگی کنند، ترسیم کند.
عربستان سعودی امکان برطرف کردن چالش های فوق را بدون پذیرش واقعیت های موجود نخواهد داشت و هیچ کدام از آن ها با استراتژی غلط اعمال زور بیش از حد و اقدامات وحشیانه به نام یک قدرت برتر، تسکین نخواهد یافت.
عربستان سعودی منابع انسانی و طبیعی خود را برای اصلاح نقش خود در خلیج فارس دارد و همراه با دیگر قدرت های منطقه ای باید روند آشتی که تنها دستور العمل برای ثبات و صلح در منطقه است را آغاز کند.
معصومه میرحسینی - تیتریک
انتهای پیام/
خبرهای مرتبط
ارسال نظر
اخبار برگزیده
