آغاز بارورسازی ابر‌ها در 10 استان بزودی

سازمان هواشناسی جهانی در سال ۲۰۱۳ اعلام کرده که ۴۲ کشور و در سال ۲۰۱۶ اعلام کرده که ۵۶ کشور این روش را به کار می گیرند. برای مثال استرالیا از سال ۱۹۴۷ این برنامه را به طور مداوم به کار بسته است. چین از سال ۱۹۵۸، تایلند از سال ۱۹۷۱ و امریکا بحث بارورسازی ابرها را در ۹ ایالت انجام می دهد.

در ایران تحقیق روی این روش از سالها پیش آغاز شده و مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها وابسته به مرکز تحقیقات آب در وزارت نیرو، به عنوان تنها مرکز اجرایی و تحقیقاتی در زمینه تعدیل وضع هوا و انجام پروژه های افزایش بارش در کشور، روی این روش متمرکز شده است.

حال با توجه به موضوع کاهش بارندگی در کشور و نیز معضل کم آبی، استفاده از روش بارورسازی ابرها در محافل مختلف مدیریتی مطرح شده و قرار است به عنوان یکی از راهکارهای افزایش بارندگی اجرایی شود.

بررسی های موسسه آب دانشگاه تهران برای سال آبی ۹۳-۹۴ نشان می دهد که میزان افزایش بارش در ایران مرکزی بگونه ای بوده است که حدود ۲ میلیارد متر مکعب آب (دو برابر حجم مخزن سد زاینده رود) از طریق بارورسازی ابرها استحصال شده است. طبق بررسی های این مرکز و ارزیابی صورت گرفته، هزینه قیمت تمام شده برای هر مترمکعب آب از روش بارورسازی، کمتر از ۵۰ تومان محاسبه شده است.

عوامل موثر در موفقیت و شکست بارورسازی ابرها

هدف اصلی و مهم بارورسازی، اضافه کردن هسته های یخ ساز به ابر است. اما زمان اجرای این برنامه هم بسیار مهم است، چون این عملیات پیچیده به فاکتورهایی مانند ساعت اجرا، سرعت و جهت وزش باد، فصل و شرایط محیطی وابسته است. اگر همه این شرایط مهیا باشند و به بهترین شکل، ساماندهی شده باشند، بارش در بهترین حالت حدود ۱۵ درصد افزایش پیدا می کند.

توجه به این نکته ضروری است که بارورسازی باید روی ابر پیاده شود. پس از ابتدا باید ابری وجود داشته باشد تا بتوان چنین پروژه ای را روی آن پیاده کرد. در مناطقی که ابرناکی کمی داشته باشند، نمی توان این روش را انجام داد. کویرهای یزد و کرمان یا مناطقی از خراسان جنوبی به طور طبیعی زمان ابرناکی کمتری نسبت به بقیه مناطق کشورمان دارند و احتمال موفقیت پروژه های بارورسازی در آن ها کمتر است.

بارور سازی ابرها در ایران توسط وزارت نیرو و به کمک سپاه به زودی در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی آغاز خواهد شد، این در حالی است که مخالفان بسیاری در این زمینه وجود دارد.

همکاری‌ سه جانبه سپاه، وزارت نیرو و دفاع برای بارورسازی ابرها

فرید گلکار مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها با بیان اینکه برای اجرای پروژه بارورسازی ابرها و همکاری نیروی هوافضای سپاه هیچ مانعی نداریم و به زودی عملیات اجرایی آن آغاز خواهد شد، اظهار کرد: این پروژه در استان‌های یزد، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان، خوزستان، کرمان و فارس از طریق هواپیما و مناطقی همچون خراسان جنوبی و آذربایجان شرقی و غربی از طریق پهپاد اجرا خواهد شد.

وی اضافه کرد: در صورت تامین اعتبار، باروری ابرها در استان کرمانشاه نیز به شیوه زمینی و از طریق ژنراتور انجام خواهد شد.

مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها اظهار کرد: قرارداد تامین پهپاد، مواد باروری، هواپیما و تجهیزات قابل نصب روی آن با نیروی هوا و فضای سپاه آماده شده و به زودی وارد فاز اجرا خواهیم شد.

گلکار با اشاره به تامین «فلیر» و «پیروپاترون» به عنوان مواد قابل استفاده در باروری ابرها تصریح کرد: فلیر توسط نیروی هوافضا و پیروپاترون توسط صنایع دفاع در داخل تولید می‌شود. امکان خرید خارجی این مواد نیز وجود دارد، اما از چندین منظر، بهتر و شایسته است از تولید داخل استفاده شود.

این در حالی است که چندی پیش رئیس سازمان هواشناسی اعلام کرده بود بحران آب کشور با بارور سازی ابرها حل نمی‌شود و حتی ممکن است با اقداماتی اشتباه از مقدار طبیعی بارش ابرها نیز کاسته شود.

طرح بارورسازی ابرها در سال‌های 1353 تا سال 1357 به منظور افزایش ذخیره آبی سدهای لتیان و کرج در رودخانه‌های جاجرود و کرج و همچنین در سال 68 در منطقه شیرکوه یزد با استفاده از ژنراتورهای زمینی اجرا شده بود که مرحله جدید آن در سال 77 با استفاده از هواپیماهای مخصوص در استان‌های گیلان،‌ مازندران، اردبیل آذربایجان غربی و شرقی‌، تهران و کرمانشاه به اجرا در آمد.

طرح بارورسازی ابرها در حالی دوباره در کشور مطرح شده است که سازمان هواشناسی اعلام کرده که این طرح نتیجه بخش نبوده و در افزایش بارش‌ها نیز تاثیری نداشته است، اما به گفته رحیم میدانی معاون وزیر نیرو، بارور سازی ابرها در بهترین شرایط 15 درصد میزان بارش‌ها را افزایش می‌دهد که همین مقدار بارش در برخی مناطق بسیار موثر است.

 میدانی می گوید: پیش از این سالانه 4 میلیارد تومان برای باروری ابرها در نظر گرفته می شد که این رقم امسال به 9 میلیارد تومان افزایش یافت و تاکنون 2 میلیارد تومان آن به صورت اسناد خزانه تخصیص یافته است.

همچنین عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت زیست از بی فایده بودن طرح باروری ابرها خبر می‌دهد و می‌گوید: صاحب نظر این موضوع سازمان هواشناسی است؛ با توجه به ارزیابی‌ها و بررسی های این سازمان، در شرایط موجود کشور شاید بتوان در استان‌های گیلان و مازندران ابرها را بارور کرد اما در مناطقی که نزدیک به 40 سال ایستگاه هواشناسی داریم، شاهد حتی 2 میلی‌متر افزایش بارندگی در آنجا نبودیم.

کلانتری باور‌سازی ابرها را نوعی تبلیغات ارزیابی که صرفا جنبه روانی دارد می‌کنند و می‌گوید: این طرح کاملا بی تاثیر است چرا که سال‌های گذشته برای سنجش میزان بارش‌ها در منطقه شیرکوه یزد این طرح اجرا شده اما تاثیری بر افزایش بارش‌های این منطقه نداشته است.

سازمان حفاظت محیط زیست تنها منتقد این طرح نیست بلکه بسیاری از کارشناسان و محققان این حوزه از مخالفان باروری سازی ابرها در کشور هستند چرا که معتقدند باروری ابرها نیازمند مطالعات دقیق میکروفیزیک است و برای بارور سازی ابر باید رادارهای ویژه‌ای برای شناسایی آنها داشته باشیم که ایران در حال حاضر این رادار‌ها را ندارد.

در اینجا سوال‌هایی مطرح می‌شود که آیا ابرهای ایران ظرفیت بارور شدن را دارند یا نه و آیا موافقان این طرح تحقیقات و مطالعات و همچنین از تجربیات کشورهای دیگر برای اجرای این طرح استفاده کرده‌اند یا خیر؛ آیا از تجربیات گذشته که به نوعی موفقیت آمیز نیز نبوده استفاده خواهند شد؟ اگر این طرح که هزینه بسیاری نیز صرف آن شده دوباره به شکست بیانجامد، چه کسی پاسخگوی این هزینه‌ها صرف شده خواهد بود.

ایران برای چندمین بار متوالی می‌خواهد اقدام به بارورسازی ابرها کند و این بار در 10 استان کشور این در حالی است که بر اساس پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی بارندگی در مناطق شمالی و برخی از مناطق مرکزی کشور نسبت به سال مشابه افزایش یافته است. با این حال وزارت نیرو عزم خود را جزم کرده تا  ابرهای باران زا را بارور کند تا بتوانیم امسال شاهد بارش‌های چند برابری شویم.

تجربه بارورسازی ابرها در آمریکا و عربستان

به گفته برخی کارشناسان هواشناسی بارورسازی ابرها می‌تواند خوب باشد اما ممکن است برخی خطراتی را نیز به همراه داشته باشد. همانطور که می‌دانید بارور سازی ابرها در بسیاری از کشورها اجرا شده که در برخی از مناطق جهان این طرح تا حدودی نتیجه مثبت به همراه داشته اما در بسیاری از کشورهای توسعه یافته طرح باروری ابرها بی فایده بود کشوری مانند آمریکا که آب و هوایی مشابه ایران را دارد برای افزایش بارندگی در کشور خود در سال‌های گذشته اقدام به باروری ابرها کرده بود اما هیچ نتیجه مثبتی از این طرح به دست نیاورد. این در حالی است که آمریکا حتی از پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها و هواپیماها برای این طرح بهره برده بود. عربستان که دارای آب و هوایی خشک است نیز این طرح را در مناطقی از کشور خود اجرا کرد که تا حدی در افزایش بارندگی مثمرثمر بود اما بعدها با مشکل عقیم شدن ابرها در این منطقه روبرو شد و مشکل کم آبی در این کشور با بارورسازی ابرها نیز حل نشد.

حال با این تفاسیر باید منتظر نتایج بارندگی حاصل از  بارورسازی ابرها  باشیم. البته باید به این نکته نیز توجه کرد که طبق ارزیابی‌های صورت گرفته، انجام این فرآیند تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد در افزایش بارش‌ها تاثیر دارد و حل مشکل کم آبی، نیازمند مدیریت مصرف آب در همه بخشها از جمله مصارف خانگی و کشاورزی است.

انتهای پیام/