ماهیگیری فروشندگان غربی سلاح های جنگی از دریای متلاطم خاورمیانه/ آل سعود هسته مرکزی ایجاد ناامنی در منطقه و واردات سلاح در جهان

با توجه به این واقعیت که طی 10 سال گذشته، چندین کشور واردات سلاح خود را افزایش داده اند، نیروهای نظامی در منطقه در سطح بالایی قرار دارند. در سال 2017، 7 کشور از 10 کشور جهان با بیشترین بارِ نظامی در خاورمیانه بودند.

این پیشینه، توجه ویژه ای به پیشرفت های تسلیحاتی عربستان سعودی، کشوری با بالاترین سطح هزینه های نظامی و واردات تسلیحات به خاورمیانه، دارد. این امر، کمک به تلاش های مؤسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم سوئد (SIPRI) برای به دست آوردن درک بهتر از تأثیر نظامی سازی بر امنیت، جنگ، صلح و توسعه در منطقه را هدف قرار می دهد.

*مداخله نظامی عربستان سعودی در درگیری های خاورمیانه

از بهار سال 2015 تاکنون، عربستان سعودی طی یک مداخله نظامی، ائتلافی علیه یمن را رهبری کرده است. این مداخله شامل؛ حملات هوایی، عملیات های زمینی و محاصره هوایی و دریایی یمن است.

به جای پیروزی سریع یا قطعنامه ای برای جنگ، مبارزه هنوز ادامه داشته و عربستان متهم به نقض قوانین بشردوستانه بین المللی است.

بدنه های سازمان ملل متحد و سازمان های غیر دولتی، عربستان سعودی را به منظور حملات گسترده و سیستماتیک به اهداف غیرنظامی متهم کرده اند. جنگ یمن منجر به تلفات ده ها هزار نفری شده و شرایط کنونی به عنوان بدترین بحران انسانیِ جهان در نظر گرفته می شود. جنگ و به ویژه محاصره، واردات غذا، سوخت و تجهیزات پزشکی را مختل کرده است.

مداخله نظامی عربستان سعودی در درگیری های دیگری چون؛ سوریه (برای حمایت از گروه های شورشی)، لبنان (به منظور افزایش نفوذ در لبنان) و جنگ با اقلیت های مذهبی در استان شرقی عربستان نیز وجود داشته است.

با وجود پیچیدگی درگیری ها در خاورمیانه، باورها بر این است که این درگیری ها به خاطر جنگ قدرت منطقه ای مانند آنچه که بین عربستان سعودی و قطر است و یا دخالت رژیم صهیونیستی، امارات متحده عربی و آمریکا در منطقه است.

احتمال وقوع جنگ های نیابتی بیشتر، شبیه به سوریه و یمن یا مواجهه مستقیم بین عربستان و متحدانش وجود دارد. سطح بالای نظامی سازی در عربستان سعودی نیاز به تحلیل این موضوع دارد که چگونه این امر به توانایی و تمایل کشور برای مداخله نظامی در درگیری ها و تنش های منطقه کمک می کند؟

*هزینه های نظامی عربستان سعودی

سطح بالای نظامی سازی در عربستان سعودی، میزان بالای هزینه های نظامی را منعکس می کند. مؤسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم تخمین زد که در سال 2017 عربستان سعودی سومین و بزرگترین خرج کننده نظامی در جهان بود و همچنان بزرگترین خرج کننده نظامی در خاورمیانه است.

با نگاهی به دهه 2008 تا 2017 درمی یابیم که هزینه های نظامی عربستان بین سالهای 2008 تا 2015، 74 درصد افزایش یافت و به 90.3 میلیارد دلار، بالاترین سطح تاکنون، رسید.

در پی افت قیمت نفت و در نتیجه کاهش درآمدهای دولتی، مخارج نظامی در سال 2016 به 29 درصد کاهش یافت. این مخارج با افزایشِ مجددِ 9.2 درصدی در سال 2017 به 69.4 میلیارد دلار، معادل 10 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور، رسید. در مقایسه، تمام کشورهای دیگر که در میان 15 کشور خرج کننده ی نظامی در جهان هستند، کمتر از 4.2 درصد تولید ناخالص داخلی را به ارتش اختصاص می دهند. در سال مالی 2017، هزینه های نظامی سرانه عربستان سعودی بالاتر از هر کشور دیگری در جهان بود.

*صنعت تسلیحاتی عربستان سعودی

با توجه به سرمایه گذاری کلی در ارتش، تلاش های عربستان سعودی برای ساخت یک صنعت تسلیحاتی بومی نتایج محدودی در بر داشته است. برنامه دولت برای سازماندهی مجدد و تنوع اقتصادی با نام "چشم انداز 2030" که بلندپروازی های مبهمی برای توسعه صنعت تسلیحاتی در برداشت در سال 2017 راه اندازی شد.

هدف این برنامه، بومی سازی بیش از 50 درصد از هزینه های تجهیزات نظامی تا سال 2030 بود. با توجه به چالش هایی که عربستان در رابطه با توسعه پایگاه صنعتی با آن مواجه است و مشکلاتی که دیگر کشورها در پیگیری صنعتی شدن با آن رو به رو هستند، دستیابی به این هدف در دوره ای 14 ساله سؤال برانگیز است.

با این وجود، عربستان سعودی به شدت وابسته به واردات اسلحه باقی می ماند و انتظار می رود که توسعه صنعت تسلیحاتی سعودی ها بر پایه تکنولوژی و تخصص های وارداتی طی سالیان آتی به وجود آید.

*روند واردات اسلحه در عربستان سعودی

علیرغم نوسانات، عربستان سعودی طی دوره 1998 تا 2017 دومین وارد کننده بزرگ سلاح در جهان بود. واردات سلاح در سالهای 2013 تا 2017 به شدت افزایش یافت و به طور قابل توجهی به میزانی بالاتر از سایر کشورهای حوزه خلیج فارس رسید.

*واردات سلاح های پیشرفته عربستان سعودی

پایگاه اطلاعاتی انتقال سلاح SIPRI یک لیست طولانی از سلاح های وارداتی توسط عربستان سعودی طی دوره 2013 تا 2017 تسلیم کرد. از آنجایی که این سلاح ها عموما پیشرفته هستند، عربستان سعودی به دلیل فهرست تجهیزات مدرن، کشور مسلحی در منطقه خلیج فارس است. این امر دلیل مهمی بر توانایی عربستان سعودی در جنگ یمن است.

ترکیبی از دارایی های جدید به دست آمده ی نیروی هوایی باعث افزایش قدرت دسترسی و حمله نیروهای مسلح عربستان شده است. نیروی هوایی پادشاهی عربستان سعودی از چندین نوع هواپیمای جنگی که تمام آنها در جنگ یمن به کار برده شده، استفاده می کند.

علاوه بر این، آمریکا همچنان به ارسال مقادیر زیاد مهمات این هواپیماها از جمله؛ موشک های کروز SLAM-ER با برد 280 کیلومتری و بمب های پیشرفته ی هدایت شونده ای که در یمن استفاده شده است، ادامه می دهد.

انگلستان نیز همچنان به ارسال هواپیماهای جنگنده تورنادو با برد حداقل 250 کیلومتر، جنگنده های چند منظوره تایفون و سلاح های جدید هدایت شونده که در سال 2015 در جنگ یمن به کار برده شده، ادامه می دهد.

* سلاح های عربستان سعودی از کجا می آیند؟

بین سالهای 2013 تا 2017، 61 درصد واردات تسلیحاتی عربستان سعودی از آمریکا و 23 درصد از انگلیس بود. 16 درصد باقی مانده را سایر کشورهای اروپایی ارائه می دادند.

تلاش چین و روسیه برای فروش سلاح به عربستان تقریبا ناکام مانده است. هواپیماهای بدون سرنشین چین از سال 2014 تاکنون، در مقایسه با تسلیحات ارسالی آمریکا و انگلیس دارای قابلیت بسیار کمی است. به دنبال درخواست محدود و ممنوع شدن فروش سلاح به عربستان سعودی، کشورهایی چون؛ هلند، آلمان، فنلاند و دانمارک از آن تبعیت کردند، اما عمده صادرکنندگان اروپایی سلاح به عربستان مانند؛ انگلیس، فرانسه، اسپانیا و ایتالیا چنین محدودیت هایی را مورد بحث قرار داده اما آنها را اجرا نکرده اند.

چنین بحث های مشابهی در مورد محدود کردن فروش سلاح به عربستان سعودی در آمریکا ادامه دارد. اما دولت دونالد ترامپ تصمیم به تبعیت از آن ندارد و فراهم آوردن تسلیحات را در حفظ روابط آمریکا با عربستان سعودی مهم می داند.

آمریکا نقش عربستان سعودی در حفظ امنیت در خاورمیانه و مبارزه با تروریسم را مهم قلمداد می کند. علاوه بر این، ترامپ استدلال کرده است که فروش سلاح به عربستان سعودی منبع اصلی درآمد صادرات و ایجاد اشتغال است.

از آنجایی که استدلال های مربوط به امنیت برای اندازه گیری دشوار است، استدلال های اقتصادی به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. برای مثال؛ طبق منابع دولتی آمریکا، ارزش کالاهای ارسالی و خدمات نظامی به عربستان سعودی در سال 2017 با 6.2 میلیارد دلار یا 0.27 درصد از کل کالاها و خدمات صادراتی توسط آمریکا در سال 2017 به اوج خود رسید.

معصومه میرحسینی – تیتریک

انتهای پیام/