افت و خیز در مسیر قدرت‌نمایی علمی/ کارنامه ۳۰ ساله موفقیت‌های دانش‌آموزان در ماراتن‌های جهانی

طی سال‌های اخیر ایران با توجه به عملکرد قابل توجهی که در ماراتن‌های علمی جهانی داشته است علاوه بر شرکت در این المپیاد‌ها چندین دوره هم میزبان برگزاری المپیاد و حضور دیگر کشور‌ها بوده است و آن طور که دانش آموزان سایر کشور‌ها از حضور در ایران می گفتند نه تنها میزبانی را نامناسب نداستند بلکه  این حضور را فرصتی مغتنم برای گشت و گذار و آشنایی با تاریخ دانستند.

حضور دانش آموزان ایرانی در المپیادهای جهانی اظهارنظرهای بسیاری در پی داشته است و برخی آن را عمل شناسایی استعدادهای برتر و در نهایت فرار نخبگان می دانند؛ در حالی که چنین تصوری هیچ گاه ۱۰۰ درصد صحیح یا  ۱۰۰ درصد غلط استنباط نمی‌شود، اما در اصلاح این نظر هم بحث‌های بسیاری وجود دارد و نمونه‌های موفق دانش آموزان برگزیده المپیاد‌های جهانی در کشور  حضور دارند که با وجود فرصت مهاجرت و امکانات کامل کشور را برای فعالیت انتخاب کردند.

تاریخچه المپیادهای جهانی و حضور ایران در این ماراتن ها

المپیاد‌های رقابت علمی جهانی میان دانش‌آموزان دبیرستانی کشور‌های مختلف جهان است که در تابستان‌ها برگزار می‌شود و ایران هم از سال‌های بعد از انقلاب و واپسین سال‌های جنگ در این عرصه وارد شد که به مرور قدیمی‌ترین المپیادهای علمی و زمان حضور ایران در این المپیادها اشاره می‌شود.

اولین المپیاد ریاضی در سال ۱۹۵۹ میلادی (۱۳۳۸ شمسی) با حضور ۵۲ دانش‌آموزان از کشور‌های رومانی، مجارستان، چکسلواکی، لهستان، اتحاد جماهیر شوروی سابق، بلغارستان و آلمان شرقی در بخارست برگزار شد، اما سابقه حضور دانش آموزان ایرانی در این المپیاد‌ها به سال ۱۳۶۶ بر می‌گردد.

نخستین دوره المپیاد جهانی شیمی در ژوئن سال ۱۹۶۸ (۱۳۴۷ شمسی) با حضور شش دانش‌آموز از کشور‌های لهستان، مجارستان و چکسلواکی در پراگ برگزار شد اما ایرانی ها از سال ۱۹۹۲ (۱۳۷۱ شمسی) به این رقابت‌ها راه یافتند.

برگزاری نخستین دوره المپیاد جهانی فیزیک هم به سال ۱۹۶۹ (۱۳۴۸ شمسی) به ابتکار کشور لهستان و با شرکت دانش آموزانی از چند کشور بلوک شرق در شهر ورشو بر می‌گردد و حضور ایرانی در این رقابت از ۱۳۶۸ بوده است.

المپیاد جهانی  کامپیوتر عرصه رقابت علمی است که قدمتی از سال ۱۹۸۹ دارد و به همت بلغارستان، یکی دیگر از کشور‌های بلوک شرق سابق و با حضور بیشتر کشور‌های اروپای شرق برگزار شد، اما ایرانی‌ها از سال ۱۳۷۰ به این جمع پیوستند.

نخستین دوره المپیاد جهانی زیست شناسی هم در جولای سال ۱۹۹۰ با حضور دانش آموز ۶ کشور جهان در چکسلواکی سابق برگزار شد، اما دانش آموزان ایرانی از سال ۱۹۹۹ و در دهمین دوره این رقابت، حضور خود را اعلام کردند.

المپیاد جهانی نجوم و اختر فیزیک ابتدا به عنوان مسابقه‌ای بین دانش‌آموزان جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی برگزار می‌شد، اما در سال ۱۹۹۶ نخستین دوره این المپیاد بین کشور‌های روسیه و سوئد برگزار شد ایرانی‌ها از سال ۱۳۶۸ در بیستمین المپیاد جهانی در لهستان شرکت کردند.

فراز و نشیب مجرای ورود استعدادهای برتر به المپیادهای جهانی

شرکت در المپیادهای علمی جهانی ضوابط خاص خود را دارد و نهادی ویزه گزینش و اعزام دانش آموزان با استعدادهای برتر به نام باشگاه دانش پژوهان جوان وجود دارد که این نهاد در سال ۹۰ با مرکز ملی پرورش استعداد‌های جوان ادغام شد و این موضوع سر و صدای زیادی به پا کرد همچنین یکی از علل افت نتایج جهانی هم همین تضعیف باشگاه مطرح شده بود و با وجودی که چند سال تیزهوشان و و نخبه پروری در نظام تعلیم و تربیت به حاشیه رفته بود بار دیگر زمزمه‌های از توجه به این موضع شنیده می‌شود و همین امسال بود که باز دیر باشگاه دانش پژوهان احیا شد تا مرکزی برای پرورش استعداد‌های برتر باشد.

فاطمه مهاجرانی رئیس مرکز ملّی پرورش استعداد‌های درخشان و دانش پژوهان جوان درباره افت رتبه ایران در المپیاد‌های جهانی معتقد است که افت ایران به دلیل ضعف ساختاری باشگاه دانش پژوهان جوان است در حالی که در روز‌های اوج این مجموعه شاهد موفقیت‌های چشمگیری بودیم؛ ارزیابی فعلی کارشناسان نشان می‌دهد باشگاه دانش پژوهان جوان ماهیت قبلی را ندار و با استقلال مالی و حقوقی این مجموعه اوضاع بهتر خواهد شد.

کسب مدال های رنگارنگ ایرانی‌ها در عرصه های جهانی

ایرانی ها هر چند که دیر به گردونه مسابقات علمی جهان پیوستند و ارچه نخبه پروری و امکانات آنطور که باید و شاید مورد توجه نیست اما همین سال های اخیر که مسئولان برای  رسیدگی به اوضاع نخبگان دست بالا زده اند و توجه به این قشر بیشتر شده است، انگیزه دانش آموزان مستعد هم برای افتخار آفرینی در المپیادهای جهانی بیشتر شده است و آنطور که مهاجرانی گفته است دانش آموزان ایرانی طی ۳۰ سال شرکت در المپیاد‌های مختلف جهانی ۶۸۱ مدال برای جمهوری اسلامی ایران به ارمغان آوردند.

وی  به این موضع هم اشاره داشته است که شروع المپیاد‌های علمی در جهان از سال ۱۹۵۹ آغاز شد، اما ایران تا سال ۱۹۷۹ حتی یک نفر به المپیاد اعزام نکرد و از سال ۶۶ تا کنون روال اعزام به مسابقات جهانی آغاز شد که طی این ۳۰ سال افتخار آفرینی خوبی داشتیم.

طی سال های حضور ایرانی ها در المپیادهای جهانی علی رغم تمام محدودیت ها و گاه اعزام  دانش آموزان با جیب خالی خوب عمل کرده اند و  جوانه های موفقیت از میان سختی ها روییده است؛  هرچند گاه رنگ مدال ها و جایگاه کسب شده دلچسب نبود اما سابقه حضور و دستاوردها اوضاع نسبتا قابل قبولی را نشان می‌دهد.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان

انتهای پیام/