امام هادی (ع) چگونه به شهادت رسید + تصاویر حرم

امام هادی (ع) پس از گذشت یکسال از خلافت معتز در سامرا مسموم شده و به شهادت رسیدند و جسم پاک حضرت (ع)، در سامرا در خانه مسکونی حضرت مدفون شد. [۳]

نکته مهم در شهادت امام هادی (ع) این است که حضرت در سامراء به سبب کنترل بسیار شدید و خفقان حاکم و منع دوستان و شیعیان از دیدار با حضرت و عقوبت سخت متخلفین، حتی نزدیکترین یاران امام نیز از حال و وضع امام (ع) بی خبر یا بسیار کم اطلاع بودند. [۴] و به همین دلیل است که منابع اشاره دقیقی به نحوه شهادت امام (ع) ندارد.

منابع فقط شهادت حضرت در زمان معتز را آوردند و بدون ذکر زمان دستور خلیفه به مسموم کردن و اینکه چه کسانی مأمور این جنایت شدند و چه زمانی این عمل پلید از آنان سر زد. حتی در روز شهادت حضرت هم اتفاق نظر نیست. [۵] امام هادی (ع) در طول دوران امامت خود از سرکشان و حاکمان فاسد بنی عباس رنج‌ها و محنت‎های زیادی کشید. در این میان متوکل در ظلم و ستم به حضرت و سنگدلی گوی سبقت را از دیگران ربود.

متوکل وجود امام هادی (ع) را خطر بزرگی برای حکومت خویش احساس می‎کرد، از این رو، تصمیم گرفت تا با دو روش همزمان در یک اقدام، از بحرانی‌تر شدن اوضاع جلوگیری کند. یکی حمله به یاران امام و نابود کردن آثار شیعیان به گونه­ای که قبر مطهر امام حسین (ع) را نیز تخریب کرد و دوم دور کردن امام از مدینه که پایگاه سازمان تشیع بود. [۶] عبد الله بن محمد فرماندار مدینه از دشمنان اهل بیت (ع) بود و از امام نزد متوکل سعایت می‎کرد و پیوسته قصد آزار آن جناب را داشت. امام هادی (ع) در نامه‎ای به متوکل، سعایت و دروغگویی او را یاد آوری کرد، ولی متوکل که زمینه را برای تبعید امام (ع) از مدینه و تحت نظر گرفتن مناسب می‎دید در نامه‎ای ظاهرا محترمانه از حضرت خواست به سامرا بیاید. [۷] نامه متوکل رسید و حضرت آماده رفتن به سامرا شد، وقتی آن حضرت به سامرا رسید، متوکل (با آن همه وعده و احترام که در نامه‎اش بود) یک روز خود را پنهان کرد و آن حضرت را در کاروانسرایی که به کاروانسرای گدا‌ها معروف بود فرود آورد. [۸] سپس متوکل دستور داد حضرت (ع) را کاملا تحت نظر گیرند و خانه‎شان را محاصره کرده و مانع دیدار شیعیان با ایشان و استفاده دانش پژوهان از آن سرچشمه علم و معرفت کرد و حتی ایشان را در تنگنا و محاصره اقتصادی قرار داد و رساندن حقوق شرعیه و هدایا را از داخل و خارج بر حضرت ممنوع کرد و متخلفان را عقوبتی سخت نمود. [۹] این وضعیت جز در حکومت شش ماهه منتصر تا زمان شهادت امام  ادامه داشت و در زمان معتز شدت گرفت.

یکی دیگر از سختگیری‌های متوکل در آزار امام هادی (ع) این بود که گاه و بی گاه به مأموران خود دستور می‎داد تا ناگهانی به خانه امام ریخته و آنجا را بازرسی کنند به امید آنکه سلاح یا مدرکی مبنی بر فعالیت ایشان علیه حکومت بدست آورند. اما در این حمله‎های شبانه جز کتاب‌های علمی و ادعیه چیزی یافت نمی­شد. [۱۰]

گاهی متوکل فرمان می‎داد حضرت را در هر حالتی که است به دربار آورند. در یکی از این احضار‌ها امام در حالی بر متوکل وارد شد که او مست و لا یعقل در کنار جام‌ها و سبو‌های شراب و در میان گروه‌های خنیاگر و رقاصه افتاده بود. امام بی توجه به موقعیت خطیر و خطرات احتمالی به شدت او را سرزنش و ملامت کرد و به نصیحت گویی و یاد‌آوری قیامت پرداخت و فسق و فجور و می‌خوارگی و بدکارگی او را محکوم ساخت. موکل بر آشفت و دستور داد ایشان را در زندان محبوس سازند. [۱۱] حضرت روانه زندان شد و شخصی از حضرت شنید که می‎فرمودند: انا اکرم علی الله من ناقه صالح [۱۲]و سپس این آیه را خواندند «تمتعوا فی دارکم ثلاثة ایام ذلک وعد غیر مکذوب» [۱۳] بیش از سه روز نگذشت که متوکل به دست فرزندش منتصر به هلاکت رسید. [۱۴] منتصر گر چه بر امام سخت نگرفت ولی این آرامش نسبی امام و شیعیان پس از شش ماه تمام شد و دوباره آزار و حصر و شکنجه و قتل راهکار اساسی خلافت در مقابل شیعیان بود. امام هادی (ع) با حاکمان ستمگر سازش نکرد و آن‌ها از مبارزه منفی و عدم همکاری حضرت هراس داشتند و رنج می‎بردند تا اینکه تنها راه خویش را خاموش کردن نور خدا پنداشتند و بدین ترتیب امام هادی (ع) نیز مانند امامان پیشین به مرگ طبیعی از دنیا نرفت بلکه در زمان معتز مسموم شدند. [۱۵]

منابع معتبر و مورخان شیعه شهادت حضرت را در ماه رجب سال ۲۵۴ هجری قمری [۱۶] می‎دانند. مرحوم آیت الله مرعشی نجفی شهادت حضرت (ع) را در روز دوشنبه سوم رجب سال ۲۵۴ هجری قمری می‎داند [۱۷] اگر چه برخی منابع شهادت حضرت را در ماه جمادی الثانی [۱۸] یا ۲۷ رجب [۱۹] نیز ذکر کرده‎اند.

پی نوشت:

[۱]. شیخ مفید، الارشاد ج. ۲، ترجمه سید هاشم رسولی محلاّتی، ص. ۴۱۷ و ۴۱۸ – پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، چاپ ۱۳، ۱۳۸۱، موسسة امام صادق، ص ۵۶۷، طبرسی، امین الاسلام، اعلام الوری، چ. ۳، دار الکتاب الاسلامیه، ص. ۳۵۵.
[۲]. شیخ مفید همان، طبرسی همان.
[۳]. پیشوایی همان ص. ۶۱۲ به نقل از شبلنجی، نور الابصار، ص. ۱۶۶، شیخ مفید در الارشاد به جای شهادت از لفظ وفات استفاده کرده است.
[۴]. عقیقی بخشایشی، زندگانی پیشوای دهم امام هادی ـ. علیه السّلام ـ.، انتشارات نسل جوان، ۱۳۵۷، ص. ۴۵- ۴۰ – عادل ادیب. زندگانی تحلیلی پیشوایان ما، ترجمه اسد الله مبشری، نشر فرهنگ اسلامی، چاپ ۱۶، ۱۳۷۶، ص ۲۵۸- ۲۵۶.
[۵]. سن امام را بین ۴۰ تا ۴۲ سال ذکر کرده‎اند و روز شهادت امام را یا ذکر نکرده‎اند یا سوم رجب یا بیست و هفتم رجب و یا در ماه جمادی الثانی ذکر کرده‎اند که خواهد آمد.
[۶]. ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، نجف، منشورات المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ ه. ق، ص. ۳۹۵ – پیشوائی، همان، ص. ۵۷۱ – عادل ادیب، همان، ص. ۲۵۶. – عقیقی بخشایشی، همان، ص. ۵۳ و ۵۴ – قرشی، باقر شریف، زندگانی امام علی الهادی، انتشارات اسلامی، ۱۳۷۱، ص. ۳۸۶
[۷]. شیخ مفید، همان، ص. ۴۳۵ – طبرسی، اعلام الوری، همان، ص. ۳۶۵ – قرشی، زندگانی امام علی الهادی، همان، ص. ۳۸۶.
[۸]. شیخ مفید، الارشاد، همان، ص ۴۳۸.
[۹]. قرشی، باقر شریف، زندگانی امام علی الهادی، همان، ص. ۳۸۶.
[۱۰]. قرشی، باقر شریف، همان، ص. ۳۸۷.
[۱۱]. قرشی، باقر شریف، همان، ص. ۳۸۷.
[۱۲]. ترجمه: من نزد خدا از ناقه حضرت صالح محترم ترم.
[۱۳]. سوره هود، آیه ۵۶، در خانه‎هایتان سه روز به آسایش و خوشگذرانی سپری کنید (سپس عذاب الهی خواهد رسید) آن وعده‎ای است که دروغ نخواهد بود.
[۱۴]. طبرسی، اعلام الوری، همان، ص. ۳۶۳ – عماد الدین طبری، مناقب الطاهرین، تهران، انتشارات رایزن، ۱۳۷۹، ج. ۲، ص. ۸۲۷.
[۱۵]. پیشوایی، سیره پیشوایان، همان، ص. ۶۱۲ به نقل از شبلنجی، نوار الابصار، ص. ۱۶۶.
[۱۶]. شیخ مفید. الارشاد، همان، ص. ۴۳۹ – طبرسی، اعلام الوری، همان، ص. ۳۵۵ – پیشوائی، همان ص. ۵۶۷.
[۱۷]. مرعشی نجفی، سید شهاب الدین، مجموعه نفیسه، ص. ۵۶.
[۱۸]. عقیقی بخشایشی، همان، ص. ۹۰ به نقل از قندوزی، شیخ سلیمان بلخی، نیابیع المودة چاپ بیروت، جلد ۳، ص ۱۴.
[۱۹]. عقیقی بخشایشی، همان، ص ۱۱۲.

باشگاه خبرنگاران

انتهای پیام/