کنکور 98/نکات کلیدی که دانش آموزان باید درباره "هدایت تحصیلی" بدانند

به دلیل اهمیت این موضوع تصمیم گرفتیم با یک مشاور تحصیلی باتجربه صحبت کنیم و نظر وی را در این باره جویا شویم؛ در همین راستا با اسماعیل قربانی مشاور تحصیلی و روانشناختی گفت وگو کردیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

اسماعیل قربانی مشاور تحصیلی و روانشناختی اظهار کرد: دانش آموزان پایه نهم باید در انتخاب رشته خود به این که چه رشته‌ای را و بر چه اساسی انتخاب می‌کنند، توجه ویژه داشته باشند. متاسفانه امروزه بچه‌ها موفقیت را تنها در بازار کار، شغل و درآمد می‌بینند و بر اساس الگو‌هایی که می‌بینند و افرادی که با آنها برخورد دارند و موفقیت و عدم موفقیت آنها تصمیم گیری می‌کنند.

وی افزود: با وجود اینکه این امر می‌تواند عاملی مهم باشد اما دانش آموزان نباید از این نکته غافل شوند که اگر آن فرد توانسته است این کار را با موفقیت انجام دهد الزاما دلیل نمی‌شود که شخصی دیگر نیز با انتخاب آن مسیر بتواند به موفقیت دست پیدا کند.

علاقه؛ اولین عامل مهم در انتخاب رشته نهمی‌ها

قربانی بیان کرد: دانش آموزان پایه نهم برای انتخاب رشته باید به چند نکته مهم توجه کنند؛ علاقه اولین عامل مهم در انتخاب رشته است، دانش آموز باید به رشته‌ای که قرار است در آن تحصیل کند علاقه داشته باشد. این علاقه از ۲ جهت یعنی مواد درسی که قرار است در آن رشته خوانده شود و  مشاغل بررسی می‌شود.

این مشاور تحصیلی و روانشناختی گفت: دانش‌آموزان مشاغل را بررسی می‌کنند و میزان علاقه خود را به آن می‌سنجند؛ حال باید درباره میزان علاقه آنها به این مواد درسی پرسیده می‌شود و دید دانش‌آموز نسبت به مطالعه آن ماده درسی مورد بررسی قرار بگیرد؛ زیرا اگر علاقه به یک ماده درسی وجود نداشته باشد ادامه تحصیل در آن رشته برای دانش آموز سخت خواهد شد.

نادیده گرفته شدن استعداد دانش آموزان در انتخاب رشته

وی اظهار کرد: پس از بررسی علاقه دانش آموز به مواد درسی و مشاغل، موضوع بعدی استعداد است؛ برخی از افراد مطرح می‌کنند که علاقه به تنهایی کافی است و اگر این علاقه وجود داشته باشد می‌توان هر کاری را انجام داد؛ در صورتی که استعداد و توانایی مسئله‌ای است که بسیار حائز اهمیت بوده ولی متاسفانه به آن پرداخته نمی‌شود. دانش آموز باید به این نکته توجه کند که علاوه بر علاقه نسبت به آن رشته، باید به لحاظ ذاتی یا اکتسابی دارای توانمندی مورد نیاز هم باشد.

این مشاور تحصیلی و روانشناختی بیان کرد: بنابراین شدیدا به دانش آموزان پایه نهم توصیه می‌شود که در انتخاب رشته علاقه و استعداد باید با هم فیکس باشند یعنی اگر علاقه به رشته‌ای وجود دارد استعداد هم باید باشد و اگر در رشته‌ای دارای استعداد  است، علاقه به آن هم در دانش آموز موجود باشد.

لزوم توجه به تیپ شخصیتی در انتخاب رشته دانش آموزان نهم

وی گفت: مسئله سومی که دانش آموزان پایه نهم باید به آن توجه کنند تیپ شخصیتی افراد است؛ در تیپ شخصیتی افراد به ۲ گروه برون‌گرا و درون‌گرا تقسیم می‌شوند. در مراکز مشاوره برای دانش‌آموزان اینکه آیا تیپ شخصیتی وی اجازه‌ ورود به برخی از مشاغل را می‌دهد یا خیر، تشریح می‌شود. گاهی ممکن است افراد بخواهند برای رسیدن به هدف، تیپ شخصیتی خود را از نو بسازند؛ روانشناسان اصلا تغییر تیپ شخصیتی را توصیه نمی‌کنند زیرا اولا این امر شدنی نیست و ثانیا این کار ارزش ندارد زیرا در آن هویت فرد دستکاری می‌شود.

این مشاور تحصیلی اظهار کرد: مطالب بیان شده نکاتی است که دانش آموزان پایه نهم باید بر اساس آن انتخاب رشته را انجام دهند، ولی متاسفانه معیار‌هایی که دانش‌آموزان مدنظر دارند معیار‌های دیگری است.

بازار کار؛ معیار نادرست در انتخاب رشته دانش آموزان

این مشاور تحصیلی و روانشناختی گفت: بازار کار معیار اولی است که دانش آموزان به آن توجه کرده و مدام درباره‌ بازارکار رشته‌ها پرس و جو می‌کنند. دانش آموزان و اولیا بازارکار را به عوامل بیرونی و بسترهای فرهنگی ربط می‌دهند که در یک جامعه در حال توسعه تاثیرگذار است. دانش آموز در این شرایط  راحت‌ترین مسیر را برای گول زدن خود انتخاب می‌کند و با بیان اینکه عوامل و شرایط بیرونی برای کار فراهم نیست از عملکرد درست و به موقع سر باز می‌زند.

قربانی بیان کرد: امروزه دانش آموزان برای انتخاب رشته تجربی بازارکار آن را در نظر می‌گیرند و این نکته که آیا استعداد و علاقه وجود دارد و رشته تیپ شخصیتی آن‌ها با این رشته مطابقت دارد، مورد غفلت و بی توجهی قرار می‌گیرد. باتوجه به اینکه در دنیای امروز رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی نسبت به رشته‌های دیگر امنیت شغلی نسبی دارند، بچه‌ها برای ورود به این رشته اشتیاق و علاقه نشان می‌دهند در حالی که با خیل عظیم داوطلبان تجربی مواجه می‌شویم که سرخورده این رشته هستند. البته آگاه‌سازی‌های صورت گرفته است، با این حال باز هم افرادی که توانمند نیستند و نمی‌توانند بهای این رشته و سختی مسیر را بپردازند آن را انتخاب می‌کند و تنها ملاکشان بازار کار خوب این رشته است. بنابراین بازار کار باید جزو عواملی باشد که برای انتخاب رشته دانش آموزان پایه نهم در مرحله آخر بررسی می‌شود.

تاثیرگذاری گروه همسالان در انتخاب رشته دانش آموزان

این مشاور تحصیلی و روانشناختی اظهار کرد: یکی از عوامل تاثیرگذار و مزاحم در انتخاب رشته دانش آموز، همسالان هستند؛ گاهی دانش آموزان به صورت گروهی انتخاب رشته خود را انجام می‌دهند. با توجه به اینکه آنها در این سن و سال از لحاظ عاطفی به هم وابسته هستند و از همدیگر تاثیر می‌پذیرند و حرف‌هایی که از سوی پدر و مادر نمی‌تواند بر روی دانش آموز تاثیر بگذارد از سوی گروه همسالان به راحتی تاثیر خواهد گذاشت؛ بنابراین انتخاب رشته گروهی دانش آموزان او را به سمتی سوق می‌دهد که گروه مد نظر دارد و در این بین اگر دانش آموزی بخواهد رشته دیگری را انتخاب کند تحت تاثیر همسالان خود قرار می‌گیرد و این یکی از آفت‌های انتخاب رشته است که باید مورد توجه قرار بگیرد. خانواده و دانش آموز باید نسبت به آن آگاه باشند و بدانند افرادی که اکنون به عنوان گروه همسالان در کنار دانش آموز حضور دارند الزاما دوستان و افراد همیشگی  زندگی او نخواهند بود بلکه دوستانی هستند که برای این دوره از زندگی انتخاب شده‌اند.

راهنمایی والدین به دانش آموز پایه نهم در جهت رسیدن به آمال خود

وی گفت: مورد بعدی که در انتخاب رشته تاثیر گذار بوده و گاهی عامل بد نفوذ به شمار می‌رود، خانواده است؛ خانواده با توجه به آمال و آرزو‌هایی که دارد و بدون در نظر گرفتن توانمندی دانش آموز، او را در انتخاب رشته راهنمایی می‌کند. در گذشته یک رشته خاص به صورت مستقیم به دانش آموز تحمیل می‌شد اما امروزه این امر به طور غیر مستقیم با ایجاد درجه‌ای از روشنگری انجام می‌شود یعنی خانواده با جهت‌دهی به رشته‌های دیگر و تخریب آن‌ها، دانش آموز را به سمت رشته‌هایی سوق می‌دهد که خود مدنظر دارد و روزی آمال و آرزوی خودشان بوده است و متاسفانه در این راه به توانمندی دانش‌آموز توجهی نمی‌شود.

این مشاور تحصیلی و روانشناختی افزود: حتی هنگامی که در فضای مشاوره‌ای دانش آموز اعلام می‌کند علاقه‌ یا توانایی  به رشته مورد نظر را ندارد خانواده با طرح این نکته که او بچه باهوشی است این امر را توجیه می‌کنند که او می‌تواند از پس این رشته بربیاید. در حالی که وقتی دانش‌آموز به یک رشته علاقه ندارد هیچ تضمینی نیست که در ادامه به آن علاقه‌مند شود و بتواند موفق باشد.

قربانی گفت: جنسیت عامل دیگری است که در انتخاب رشته به آن توجه می‌شود، اما دانش آموزان بیش از حد به آن می‌پردازند؛ به طور مثال در مورد دختران بیان می‌شود آیا این رشته مناسب خانم‌ها هست یا نه؛ یعنی بستر فرهنگی و جامعه یک خانم را در این رشته قبول می‌کند. وقتی یک رشته دانشگاهی برای دختران تعریف شده به معنی اجازه و پذیرش جامعه است. البته ممکن است دانش آموز برای تحصیل در برخی از  رشته‌ها دارای محدودیت‌های خانوادگی و فرهنگی باشد یعنی علاقه‌ای به کار کردن در برخی از فضاها را نداشته باشد. به طور مثال در رشته ریاضی دانش آموزان دختر شناختی از مشاغل مربوط به این رشته را ندارند و در صورت داشتن اطلاعات این نگرانی وجود دارد که این رشته در آینده به شغل مناسبی برای آن‌ها منجر می‌شود.

الگو قرار دادن دیگران؛ معیار نادرست انتخاب رشته دانش آموزان

این مشاوره تحصیلی و روانشناختی بیان کرد: عامل دیگری که امروزه دانش آموزان پایه نهم در انتخاب رشته به آن توجه می‌کنند الگو‌ است؛ بچه‌ها مصداقی بررسی می‌کنند به طور مثال هنگامی که از آن‌ها پرسیده می‌شود چرا رشته حقوق را انتخاب کرده اید در پاسخ فردی که حقوقدان و موفق است را معرفی می‌کنند. هنگامی که مصداقی بررسی می‌شود بیانگر جهت گیری‌هایی است که از طرف خانواده‌ها یا ذهن دانش آموز وجود دارد؛ به همین دلیل باید از بررسی به صورت مصداقی پرهیز شود. در صورتی که دانش آموزان علاقه دارند به صورت مصداقی انتخاب رشته کنند باید افراد موفق از تمام رشته‌ها مقایسه شوند.

وی در پایان گفت: دانش آموزان نسل امروز جمعیت تک فرزند یا ۲ فرزند هستند به اوضاع اشتغال این افراد با افرادی که اکنون وجود دارند کاملا متفاوت خواهد بود همچنین با توجه به اینکه جامعه به سوی سالمندی پیش می‌رود در آینده  احتمال می‌رود که بچه‌ها در شایسته سالاری حرف اول را بزنند پس نباید آنها را نسبت به اوضاع بازارکار نگران کنیم.

قربانی اظهار کرد: دانش آموزان فکر می‌کنند که مشاوران همه با همه همدل شده اند تا بچه‌ها را به سمت رشته‌های فنی بفرستند در حالی که این گونه نیست و ابلاغیه و همت جمعی وجود ندارد و تنها این نگرانی مطرح می‌شود که اگر دانش آموزان رشته‌های نظری را انتخاب کنند که در آن استعداد ندارند، بنابراین باید پشت کنکور‌های مستمر بمانند تا به یک موفقیت برسند در حالی که می‌توانند در یک حرفه  به موفقیت دست پیدا کنند.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان

انتهای پیام/