درخواست 22 کارشناس امنیتی اروپایی از آمریکا/ رویکرد خود نسبت به برجام را بازبینی کنید

به گفته نشریه آمریکایی لوبلاگ، یک سال پیش در تاریخ 8 مه سال 2018، دونالد ترامپ اعلام کرد که آمریکا موافقت با برجام، توافق هسته ای که در جولای سال 2015 توسط آمریکا و ایران به همراه چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلستان و اتحادیه اروپا صورت پذیرفت را متوقف می کند.

ترامپ گفته که مقررات برجام برای مسدود کردن پیشرفت ایران در جهت دستیابی به توانایی های سلاح های هسته ای کافی نیست، گسترش زرادخانه موشکی ایران را نشان نداده و کاری برای مقابله با فعالیت های ایران در خاورمیانه انجام نمی دهد.

وی ادعا می کند که استراتژی فشار حداکثری تنها راه پیشروی است و در نتیجه تمام تحریم های آمریکا که تحت توافق برجام به حالت تعلیق درآمده بود از جمله هدف قرار دادن شرکت های خارجی که در حال تجارت با ایران هستند (موسوم به تحریم های ثانویه) را بر این کشور تحمیل کرده است.

نگرانی های ترامپ نا به جا نیستند. به هر حال، خروج از توافق به سختی به دستیابی اهداف اعلام شده وی کمک می کند. در واقع، تصمیم وی در چندین مورد مضر بوده است.

اول؛ این تصمیم تلاش های جهانی عدم گسترش سلاح هسته ای را از بین برده است. برجام یک توافق دقیق فنی است که محدودیت های قابل توجهی را بر توانایی ایران در توسعه قابلیت های سلاح های هسته ای مقرر ساخته است. آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA)، دیده بان هسته ای سازمان ملل متحد و مقامات ارشد آمریکایی سازمان اطلاعات آمریکا پایبندی ایران به توافق را تأیید کردند.

بیانیه حسن روحانی مبنی بر آمادگی ایران برای آغاز مجدد فعالیت های مشخصی که تحت برجام ممنوع شده نشان می دهد که در پی خروج آمریکا، منافع ماندن ایران در برجام روز به روز کاهش می یابد. چنانچه تهران برنامه کامل هسته ای را از سر می گیرد و قدرت بازرسی آژانس بین المللی انرژی اتمی که فقط مکانیزم های ضعیف تر نظارتی کار خود را بر جای می گذارد را محدود می کند. کشورهای دیگر منطقه به ویژه عربستان سعودی ممکن است وسوسه رقابت با آن شوند و در مسابقه تسلیحات هسته ای منطقه ای شرکت کنند.

دوم؛ تصمیم دونالد ترامپ ارزش دیپلماسی چند جانبه را تضعیف کرده است. برجام با مشارکت کشورهایی با چشم اندازهای مختلف در زمینه سیاست خارجه مانند آمریکا و متحدان اروپایی آن، روسیه و چین و خودِ ایران یک نمونه قابل توجه از دیپلماسی مؤثر چند جانبه و موفق است. در حالی که تحریم ها به همراه گفتگو اثبات کرده اند که می توانند در چندین بحران بین المللی مؤثر باشند. انتخاب فشار حداکثری آمریکا بر سازش، دیپلماسی که به عنوان راهی مؤثر برای رسیدگی به اختلافات بین المللی در میان کشورهای رقیب است را بی ارزش می کند.

سوم؛ این تصمیم قوانین و نهادهای بین المللی را تضعیف کرده است. مشروعیت برجام ناشی از پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای که ایران را از هر گونه دستیابی به توانایی تسلیحات هسته ای منع می کند و اختیار و قدرت برجام حاصل از شورای امنیت سازمان ملل متحد که از طریق قطعنامه 2231 خود بر این توافق صحه گذاشته، است. با انکار تعهدات آمریکا بدون دلیل موجه، واشنگتن این پیام را رسانده که می تواند با میل خود تعهدات بین المللی را کنار بگذارد.

چهارم؛ این تصمیم به همبستگی ترنس آتلانتیک آسیب زده است. برجام حد اعلای 13 سال سخت در هماهنگی مدام ترنس آتلانتیک بود. ترامپ با خروج از برجام و بدتر از آن با تهدید به مجازات شرکت ها و بانک های اتحادیه اروپا که در حال تجارت با ایران هستند، نشان داده که منافع سیاست خارجه اروپا را نادیده می گیرد و مشارکت ترنس آتلانتیک را از بین می برد.

پنجم؛ تصمیم ترامپ به تشدید تنش های منطقه ای کمک کرده است. برجام، انتظار قریب الوقوع توانمندی هسته ای ایران بواسطه یک چشم انداز منطقه ای عمیق مملو از تنش های ژئوپلتیکی را از بین برده کرده است.

آمریکا با جایگزینی این تصمیم با استراتژی فشار حداکثری، رقبای ایران را هیجان زده کرده و از درخواست راه حل های سازش در تهران را کاسته است. اگر ایران برجام را رها کند، مسیرهای دیپلماتیک کمتری در مورد خطر تشدید تحرکات نظامی که منطقه را در معرض درگیری بیشتر قرار می دهد، وجود خواهد داشت.

ششم؛ تصمیم ترامپ رنج بی موردی را بر مردم ایران که ادعای حمایت از آنها را می کند، تحمیل کرده است. برجام بر آن بود تا در ازای محدودیت های سخت و تأیید شده بر فعالیت های هسته ای خود به انزوای اقتصادی ایران خاتمه دهد. آمریکا با تحمیل مجدد تحریم ها با اثرات خارج از مرزها، شرکت ها و بانک های سراسر جهان را با کاهش، توقف یا عدم آغاز تجارت با همتایان ایرانی ترسانده است.

ایرانیان عادی به خاطر ترکیبی از تورم، هزینه های بالای واردات، کمبود کالاهای موجود (از جمله غذا و دارو) و عدم امکان نهایی کردن معاملاتی که پیش از تحمیل مجدد تحریم ها آغاز شده بودند، شاهد کاهش استانداردهای زندگی بوده اند.

برجام آنچه که طراحی شده بود را انجام می دهد: جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای. برای همین بسیار مهم است که این توافق مجاز به مرگ باشد. اگرچه تمام طرفین باقی مانده در برجام می گویند که به توافق متعهد هستند، اما تلاش های کنونی برای حفظ آن تضمین کافی برای بقای آن نیست.

اروپایی ها باید برای اجرای "وسیله هدف ویژه" موسوم به اینستکس (INSTEX) برای کمک به تسهیل تجارت بشردوستانه تحسین شوند. به هر حال، اروپایی ها باید کار بیشتری در راستای تضمین وضوح کسب و کارها که آنها برای انجام تجارت نیاز دارند، انجام داده و باید مشارکت دیگر کشورها را در وسیله هدف ویژه افزایش دهند.

اروپا باید برای ایجاد وسیله هدف ویژه دیگر که حوزه تجارت از جمله واردات نفت از ایران را گسترش می دهد، کار کند و آن را دوباره برای مشارکت دیگر کشورها آغاز کند.

اروپا همچنین باید برای کاهش خطرات و ایجاد انعطاف پذیری در حوزه های مختلفی چون؛ نقاط اشتعال منطقه ای و تسکین فاجعه، رایزنی های فنی و سیاسی خود با ایران را تقویت کند.

روی هم رفته، حامیان برجام در سراسر دنیا باید مطابق با توافقنامه، هماهنگی برای اطمینان خاطر از اینکه تحریم های آمریکا مانع ثبات اقتصادی و همکاری فنی هسته ای ایران نمی شود را افزایش دهند.

از همه مهمتر، طرفداران برجام در اروپا و هر جای دیگر باید ماهرانه از شایستگی های توافق با مستمعین (مخاطبان) مختلف آمریکایی (در دولت، کنگره، جامعه کارشناسان و رسانه ها) سخن بگویند. واضح است که تنها راه به دست آوردن منافع تام برجام بازگشت مجدد آمریکا به این معاهده است.

بازگشت آمریکا به برجام، عواقب منفی مذکور را در بر دارد. این امر، ائتلاف بین المللی منسجم تری که به منظور محدود کردن فعالیت ها (به ویژه توسعه قابلیت های بالستیک و حمایت از نمایندگان خود) بر ایران فشار می آورد را از نو خلق می کند و به بی ثباتی در منطقه کمک می کند.

این فشار به منظور ایجاد زمینه برای تنش زدایی با یک تلاش معتبر دیپلماتیک ترکیب شده و منجر به ابتکار منطقه ای درباره تهدیدهای موشکی و گفتگوی درون منطقه ای در مورد معماری امنیتی خلیج فارس می شود.

اگر آمریکا در رویکرد خود نسبت به برجام تجدیدنظر کند، تمام این مواضع، فرصت موفقیت بهتری است. اگر اروپایی ها فرآیندی که نهایتا منجر به توافق می شد را هدایت می کردند، می توانستند مسیر را به سمت هر گونه ابتکار دیپلماتیک آتی با ایران سوق بدهند. اما برای مؤثر بودن چند جانبه باید به قوانین و توافقنامه های بین المللی احترام گذاشت.

معصومه میرحسینی – تیتریک

انتهای پیام/