عملکرد امام هادی(ع) الگویی برای حیات امروز شیعیان است
امام هادی (ع) با وجود چنین شرایطی هرگز جامعه شیعی را به حال خود وا ننهاد و با اینکه زندگی بر آن حضرت صعب و سخت می‌گذشت، در هر فرصتی ولو اندک سعی بر انتقال معارف والای دین داشت، به بیان دیگر در حالی که خلفای وقت امام را شدیداً زیر نظر داشتند، اما آنچه که باید به جامعه منتقل می‌شد، به اذن و یاری خداوند انتقال یافت.
بر آن شدیم در سالروز شهادت جانگداز امام هادی (ع)، شمه‌ای از زندگانی آن امام همام را بررسی کنیم. برای این منظور با «کامیار صداقت ثمر حسینی» عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید؛
کامیار صداقت ثمر حسینی درباره نوع مواجهه امام هادی (ع) با شیعیان آن هم در شرایطی که حکومت حداکثر اختناق را برای حضرت و دوستدارانش پدید آورده بود، گفت: عبدالحسین شبستری در کتاب «النور الهادی إلی أصحاب الإمام الهادی» تصویری روشن از شاگردان امام هادی (ع) ترسیم کرده است و ۱۹۳ تن از رجال آن امام معصوم (ع) را نام‌برده است. زمانی که بدانیم حیات مبارک آن حضرت مصادف با سخت‌ترین دوره حکومت عباسیان بر شیعیان بود، تربیت این تعداد شاگردان و اصحاب روایت شناخته‌شده بیانگر زحماتی است که آن حضرت برای اتصال مردم به حق، در زیر فشار حکومت‌های باطل کشید.
وی با اشاره به نگاه امام هادی (ع) نسبت به مسأله امامت و ولایت گفت: یکی از وجوه مهم در سخنان آن امام همام توجه شیعیان به انتظار فرج، ایمان به ظهور حضرت حجت (عج) و یادآوری وعده حتمی و قطعی دین اسلام بر آن است. این موضوع را می‌توان در احادیث ذکر شده در منابعی چون «کفایة الاثر» خزاز قمی و یا «کمال‌الدین و تمام النعمه» و «امالی» شیخ صدوق مشاهده کرد. همچنین علامه «عزیز الله عطاردی» نیز مجموعه احادیث آن حضرت را در کتاب «مسند الامام الهادی ابی الحسن علی بن محمد (ع)» جمع‌آوری کرده است.
برای مثال به یکی از احادیث آموزنده آن حضرت اشاره کوتاهی می‌کنم؛ رسول اکرم (ص) فرمود: «لاَ تُعَادُوا اَلْأَیَّامَ فَتُعَادِیَکُمْ»، ظاهر عبارت آن است که (با روزها دشمنی نکنید که با شما دشمنی خواهند کرد)؛ اما پاسخ امام هادی (ع) در پاسخ «صقر بن ابی دلف» بس آموزنده است. حضرت ایام هفته را از شنبه تا جمعه به ترتیب مزین به اسماً مبارکِ حضرت رسول‌الله (ص) تا حضرت حجت آل محمد (ص) کرد. مسلمانان باید هفته را با نام نامی رسول‌الله (ص) آغاز کنند و با نام منجی بشریت به پایان رسانند. یعنی در سراسر هفته، خود را با عدل و حقیقت در نظر آورید و از ظلم و باطل دوری گزینید. حضرت در پایان فرمود: (جمعه از آن فرزند فرزندم است که جمعیت حق گرداگرد او جمع شوند و اوست که زمین را پر از عدل و داد می‌کند، همچنان که از ظلم و جور پر شده باشد.)، این وعده قطعی هم در قرآن و هم در احادیث صحیح بارها تأکید شده است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در بخش دیگری از مباحث خود با اشاره به سیره امام هادی (ع) و آنچه که در تاریخ اسلام از زندگانی آن حضرت به ثبت رسیده است، گفت: تحقیقات متعددی درباره ابعاد گوناگون زندگانی امام هادی (ع) صورت گرفته و خوشبختانه برخی از آن‌ها به فارسی ترجمه‌شده‌اند؛ از آن زمره می‌توان از آثار علّامه «باقر شریف قرشی» در «حیاة الامام علی الهادی (علیه‌السلام)»؛ «سید محسن امین» در «اعیان الشیعه»؛ «سید محمدکاظم قزوینی» در کتاب «الإمام الهادی من المهد إلی اللحد» و چنانکه اشاره شد، علّامه عزیز الله عطاردی در «مسند الامام الهادی ابی الحسن علی بن محمد (ع)» نام برد و البته کتاب‌های خوب دیگری نیز هستند که این مجال اندک گنجایش بیان اسامی همگی آن‌ها را ندارد.
صداقت ثمر حسینی در ادامه به گوشه‌هایی از سبک زندگی امام هادی (ع) اشاره کرد و گفت: یکی از مواردی که در مورد حضرت ذکر شده است انگشتری آن امام همام است. از نقوش نگین انگشتری آن حضرت (ع) به بیانِ «مصباح کفعمی» عبارت «حفظ العهود من اخلاق المعبود» بود؛ یعنی «حفظ عهدها از اخلاق معبود است.» که معنایی بلند داشته و جنبه تربیتی و اخلاقی آن برای شیعیان بسیار ارزشمند است. دیگر نقش نگین انگشتر آن حضرت که تربیت توحیدی در آن متبلور است، «الله ربی و هو عصمتی من خلقه» بود، یعنی «خدا ربّ من و نگاه‌دارنده من از شر خلایقش است». ائمه اطهار از نقوش مختلف انگشتری استفاده می‌کردند و مضامین آن‌ها انسان را به یک نور واحد رهنمون می‌کند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در بخش دیگری از مباحث خود در رابطه با الگوپذیری از عرصه‌های مختلف حیات و سیره امام هادی (ع) ادامه داد: پایبندی عملی به فرمایشات ائمه اطهار (ع) تنها راه نجات جامعه ماست. هراندازه در زندگی روزمره خود به عدل نزدیک شویم، به امام هادی (ع) نزدیک شده‌ایم. هراندازه از باطل دوری گزینیم به همان میزان به آن حضرت نزدیک می‌شویم. زمانی که حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) عقاید خود را بر امام هادی (ع) عرضه کرد و حدیث مذکور در «کفایة الاثر» خزاز و «کمال‌الدین» و «امالی» صدوق به سند متصل از حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه‌السلام) موجود است اقرار به یکایک امامان تا امام هادی (ع) می‌کند و آنگاه حضرت امام هادی (ع) می‌فرماید: (پس از من حسن پسر من است و درباره خلف آن حضرت فرمودند: شخص او دیده نشود و او را به اسم یاد کردن روا نباشد تا اینکه خروج نماید و زمین را پر از عدل و داد کند، چنانکه از جور و ظلم پر شده باشد….)، حدیث می‌فرماید شیعیان ما! شما باید در جبهه عدل و داد باشید؛ از ظلم و جور بیزار باشید. این آموزه‌های عملی برای زندگی کنونی ماست. به قول علمای اخلاقی همگی به ویژه آنانکه مسئول هستند، باید سخنان، اعمال، مدیریت، معاملات و… خود را محاسبه کنند مبادا که مستقیم و غیرمستقیم به ظلم و جور رونق بخشیده باشند.
