جمعه ۳۱ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 April 19
بخش هفتم "تیتر1"/ بررسی راهکارها و چالش ها بزرگترین صنعت اشتغالزای کشور؛
خواب دشمن برای ضربه زدن به صنعت ضدتحریم ایران تعبیر نشد/ خودکفایی کشور در تولید محصولات غذایی
صنعت مواد غذایی در اختیار بخش خصوصی است، ۱۰۰ درصد خودکفا است، هیچ وابستگی به واردات ندارد، قدرت رقابتی بالایی دارد و صادرات آن رو به رشد است و به همین دلیل، یک صنعت ضدتحریم محسوب می شود.
به گزارش گروه اقتصادی تیتریک، رهبر معظم انقلاب در پیام نوروزی خود به رسم سال های گذشته سال جدید را سال «جهش تولید» نامگذاری کردند و خطاب به مسئولان کشور فرمودند «جوری عمل کنید که با جهش تولید تغییری محسوس در زندگی مردم به وجود آید».
به همین دلیل و با توجه به سفارش رهبر معظم انقلاب بر آن شدیم تا با یک سلسه گزارشاتی اهمیت رونق و جهش تولید در بخش های مختلف اقتصادی را بررسی و راهکارهای برآمده از نظرات کارشناسان و متولیان حوزه های مختلف اقتصادی برای تحقق این امر ارائه دهیم.
در گزارش های قبلی جهش تولید در بخش های مسکن، کشاورزی، معدن، پتروشیمی، محصولات دامی و شیلات را بررسی کرده ایم و اکنون قصد داریم این مهم را در تولید محصولات غذایی شرح دهیم.
وضعیت فعلی صنعت مواد غذایی
صنعت مواد غذایی در اختیار بخش خصوصی است، ۱۰۰ درصد خودکفا است، هیچ وابستگی به واردات ندارد، قدرت رقابتی بالایی دارد و صادرات آن رو به رشد است و به همین دلیل، یک صنعت ضدتحریم محسوب می شود. در حال حاضر، بیش از ۱۰ درصد از ارزش افزوده بخش صنعت کشور به واسطه تولید و فعالیت در بخش صنایع غذایی تامین و مهیا می شود. سال گذشته با وجود تشدید تحریم ها، صادرات محصولات تبدیلی کشاورزی و مواد غذایی ایران به ۵/۵ میلیارد دلار رسید.
از بیش از ۱۳ هزار کارگاه صنعتی با ده نفر کارگر و بیشتر در کشور، صنایع غذایی با بیش از ۲۵۰۰ کارگاه تولیدی، بزرگ ترین صنعت کشور از لحاظ تعداد، ارزش افزوده و میزان اشتغال زایی محسوب می شود. عراق، افغانستان، امارات، پاکستان، روسیه، ترکیه، ویتنام، ترکمنستان و آلمان مهم ترین بازارهای عمده صادرات مواد غذایی ایران هستند. امسال با اجرای قرارداد تعرفه ترجیحی میان ایران و اتحادیه اوراسیا، بازار جدیدی برای صادرات صنایع غذایی ایران ایجاد شده است.
مهدی کریمی تفرشی، رئیس هیات مدیره تعاونی تولیدکنندگان محصولات غذایی در این باره در گفتگویی اختصاصی با تیتریک می گوید: خصوصی ترین بخش صنعتی که در کشور ما وجود دارد غذا و کشاورزی بوده که رشد بسیاری خوبی نیز دارد زیرا ایرانی ها به غذا اهمیت خاصی می دهند، در گذشته ماکارونی از ایتالیا و ترکیه وارد می شد اما در حال حاضر ایران یکی از بزرگترین کشورهای صادر کننده انی محصول است.
وی افزود: سس ها در مجتمع های تولید وطنی ساخته می شوند و نیازی به واردات گسترده نداریم و شرکت های شکلات سازی ایرانی حتی تواسته است به آفریقا، اروپا و دیگر مناطق دنیا ورود کنند.
چالش ها و موانع پیش روی جهش تولید در صنایع غذایی
برای شکوفایی رونق و جهش تولید محصولات غذایی، وزارت صنعت و وزارت جهاد کشاورزی با چالش ها و موانعی به شرح زیر مواجه هستند که هر چه سریعتر با همیاری همه مسئولین و نهادها باید این موانع رفع شوند.
1- وابستگی به واردات محصولات غذایی اساسی
1- وابستگی به واردات محصولات غذایی اساسی
عمده واردات کالاهای مرتبط با کشاورزی کشور را غذاهای اساسی تشکیل می‌دهد و این درحالی است که صادرات غذای کشور عمدتاً غذای غیراساسی (عمدتاً میوه) است. در نتیجه، کشور از ناحیه واردات غذا به کشورهای صادرکننده که عمدتاً همسو با جمهوری اسلامی ایران نیستند، وابسته بوده و تامین امنیت غذایی با چالش مواجه است.
همچنین به دلیل افزایش سرانه مصرف در تامین برخی غذاهای اساسی از جمله ذرت دامی، برنج، کنجاله، روغن خام و گوشت قرمز، نیاز به واردات وجود دارد؛ هر چند در سالیان اخیر میزان وابستگی کشور به این محصولات کاهش یافته است.
2- کمبود نقدینگی در صنایع غذایی
کمبود نقدینگی یکی از چالش های صنایع غذایی کشور است به طوری که مهدی کریمی‌تفرشی، رئیس هیات‌مدیره تعاونی تولیدکنندگان محصولات غذایی در این باره در گفتگویی اختصاصی با تیتریک می گوید: مهمترین چالش صنعت مواد غذایی کمبود نقدینگی است و غالب کارخانه جات با آن دست به گریبان هستند، به گونه ای که شاهدیم بزرگترین کمپانی ها، کارخانه ها و شرکت هایی که در ایران در زمینه تولید فعالیت دارند از کیفیت خوبی برخوردار هستند اما نوع بسته بندی آن یا همان کمیت همانند روال دهه های گذشته است.
وی افزود: اصلی ترین علت چالش مذکور بانک ها هستند زیرا متاسفانه وام هایی که می توانند به واحدهای تولیدی با درصدها و تعرفه های تولید بدهند را با تعرفه های آزاد پرداخت می کنند به گونه ای که برای کارخانه ها به صرفه نیست و نمی تواند در زمینه تغییر بسته بندی، تنوع کار وخلاقیت های لازم اقداماتی را انجام بدهند.
3- پایین بودن میزان بهره وری در منابع، نهاده ها و دیگر عوامل اصلی تولید غذا در کشور
نگاهی به عرصه تولید مواد غذایی در کشور نشان می دهد که بهره وری نهاده ها، منابع و دیگر عوامل تولید غذا و کشاورزی در ایران بسیار پایین است؛ به همین دلیل متوسط عملکرد تولید این محصولات نه تنها نسبت به کشورهای پیشرو، بلکه با کشاورزان نمونه داخلی نیز اختلاف چشمگیر دارد.
بررسی ها نشان می دهد علت اصلی نقصان بهره وری در کشاورزی، عدم ورود یافته های تحقیقاتی به عرصه های کشاورزی و توسعه نیافتگی صنایع تبدیلی و تکمیلی در کشور است که تاثیری جدی بر عدم خودکفایی در بسیاری از کالاهای اساسی داشته است.
4- خرابکاری دشمنان قسم خورده ایران برای زمین زدن صنعت مواد غذایی
آذرماه سال گذشته عکس و فیلم هایی مبنی بر وجود قرص در کیک های بسته بندی منتشر شد که در پی آن، نگرانی مردم نسبت آلوده بودن صنایع غذایی را به همراه داشت اما بررسی های دستگاه های مسئول مشخص شد که این امر قطعا توطئه ای علیه صنایع غذایی ایران بوده است، چراکه صنایع غذایی دارای ویژگی های متمایزی در اقتصاد ایران است.
نحوه کار گذاشتن قرص ها در کیک ها نشان می دهد عاملان این کار، قطعا به دنبال تشویش اذهان عمومی نسبت به کیفیت و سلامت محصولات غذایی تولید داخل بوده اند.
محمدرضا مرتضوی رئیس کانون انجمن های صنایع غذایی ایران به جام جم می گوید اگر هدف از جاسازی قرص در کیک ها مسمومیت و آسیب زدن به مصرف کنندگان بود، می توانستند با دسترسی به خمیر کیک، قرص را به صورت مایع در کیک، مخلوط و آن را مسموم کنند.
همچنین شائبه قاچاق مواد مخدر در پوشش مواد غذایی هم منتفی شد چراکه به گفته جمشید مغازه ای دبیر انجمن صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات ایران، بحث قاچاق به عنوان هدف جاسازی قرص در کیک ها مطرح نبود، چراکه تاکنون آزمایش ها نشان داده قرص های جاسازی شده، قرص های معمولی خانگی بوده و اثری از ترامادول و روان گردان در آنها پیدا نشده است.
ضمنا توطئه رقبا علیه یکدیگر نیز در این ماجرا رد شده چراکه تقریبا تمامی برندهای تولیدکننده، قربانی این ماجرا شده اند. این واقعیات نشان می دهد هدف اصلی از ماجرای جایگذاری قرص در کیک ها بدنام کردن صنایع غذایی ایران و بدبین کردن مردم کشورمان به تولیدات داخلی بوده است.
راهکارهای جهش تولید در صنایع و محصولات غذایی
بدون هیچ شکی راهکارهای فراوانی برای جهش تولید در صنایع غذایی ایران وجود دارد که می تواند این امر را به سرانجام مطلوب برساند که در ادامه به برخی از آنها خواهیم پرداخت.
1- افزایش تولید داخلی محصولات غذایی اساسی با استفاده سیاست های تضمین خرید
به منظور کاهش وابستگی به واردات غذای اساسی از کشورهای مختلف، ضروری است برای تولید محصولاتی چون گندم، دانه های روغنی، شیر خام، گوشت قرمز، گوشت طیور، تخم مرغ، چغندرقند، جو، ذرت دانه ای و ... برنامه ریزی منسجم انجام شود و با استفاده از سیاست های تضمین خرید و اجرای قانون مرتبط با آن، از این حوزه حمایت شود.
در کشورهای مختلف، بخش کشاورزی از بخش های راهبردی بوده و کشورها هر ساله یارانه های متعددی را برای حمایت از این بخش و تامین امنیت غذایی خود در نظر می گیرند.
2- افزایش تولید داخلی نهاده های اساسی محصولات غذایی
علاوه بر محصولات غذایی اساسی، بعضی نهاده های اساسی تولید غذا و دام نیز هستند که عدم وجود خودکفایی در تولید آنها، تامین این محصولات را در داخل کشور با مشکل مواجه می کند. بذور محصولات مختلفی چون گندم، برنج، چغندرقند، سیب زمینی، دانه های روغنی، حبوبات، پنبه، ذرت و جو از جمله این موارد است.
تولید این محصولات و کاهش وابستگی به واردات آن نیازمند برنامه ریزی منسجم است؛ بنابراین این اقدام، به عنوان یک اقدام جهشی و اولویت دار در اقتصاد مقاومتی برای وزارت جهاد کشاورزی محسوب می شود.
3- ناکارآمدی در مدیریت واردات محصولات دارای مشابه تولید داخل
هم اکنون تعرفه‌گذاری بر کالاهای وارداتی در بسیاری از کالاهای دارای مشابه داخلی، متناسب با نیاز داخلی و ظرفیت‌های تولیدی کشور نیست؛ به طوریکه یا بیش از حد بالا است که مانع جدی تأمین نیازهای داخل می‌شود، و یا بیش از حد پایین است که به تولیدات داخلی ضربه وارد می‌نماید.
4- نداشتن برنامه منسجم در حوزه تجارت خارجی
در اولویت بندی برای نظام وارداتی و صادراتی کشور، با شرکای تجاری همسایه و همسو اقدامات موثری انجام نشده است. نداشتن برنامه منسجم در حوزه تجارت خارجی منجر به وابستگی اقتصاد کشور به واردات گسترده کالا از کشورهای غیرهمسو با ایران می شود و تامین امنیت اقتصادی را با چالش های جدی مواجه می کند.
5- عدم توجه به موانع غیرتسهیلاتی صادرکنندگان
تاکنون نهادهای دولتی از جمله وزارت صنعت در حمایت از صادرات، تنها به مشوق های تسهیلاتی و نقدی توجه نموده اند و تمرکز خود را بر این نوع حمایت ها گذاشته اند؛ این درحالیست که تولیدکنندگان، موانع و مشکلات دیگری نیز دارند که مانع صادرات آنها شده است.
این موارد عبارتند از «مشکلات موجود در نقل و انتقال پول»، «مشکلات موجود در حمل و نقل محصولات صادراتی»، «اعمال ناگهانی عوارض صادرات»، «مشکلات موجود در بازاریابی محصولات»، «نبود تضمین صادراتی مناسب»، «مشکلات ناشی از بسته‌بندی نامناسب محصولات صادراتی»، «مشکلات موجود در عدم مدیریت بازار کشورهای هدف»، «مشکلات موجود در اخد روادید» و «کمبود پروازهای مستقیم به شهرهای هدف صادراتی».
6- در نظر گرفتن زمان 6 ماهه برای اعمال تغییرات قوانین صادراتی
یکی از مشکلات بخش صادرات کشور عدم پیش بینی پذیری در قوانین صادراتی است. به عنوان مثال اعمال عوارض ناگهانی بر صادرات علاوه بر تحمیل ضرر به تولیدکنندگان داخلی، بازارهای صادراتی کشور را از بین می برد.
بنابراین پیش بینی پذیر کردن قوانین صادراتی، زمینه را برای حمایت از تولیدات پیشروی کشور و انعقاد قراردادهای بلندمدت صادراتی و ارزآوری از این طریق فراهم می کند.
در نتیجه ضروری است یک بازه زمانی 6 ماهه از تصویب تا اجرای تغییرات قوانین صادراتی در نظر گرفته شود تا تولیدکنندگان صادراتی کشور بتوانند بر اساس آن برنامه ریزی نمایند.
گلاویژ اصحابی- تیتر یک
انتهای پیام/ س
خبرهای مرتبط
ارسال نظر
اخبار برگزیده
