سناریوهای دانشگاهها برای آغاز سال تحصیلی

زمانی که همه فکر می‌کردند شیوع کرونا رو به افول است، به یکباره اما، آمارهای تازه نشان از افزایش شیب شیوع داشت؛ وضعیتی که دانشگاه‌ها را با شکلی از بی ثباتی ناخواسته در تصمیم گیری مواجه کرده است.

این روند باعث شده مسئولان دانشگاهی همچنان با اما و اگر، درباره ترم جدید تحصیلی سخن به میان آورند؛ آن‌ها می‌گویند «همه چیز بستگی به کرونا دارد و نمی‌توان با قطعیت سخن گفت.»

با این حال وزیرعلوم در گفتگویی که داشت، گفت که «در نیمسال آینده، آموزش‌ها به صورت حضوری، مجازی و ترکیبی خواهد بود و قرار است دانشگاه‌ها بر حسب شرایط استان و جمعیت دانشجویی، نسبت به ترکیب آموزش مجازی و حضوری تصمیم گیری و اقدام کنند». بنا به گفته غلامی «در ترم جدید تحصیلی، ظرفیت پذیرش خوابگاه‌ها نیز به یک سوم کاهش خواهد یافت.»

در این گزارش با دبیران آموزشی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در ۷ منطقه کشور صحبت کردیم و برنامه دانشگاه‌ها را درخصوص نحوه برگزاری ترم جدید، ترکیب احتمالی حضور دانشجویان در دانشگاه، وضعیت بازگشایی خوابگاه‌ها و … جویا شدیم.

از برآیند صحبت‌های دبیران مناطق بر می‌آید که هرچند اغلب دانشگاه‌ها برگزاری ترم جدید را به صورت حضوری ارجح می‌دانند، اما شرایط کنونی این مجوز را به آن‌ها نمی‌دهد؛ دبیران مناطق می‌گویند حتی اگر بخشی از آموزش به صورت حضوری برگزار شود، امکان بازگشایی خوابگاه‌ها برای تمامی دانشجویان فراهم نیست و باید به فکر نوبت بندی باشیم.

مشروح اظهارات دبیران آموزشی مناطق ۷ گانه دانشگاه‌های کشور به شرح زیر است:

دانشگاه‌های منطقه یک: ترم آینده احتمالاً مجازی برگزار می‌شود

سعید حبیبا دبیر دانشگاه‌های منطقه یک (دانشگاه‌های استان تهران و البرز) درباره نحوه برگزاری ترم تحصیلی آینده اظهار کرد: در جلساتی که با دانشگاه‌های منطقه یک داشتیم، تا این لحظه تصمیم بر این است که امتحانات به صورت مجازی برگزار شود و البته در صدد هستیم در صورت امکان کلاس‌های عملی را هم به صورت مجازی برگزار کنیم.

بازگشایی خوابگاه‌ها محدود و موردی است

وی با اشاره به اینکه خوابگاه‌ها در ترم آینده به صورت موردی و محدود بازگشایی خواهند شد، تاکید کرد که در این خصوص تابع مصوبات ستاد مقابله با کرونا هستیم.

حبیبا با بیان اینکه در ترم آینده آموزش حضوری برای تمامی مقاطع نداریم و فقط برای آن دسته از دروسی که نیاز به آزمایشگاه و کارگاه دارد، خاطرنشان کرد: در حال تقویت زیرساخت‌های مجازی هستیم.

منطقه ۲: ارجحیت با برگزاری ترم آینده به صورت حضوری

بهرام نوایی نیا دبیر دانشگاه‌های منطقه ۲ (دانشگاه‌های استان گیلان، مازندران و گلستان) و معاون آموزشی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل به مهر گفت: ما و دانشگاه‌های منطقه علاقه‌مند هستیم اگر ستاد کرونا مجوز دهد، ترم آینده را به صورت حضوری برگزار کنیم.

وی افزود: در غیر این صورت ضمن استمرار آموزش مجازی، کلاس‌ها را با ظرفیت کمتری تشکیل خواهیم داد تا پروتکل‌های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی رعایت شود.

منطقه ۴: اولویت، برگزاری حضوری کلاس‌ها است

حسن ساریخانی، دبیر دانشگاه‌های منطقه ۴ (دانشگاه‌های استان همدان، مرکزی، قزوین و قم) و معاون آموزشی دانشگاه بوعلی همدان، درباره چگونگی برگزاری کلاسهای ترم آینده این دانشگاه‌ها گفت: به تمام دانشگاه‌های منطقه توصیه کرده ایم که زیرساخت‌های آموزش مجازی را فراهم کرده و ارتقا دهند تا این آمادگی را داشته باشند که در صورت اجبار و لزوم، خدشه‌ای در روند آموزش ایجاد نشود. اواخر تیرماه در نشستی درخصوص چگونگی برگزاری ترم آینده، تصمیم گیری خواهیم کرد.

وی با تاکید بر اینکه اولویت نخست، برگزاری کلاس‌ها به صورت حضوری است، ادامه داد: با این وجود اما، با توجه به قابل پیش بینی نبودن شرایط، درصورتی که امکان برپایی کلاسهای به صورت حضوری فراهم نباشد، بالطبع کلاس‌ها مجازی خواهد بود.

اجرای طرح «خوابگاه خلوت» کار سختی است

معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوعلی در خصوص توصیه رئیس جمهور به ایجاد خوابگاه‌های خلوت برای ترم آینده، گفت: در واقع این کار بسیار سخت است. این کار در بسیاری از دانشگاه‌ها؛ خصوصاً دانشگاه‌های مادر استان‌ها، شاید عملاً غیر ممکن باشد. بطور مثال ما در دانشگاه بوعلی، چیزی حدود ۳ هزار دانشجوی خارج از استان و نزدیک به ۴ هزارو ۵۰۰ دانشجوی خوابگاهی داریم. از طرفی نیز تعداد زیادی از این افراد به علت شرایط خاص ترم اخیر، فارغ التحصیلی شأن عملاً به تعویق افتاده و قاعدتاً ترم آینده نیز نیاز به امکانات خوابگاهی و اسکان و … دارند.

همه جوانب در تحصیل دانشجویان در محل سکونت در نظر گرفته شود

ساریخانی ادامه داد: آقای رئیس جمهور عنوان کردند که دانشجویان بیایند و در شهرهای خودشان تحصیل کنند. اولاً که غالب دانشجویان دانشگاه بوعلی، اهل استان همدان هستند، ثانیاً اینکه از شهرهای دیگر و دانشگاه‌های اطراف همدان نیز، شهروندان همدانی زیادی در حال تحصیل هستند. پس اگر قرار باشد آنها را هم به همدان منتقل کنیم، عملاً سیستم آموزشی و دانشجویی دانشگاه بوعلی قفل خواهد شد.

وی افزود: بطور مثال، ما در دانشگاه بوعلی، چیزی حدود ۳ هزار دانشجوی خارج از استان و نزدیک به ۴ هزارو ۵۰۰ دانشجوی خوابگاهی داریم. از طرفی نیز تعداد زیادی از این افراد به علت شرایط خاص ترم اخیر، فارغ التحصیلی شأن عملاً به تعویق افتاده و قاعدتاً ترم آینده نیز نیاز به امکانات خوابگاهی و اسکان و … دارند.

معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوعلی همدان با بیان اینکه بهتر است در این خصوص، تمام جوانب و حواشی در نظر گرفته شود، اظهار داشت: شاید با این کار بتوانیم درصدی (مثلاً ۱۰ درصد) از جمعیت خوابگاهی را کم کنیم، اما از طرف دیگر، ظرفیت و استاندارد کلاس‌ها و سیستم آموزشی و … دانشگاه کاملاً بهم خواهد خورد.

ساریخانی گفت: ما در دانشگاه بوعلی، ترجیح می‌دهیم بجای اینکه خوابگاه خلوت را در دستور کار قرار دهیم، کلاس‌های ارشد و دکتری را حضوری برگزار کرده و دانشجویان این مقاطع را در خوابگاه‌ها اسکان دهیم، اما کلاس‌های کارشناسی را مجازی برگزار کنیم.

منطقه ۵: ۲ سناریو برای برگزاری ترم آینده

علی سلیمی دبیر آموزشی منطقه ۵ (دانشگاه‌های استان کردستان، کرمانشاه، لرستان و ایلام) و معاون آموزشی دانشگاه رازی کرمانشاه به مهر گفت: ما دو سناریو در دستور کار داریم؛ یکی بحث آموزشی ترم به شکل مجازی و دیگری تشکیل کلاس‌ها به شکل حضوری و قطعاً برای هر ۲ سناریو برنامه ریزی خواهیم کرد. اما باید توجه داشت که شرایط کشور و وضعیت خوابگاهی و تغذیه و مواردی از این دست، به ما تحمیل خواهد کرد که کدام برنامه را اجرا کنیم.

وی با اشاره به اینکه تصمیم گیری برای چگونگی برگزاری کلاس‌ها، طبعاً به شرایط کلی کشور در مواجهه با ویروس کرونا، بستگی دارد، گفت: دانشگاه‌های منطقه ۵، عمدتاً در مناطق قرمز کشور واقع شده اند و اگر شرایط کشور به حالت عادی بازگردد و دانشجو بتواند در خوابگاه اسکان پیدا کند، ترجیح ما بر کلاس‌های حضوری است.

ارائه خدمات خوابگاهی به دانشجویان تحصیلات تکمیلی

دبیر آموزشی دانشگاه‌های منطقه ۵ درباره وضعیت بازگشایی خوابگاه‌ها توضیح داد و افزود: دانشگاه‌های واقع در منطقه ۵ اگر همچنان قرمز بمانند، نهایتاً بتوانیم به دانشجویان تحصیلات تکمیلی و آن‌هایی که می‌خواهند دروس علمی و آزمایشگاهی بگذرانند و یا در مرحله دفاع پایان نامه قرار دارند، امکانات خوابگاهی ارائه دهیم؛ ولی بیش از این حد، مطمئناً ریسک بالایی دارد.

در این نقشه، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی عضو در منطقه ۶ کشور، در محدوده استان‌های یزد، اصفهان و چهارمحال و بختیاری تعریف شده است.

یوسف شاقول دبیر دانشگاه‌های منطقه ۶ (دانشگاه‌های استان یزد، اصفهان و چهارمحال و بختیاری) و معاون آموزشی دانشگاه اصفهان ضمن بیان این مطلب که در خصوص نحوه برگزاری ترم آینده تحصیلی هفته آینده با دانشگاه‌های منطقه جلسه خواهیم داشت، افزود: البته در دانشگاه اصفهان به گروه و دانشکده‌ها تاکید کرده ایم که خودشان را برای آموزش غیر حضوری آماده و تقویت کنند. یقیناً ترم آینده استمرار آموزش مجازی را خواهیم داشت و اگر بخشی از دروس را که نمی‌توان به صورت غیرحضوری برگزار کرد، با رعایت پروتکل‌ها به صورت حضوری برگزار می‌شود.

معاون آموزشی دانشگاه اصفهان ادامه داد: در ترم آینده دانشجویان تحصیلات تکمیلی می‌توانند به دانشگاه و اساتید خود مراجعه داشته باشند و بر روی پروژه‌های پژوهشی خود کار کنند.

وی درباره وضعیت خوابگاه در ترم آینده نیز گفت: خوابگاه‌ها در موارد خاص برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی که تز دارند و باید دفاع کنند و یا لازم است در آزمایشگاه حضور داشته باشند، به صورت محدود و با رعایت پروتکل‌ها بازگشایی خواهد شد؛ پس از آن احتمالاً برای دانشجویانی که دروس عملی باید بگذرانند، امکانات خوابگاهی پیش بینی خواهد شد.

منطقه ۷: تصمیم ۱۳ دانشگاه بزرگ کشور برای برگزاری ترم مجازی

علیرضا افشاری معاون آموزشی دانشگاه شیراز و دبیر آموزشی دانشگاه‌های منطقه ۷ (دانشگاه‌های استان خوزستان، بوشهر، فارس، کهکیلویه و بویراحمد) به خبرنگار مهر گفت: بنای ما با دانشگاه‌های واقع در منطقه ۷ این است که برای برگزاری یک ترم مجازی، برنامه ریزی های لازم را در دستور کار قرار دهیم ولی اگر شرایط مساعد بود، ترم به صورت حضوری برگزار شود.

وی افزود: از سوی دیگر نیز در رایزنی که با ۱۳ دانشگاه بزرگ کشور داشتیم قرار بر این شد که عمدتاً برنامه ریزی براساس برگزاری یک ترم مجازی صورت گیرد و اگر شرایط مهیا شد، دانشجویان در دانشگاه‌ها حاضر شوند.

دبیر آموزشی دانشگاه‌های منطقه ۷ درباره وضعیت بازگشایی خوابگاه‌ها، گفت: با توجه به اینکه براساس گفته‌های رئیس جمهور خوابگاه خلوت را باید مد نظر قرار داد، احتمال زیاد مجبور شویم در صورت لزوم حضور دانشجویان در دانشگاه‌ها، نوبت بندی کنیم.

منطقه ۸: اولویت اسکان در خوابگاه با دانشجویانی که دروس عملی دارند

مریم احتشام زاده دبیر آموزشی منطقه ۸ (دانشگاه‌های استان هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان) و معاون آموزشی دانشگاه شهید باهنر کرمان اظهار کرد: در ارتباط تلفنی که با معاونان آموزشی داشتیم، به احتمال زیاد ترم آینده مجازی و برای برخی دروس، کلاس حضوری به صورت محدود برگزار می‌شود.

دبیر آموزشی دانشگاه‌های منطقه ۸ اضافه کرد: به طور مثال، در دانشگاه ما به احتمال زیاد حداقل ۴۰ درصد دروسمان به صورت مجازی و غیرحضوری برگزار شود و برای سایر دانشگاه‌های منطقه ۸ نیز احتمالاً همین حدود (از ۳۰ تا ۵۰ درصد دروس) مجازی برگزار شود.

وی افزود: از طرفی به این نتیجه رسیده ایم که در راستای کاهش ظرفیت خوابگاه‌ها، حداقل نصف دانشجویان را در خوابگاه اسکان دهیم.

احتشام زاده ادامه داد: مثلاً در دانشگاه شهید باهنر کرمان اولویت اسکان با دانشجویانی است که دروس عملی و یا دروس عملی-نظری بیشتری دارند. دانشکده‌های دامپزشکی، تربیت بدنی، هنر و کشاورزی بیشترین دروس عملی را دارند و اولویت اسکان در خوابگاه با دانشجویان این دانشکده‌ها خواهد بود.

به گزارش مهر، با توجه به پیش بینی‌ها مبنی بر شیوع مجدد کرونا در مهرماه، آغاز سال تحصیلی در دانشگاه‌ها به طور قطع مانند ترم گذشته تحت تأثیر این موضوع قرار خواهد گرفت و نیاز به آمادگی و مهیا کردن زیرساختهای آموزشی و حتی رفاهی-دانشجویی برای شروع امن تر سال تحصیلی جدید به شدت احساس می‌شود. همچنین از آنجا که شرایط و امکانات هر دانشگاه در استان‌های مختلف برای پذیرش و برقراری آموزش در ترم جدید متفاوت است و وزارت علوم نیز جزئیات امر را بر عهده خود دانشگاه گذاشته، انتظار می‌رود مراکز آموزش عالی به ویژه مراکز مادر در استان‌ها هر چه زودتر و با تدبیر بهتر برای شروع سال تحصیلی جدید همراه با کرونا آماده شوند و این آمادگی و برنامه خود را به دانشجویان و اساتید اعلام کنند.

از سوی دیگر از آنجا که به نظر می‌رسد برای ترم آینده، آموزش مجازی جز جدایی ناپذیر آموزش عالی باشد و دانشگاه‌ها قطعاً مجبور خواهند شد این نوع آموزش را استمرار دهند، این انتظار می‌رود که زیرساختهای خود را در این زمینه تقویت کرده و با استفاده از تجربیات خود در ترم جاری، آموزش مجازی را در ترم جدید با کیفیت بیشتری برگزار کنند.