ضرورت وجود دانشنامه بومی در کشور/ افزایش هزینه‌های ملی و ترویج فرهنگ غربی در "ویکی پدیا"

با توجه به گستردگی اطلاعات در دنیای کنونی، در بسیاری از موارد یک فرد احتیاج پیدا می‌کند که نیاز حداقلی از اطلاعات را در مورد موضوع مشخصی به دست آورد. در چنین مواقعی، وجود صفحاتی که موضوع را به صورت خلاصه، اما کامل پوشش داده باشند، می‌تواند بسیار مفید و راهگشا باشد.

دانشنامه مجازی که نمونه بسیار موفق آن وب‌سایت ویکی‌پدیا است، در همین راستا به وجود آمده است. اگرچه در حدود یک و نیم میلیون صفحه از صفحات موجود در این وب‌سایت، صفحه معادل فارسی هم دارد اما در مقابل دلایل متعددی هست که نیاز به وجود یک دانشنامه بومی در داخل کشور را نشان می‌دهد. از جمله این دلایل، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ممیزی ویکی‌پدیا لزوماً با آنچه که فرهنگ و بوم ما طلب می‌کند یکسان نبوده و در پار‌ه ای موارد، حتی متناقض است که این موجب می‌شود بخشی از اطلاعات موجود در این وب‌سایت خصوصاً اطلاعات تاریخی، سیاسی و دینی، با مبانی تفکر اسلامی ایرانی در کشور ما سازگار نباشد.

استفاده از وب‌سایت ویکی‌پدیا، باعث افزایش ترافیک بین الملل و در نتیجه، افزایش هزینه‌های ملی می شود. این در حالی است که با داشتن یک دانشنامه مرجع فارسی، می‌توان در این هزینه‌ها صرفه جویی کرد.

با گسترش روز افزون استفاده از شبکه های اجتماعی مخصوصاً دانشنامه های مجازی به عنوان منبع دانستن و آگاهی سبب شده سایت‌هایی که به صورت یک سویه یا دوسویه در این موضوع فعال هستند مورد توجه مخاطب قرار گیرند. در این میان، دانشنامه هایی مانند ویکی‌پدیا که محتوای آن را خود مخاطب تولید می‌کند در عین جامع بودن در موضوعات مختلف، از عمق و محتوای تأیید شده برخوردار نیستند بلکه بر پایه مخاطبان، تأیید و عدم تأیید آنها استوار است.

از سوی دیگر، دانشنامه هایی از جمله بریتانیکا با حضور در فضای مجازی به صورت یک سویه اطلاعات را در اختیار مخاطب قرار می‌دهند.

برای پاسخ به این سوال باید به تغییر نگاه جامعه توجه کرد، جامعه امروز بخش زیادی از اطلاعات خود را از فضای وب می‌گیرد.

حال با تولید دانشنامه و یا تاثیر در تولید آن در فضای مجازی می‌توان در شکل گیری دانش جامعه و شکل گیری افکار عمومی موثر بود.

حضور دایره المعارف‌های آزاد مانند ویکی‌پدیا‌ها در فضای مجازی هرچند به تولید علم کمک شایانی می‌کنند، اما سوگیری خاص این دایره المعارف‌ها و نیز غیر مستند بودن بیشتر مطالب آنها، استفاده محققین و دانش پژوهان از این منبع را دشوار کرده است.

برخی از مسائل و معضلات ویکی پدیا:

ترویج انواع شبهات: نظیر شبهات قرآنی و اعتقادی

انحراف دانش: برای مثال نسبت دادن اولین کشفیات و اختراعات به غرب، در صورتی که بسیاری از موارد توسط دانشمندان جهان اسلام بوده است.

ترویج انحرافات اخلاقی: مفید جلوه دادن موضوعاتی نظیر استمناء

تحریف شخصیت ها: برای مثال؛ سرلشگر جعفری، سردار نقدی، سعید حجاریان، ندا آقاسلطان، اکبر گنجی و...

تحریف تاریخ: تحریف فتنه ۸۸

دانشنامه ویکی‌پدیا در مورد افراد و دانش‌ها، مطالب را با استفاده از روش‌های مختلف نظیر حذف اندیشه‌های مذهبی به بهانه حذف جهت گیری ها، محدودسازی نویسندگان و از دسترس خارج کردن اصلاح متن و... به نحوی ارائه می‌دهد که در راستای گفتمان غربی حاکم بر این سامانه باشد.

در کشور‌های دیگر هم نظیر چین، روسیه، ترکیه، کوبا و... برای جلوگیری از نفوذ ویکی‌پدیا، خود به طراحی دانشنامه بومی پرداخته اند.

کتابخانه ریاست جمهوری روسیه اعلام کرده که هدف از راه‌اندازی این ویکی‌پدیای جایگزین، دسترسی شهروندان به اطلاعات جزئی‌تر و معتبرتر در مورد کشورشان است.

همچنین "یانگ موژی" ویراستار ارشد پروژه‌ ویکی پدیای چینی، از دانش‌نامه بزرگ کشور چین به عنوان دیوار بزرگ فرهنگ یاد می‌کند و "بای چونلی" رئیس آکادمی دانش چین می‌گوید: «این پروژه نمونه‌هایی از جدیدترین دستاورد‌های فناوری و دانش چینی‌ها را به نمایش خواهد گذاشت و سوابق تاریخی را در معرض دید قرار خواهد داد و همچنین قدرت نرم فرهنگ را افزایش داده و ارزش‌های اصلی جامعه‌گرایی را تقویت خواهد کرد."

یانگ همچنین در یک سخنرانی گفت که هدف ما از تولید چنین محتوایی، هدایت و راهنمایی مردم و جامعه است. بیش از ۲۰ هزار نویسنده از دانشگاه و موسسات تحقیقاتی روی گردآوری اطلاعات این دایره‌المعارف کار می‌کنند. دایره‌المعارفی که سازندگان، آن را به عنوان یک کتاب دیجیتالی همه‌جانبه می‌شناسند. یانگ افزود که هدف نهایی ما، رسیدن به دایره‌المعارف ویکی‌پدیا نیست، بلکه سبقت گرفتن از آن است.

دانش‌نامه آنلاین کشور کوبا هم با عنوان (www.ecured.cu) برنده جایزه برتر جهانی (WSIS PRIZES۲۰۱۸) از سوی ITU (اتحادیه بین‌المللی مخابرات سازمان ملل متحد) شده است.

در آخر باید این را بدانیم که کشور ما دارای تمدن و فرهنگ غنی است که نباید بگذاریم این تمدن تحریف و یا دزدیده شود. پس از این رو ایران نیز مانند سایر کشور‌های نام برده به یک دانشنامه ملی احتیاج دارد تا بتواند از تاریخ و تمدن خود دفاع کرده تا موجب تحریف نشود.

انتهای پیام/ م