خشونت آنلاین علیه زنان؛ کمین تجاوز جنسی و عاطفی در فضای مجازی

پاتریشیا ولش در خصوص خشونت مجازی علیه زنان می گوید: «زنان در برخورد با نگرش های کلیشه ای در محیط های اینترنت، به شیوه هایی عمل می کنند تا «بر هم کُنش» انجام دهند. با این همه اینترنت جایگاه محیط های کینه توزانه تری است و در پاره ای از آنها، زنان به گونه ویژه ای آسیب پذیرند و احساس ناراحتی می کنند. زیرا مردان به تعبیر «سوزان سی هرینگ» رویکردی پرخاشگرانه و پیشی طلبانه دارند. در نتیجه برخی از سایت ها، محیطی برای کامیابی و تباهی پسران جوان و محیطی وسوسه انگیز برای برخی از زنان است.»

در کنار خشونت، آزار جنسی، پدیده دیگری است که در دنیای اینترنتی گریبان گیر بخشی از زنان شده است. در فضای مجازی، برخی کاربران به شکل رکیک و آشکار به مسائل جنسی می پردازند که باعث برانگیختن زنان می شود و با شوخی های نامناسب موجب رنجش خاطر آنها می شوند. خشونت و آزار جنسی می تواند سلب امنیت بانوان را در سطح جامعه در پی داشته باشد. چرا که برانگیخته شدن ترس در فضای مجازی، می تواند منجر به این شود که زنان، خطر تجاوز و خشونت را در کمین خود بدانند.

البته در برابر خشونت و تحقیر منزلتی که بر علیه زنان در فضای سایبری صورت می گیرد، جمهوری اسلامی ایران نیز در جهت دفاع از حقوق شهروندان بالاخص زنان و دختران در فضای مجازی  قوانینی را مصوب نموده است.

جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی

ماده (۱۴) هرکس به وسیله سیستم های رایانه ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده محتویات مستهجن را تولید، ارسال، منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد ارسال یا انتشار یا تجارت تولید یا ذخیره یا نگهداری کند، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

تبصره ۱- ارتکاب اعمال فوق در خصوص محتویات مبتذل موجب محکومیت حداقل یکی از مجازات های فوق می شود، محتویات و آثار مبتذل به آثاری اطلاق می گردد که دارای صحنه ها و صور قبیحه باشد.

تبصره ۲-  هرگاه محتویات مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شود، مرتکب به یک تا پنج میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

تبصره ۳-  چنانچه مرتکب، اعمال مذکور در این ماده را حرفه خود قرار داده باشد یا به طور سازمان‌ یافته مرتکب جرم شود در صورتی که مفسد فی‌الارض شناخته نشود، به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.

تبصره ۴- محتویات مستهجن به تصویر، صوت، متن واقعی یا غیر واقعی اطلاق می شود که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.

ماده (۱۵) هرکس از طریق سیستم های رایانه ای یا مخابراتی یا حامل های داده مرتکب اعمال زیر شود، به ترتیب زیر مجازات خواهد شد:

الف) چنانچه به منظور دستیابی افراد به محتویات مستهجن، آنها را تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع کند یا فریب دهد یا شیوه دستیابی به آنها را تسهیل کند یا آموزش دهد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات؛ ارتکاب این اعمال در خصوص محتویات مبتذل موجب جزای نقدی از دو تا پنج میلیون ریال است.

ب) چنانچه افراد را به ارتکاب جرائم منافی عفت یا استعمال مواد مخدر یا روان‎گردان یا خودکشی یا انحرافات جنسی یا اعمال خشونت آمیز تحریک، ترغیب، تهدید، دعوت یا فریب دهد و یا شیوه ارتکاب یا استعمال آنها را تسهیل کند یا آموزش دهد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج تا بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات.

تبصره ـ مفاد این ماده و ماده (۱۴) شامل آن دسته از محتویاتی نخواهد شد که برای مقاصد علمی یا هر مصلحت عقلایی دیگر تهیه یا تولید یا نگهداری یا ارائه یا توزیع یا انتشار یا معامله می‌شود.

جرم هتک حیثیت

ماده (۱۶) هرکس به وسیله سیستم های رایانه ای یا مخابراتی،‌ فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

تبصره ـ چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.

ماده (۱۷) هرکس به وسیله سیستم های رایانه ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

جرم نشر اکاذیب

ماده(۱۸) هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سیستم رایانه یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر نماید یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت، رأساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقام‌های رسمی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یاد شده به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

با توجه به لزوم توجه به فضای سایبر و به خصوص کاربردهای اینترنت، باید در ابعاد بین المللی و داخلی اقدامات جدی و موثری در مقابله با جرائم سایبری علیه زنان صورت گیرد.

نکته اصلی و قابل توجه در فضای بین الملل میزان ضمانت اجرای قوانین بین المللی است و همچنین اینکه به چه میزان یک دولت در محیط داخلی و قوانین خود مسئله حقوق زنان را جدی قلمداد می کند. اما در گستره عمومی می توان با ایجاد راهکارهایی همچون آموزش مهارتهای لازم به نسل جوان در خصوص آسیب های فضای مجازی، عدم انتقال رابطه مجازی به محیط واقعی و همراهی والدین با دخترها در محیط مجازی از بروز مشکلات و خشونتهای مجازی علیه زنان و دختران جلوگیری کرد. علی رغم اهمیت قوانین پیشگیری کننده اما نکته مهم میزان مهارت و آشنایی زنان و دختران برای ورود به فضای مجازی است. عدم اعتماد و افشای اطلاعات خصوصی و شخصی و جلوگیری از وب گردی های بی هدف از جمله عواملی است که منجر به کاهش آسیب دختران در فضای سایبر می شود.