دوشنبه ۲۸ خرداد ۱۴۰۳ - 2024 June 17
برنامه ریزی برای توسعه ی پایدار در جهانگردی
امروزه برنامه ریزان توسعه گردشگری بویژه درکشورهای درحال توسعه هنگام بروز بحران‌ها ،برسر یک دو راهی قرارمی گیرند:انتخاب برنامه ریزی برای توسعه پایدار صنعت جهانگردی یا برنامه ریزی استراتژیک و راهبردی .
گروه جامعه «تیتریک»؛ اگر روزگاری ، ذهن قهرمان اثر معروف شکسپیر را مساله "بودن "یا”نبودن”مشغول کرده بود.
امروزه برنامه ریزان توسعه گردشگری بویژه درکشورهای درحال توسعه هنگام بروز بحران‌ها ،برسر یک دو راهی قرارمی گیرند:انتخاب برنامه ریزی برای توسعه پایدار صنعت جهانگردی یا برنامه ریزی استراتژیک و راهبردی .
در این کوتاه مجال ،نخست شرحی بسیار مجمل برهر یک از راههای یادشده و فرجام آنها رفته و باهم مقایسه می‌شوند آنگاه راه بهتر مشخص می شود .
بیشتر ما هنگام بحث و گفتگو در مباحث توسعه از اعتقادمان به توسعه پایدار دم می زنیم و دامنه تسلط مان را به این موضوع با به کاربردن لفظ انگلیسی آن را به رخ می کشیم .
این روزها حرف و حدیث پیرامون مبحث توسعه پایدار آنچنان زیاد است که گاهی اصل و اساس آن فراموش می شود.در حال حاضر همه روش‌های توسعه ،غایت و مراد خود را نائل شدن به توسعه پایدار می دانند.جان مایه همه این دغدغه ها هم حفظ منابع طبیعی و فرهنگی و سایر منابع برای استفاده آیندگان است؛ ضمن اینکه منافعی نیز برای جامعه امروز داشته باشند.
دکتر مجید مخدوم در کتاب شالوده آمایش سرزمین ،که بهترین منبع برای مطالعات آمایش سرزمین درایران است –توسعه پایدار را ترجمه اصیل Sustainable development ندانسته و بهترین معنا را برای آن توسعه پایدار و در خور می داند.
ایشان معتقد است که :”توسعه پایدار در یک محیط یا کشور با در نظرگرفتن توان اکولوژیکی ،نیروی انسانی ،تکنولوژی و منابع مالی متعلق به آن محیط یا کشور و در خور آن می تواند تحقق یابد و انجام چنان توسعه ای تنها در محیط یاد شده پایدار خواهد بود.”
روش توسعه پایدار در جهانگردی بسیار اهمیت دارد چرا که سرمایه اصلی این صنعت محیط‌های طبیعی ،میراث تاریخی و الگوهای فرهنگی مناطق مختلف است و اگر این منابع ضایع و نابود شوند مناطق توریستی دیگر قادر نخواهند بود جهانگردان راجلب کنند.
این اصل دقیقا در برابر نظر افرادی قرار می گیرد که معتقدند پرداختن به جهانگردی موجب زایل شدن و ازبین رفتن منابع طبیعی می شود.کم نیستند کارشناسان محیط زیست که با همین دستاویز تاکنون از بسیاری طرح‌های توسعه گردشگری جلوگیری کرده اند.
غافل از اینکه اساسا جهانگردی بدون وجود و حضور منابع طبیعی ممکن نخواهد بود و هیچ صنعتی حاضر نیست و منابع خود را از بین ببرد. دقیقا ماننداین است که تصور کنیم مهندسان صنعت نفت به جای بهره برداری اصولی و رسیدگی به چاه‌های نفت ،اقدام به پرکردن این چاهها باسنگ و کلوخ کنند!!
حتی جهانگردی می تواند ضمن بهره برداری اصولی از منابع ،وسیله ای مهم برای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی در مناطقی باشد که قابلیت محدودی برای برآوردن اهداف و حراست محیطی دارند.
البته این کار از طریق برنامه ریزی محیطی انجام پذیر است .برنامه ریزی محیطی مستلزم این است که تمام عناصر محیطی در تعیین مناسب ترین محل و نوع توسعه به دقت مورد بررسی ،تحلیل و توجه قرار گیرد.به عنوان مثال در این روش ،توسعه کامل گردشگری در دشت‌های سیلابی و یا تپه های با شیب تند مورد بررسی قرار نمی گیرد.
وجه دیگر توسعه پایدار جهانگردی ،تاکید بر اجرای برنامه ها و توسعه جهانگردی مبتنی بر جامعه است .در این رویکرد نقشی مهم و اساسی برای اجتماعات محلی تعریف می شود.این رویکرد فنون و دقائقی را به کار می برد تا بیشتر منافع توسعه جهانگردی به ساکنان محلی تعلق گیرد.این کار باعث پذیرش جهانگردی در نزد مردم محلی و حمایت این مردم از جهانگردی است .
فراموش نکنیم رساندن منافع به جوامع محلی برای کل کشور نیز سودمند بوده و دولت به آمال خود،که همان توسعه ملی است خواهد رسید.
نکته دیگر احترام برای جامعه و محیط محلی است که از بنیان های توسعه پایدار است .
بسته به قابل پیش بینی بودن حوادث آینده کشور یا منطقه ،طرح‌ها و سیاست‌های توسعه جهانگردی باید برای دوره های نسبتا دراز مدت – معمولا بین ۱۰ تا ۱۵ و گاهی ۲۰ سال تهیه شوند.
اما روش برنامه ریزی راهبردی (استراتژیک )که درسال‌های اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته ،در بعضی از مناطق جهانگردی جهان به کار رفته است .
برخلاف نتایج برنامه ریزی توسعه پایدار و جامع آینده نگر که بسیارجزئی هستند برنامه ریزی راهبردی بیشتر بر شناسایی و رفع مسائل فوری تکیه دارد.این برنامه ریزی بیشتر عملیاتی است و با نحوه برخورد با حوادث غیرمنتظره ،مانند بحران‌های اخیر در اقتصاد جهانی ،سر و کار دارد و با توجه به تکیه اش بر مسائل فوری ممکن است ازاهداف درازمدت توسعه پایدار دور شود.
اگر این برنامه در چارچوب برنامه ریزی و سیاست آینده نگر منسجم استفاده شود می تواند مناسب باشد.
بیش از این درنگ در اولویت دادن واقعی به برنامه ریزی های بلند مدت و توجه عملی به توسعه پایدار جهانگردی جایز نیست .درگوناگونی و پرشماری جوامع محلی کشور ما قوتی نهفته است که جهت دادن به این قوت و قدرت ما را به توسعه پایدار جهانگردی می‌رساند.
نویسنده:حمید امینی
منبع: مفا آنلاین
ارسال نظر
اخبار برگزیده
