همکاری ایران با شانگهای تحریم‌ها را دور زد

به گزارش گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «تیتر یک»؛ روند تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای از عضو ناظر به عضو اصلی، شهریور سال ۱۴۰۰، در اولین حضور آیت الله رئیسی به عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در بیست و یکمین نشست سران این سازمان در دوشنبه پایتخت تاجیکستان رقم خورد.
 
پس از موافقت اعضای این پیمان به عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در شانگهای و با انجام فرایند فنی و انجام تعهدات رویه‌ای در روند تبدیل عضویت کشورمان، «قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای» در بهمن ۱۴۰۱ در مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۵ بهمن به تأیید شورای‌نگهبان رسید.
 
رئیس‌جمهور فقید در اولین سخنرانی خود به عنوان یکی از اعضای اصلی شانگهای اظهار کرد: با اتکا به تجربه دهه‌های گذشته، اینک کاملاً مشهود است که در کنار نظامی‌گری، آنچه بسترساز نظام سلطه غربی شده، سلطه دلار بوده است و لذا هرگونه تلاش برای شکل‌دهی به یک نظام عادلانه بین‌المللی، نیازمند حذف این ابزار سلطه در مناسبات درون منطقه‌ای است.
 
  عضویت ایران در شانگهای چالشی برای نظم جهانی مَدنظر آمریکایی‌ها است

عضویت جمهوری اسلامی ایران در شانگهای نَه تنها در زمینه گسترش روابط با کشورهای عضو در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار است، بلکه این عضویت می‌تواند در فراخوان برای به چالش کشیدن نظم جهانی به رهبری ایالات متحده آمریکا تأثیر داشته و زمینه‌ساز شکل‌گیری نظم نوین جهانی شود.

سازمان همکاری شانگهای یکی از مهم‌ترین نهادهای بین المللی است که قصد جایگزین کردن نظم آمریکایی را با نظمی آسیایی را دارد؛ نظمی که اگرچه شاید تمام شاکله ساختار بین المللی را تهدید نمی‌کند اما دست‌کم، مروج و مدافع این باور است که غرب دیگر اعتبار کافی برای به دست گرفتن پرچم کدخدایی بر دنیا را ندارد.

تحول اقتصادی مهم در توافق اوراسیا

دومین مجمع کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا درحالی سوم خرداد ۱۴۰۲ در مسکو آغاز به‌کار کرد که جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای تجارت آزاد با کشورهای عضو این اتحادیه اعلام نموده بود.
 
جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۸ موافقت‌نامه موقت ایجاد منطقه آزاد تجاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EEU) را امضاء کرد و پس از چهار سال در زمینه تجارت خارجی با این اتحادیه، تجربیات موفقی را به‌دست آورد.
 
سرانجام در دولت سیزدهم این اتحادیه و جمهوری اسلامی ایران به امضای توافقنامه نهایی و جامع ایجاد منطقه آزاد تجاری نزدیک شده‌اند، موضوعی که به تحقق تحول اقتصادی مهم در این کشورها منجر خواهد شد.
 
در خردادماه ۱۴۰۲ شورای‌عالی اقتصادی اوراسیا به ریاست ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه در مسکو برگزار شد، سران کشورهای عضو این اتحادیه بر اهمیت همکاری ترانزیتی و گسترش همکاری‌های تجاری با جمهوری اسلامی ایران تأکید کردند که این امر حاکی از میزان اثرگذاری ایران در مبادلات اقتصادی آسیایی است.
 
در واقع اتحادیه اقتصادی اوراسیا یکی از مهم‌ترین گروه‌های اقتصادی در همسایگی ایران است که دارای نقاط مشترک فرهنگی، سیاسی و ژئوپلیتیک با ایران بوده و از اهمیت ویژه‌ای برای این کشور برخوردار است.
 
توافق با اتحادیه اقتصادی اوراسیا یکی از مهم‌ترین تجربه‌های جدی ایران در توافق با یک اتحادیه اقتصادی منطقه‌ای به‌شمار می‌رود که می‌توان از آن به عنوان یکی از کامل‌ترین و مفصل‌ترین موافقت‌نامه‌های تجاری ایران نام برد.
 
نشست شورای‌ وزیران امور خارجه سازمان همکاری شانگهای

حال در شرایط روزهای اخیر که کشور در غم از دست دادن رئیس‌جمهور فقید و وزیر امور خارجه و هیأت همراه است، نشست شورای وزیران امور خارجه سازمان همکاری شانگهای نیز در حال برگزاری است و در این نشست مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه به جای شهید حسین امیرعبداللهیان شرکت کرد.

سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور فقید کشورمان طی سخنانی در آخرین نشست این اجلاس اظهار نموده بود: جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که سازمان همکاری‌های شانگهای به عنوان سازمانی در حال رشد با شاخصه‌ها و ظرفیت‌های قابل توجه، از جایگاه ممتازی در ارتقای روند توسعه همکاری‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی برخوردار است، قطعاً مزایای عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در این سازمان در تاریخ ماندگار خواهد شد.

شورای وزیران امور خارجه یکی از مهم‌ترین نهادهای سازمان همکاری شانگهای است که به صورت سالانه و معمولاً یک ماه قبل از نشست شورای‌سران برگزار می‌شود.

در همین راستا نشست شورای وزیران خارجه عضو سازمان همکاری شانگهای اول خردادماه در آستانه پایتخت قزاقستان برگزار شد و قرار بود شهید حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه فقید کشورمان نیز در اولین حضور ایران در این سطح به عنوان عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای، شرکت و مواضع و نظرات کشورمان را از جایگاه یک عضو مهم و تأثیرگذار سازمان همکاری شانگهای بیان کند.

مراد نرتلو، معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه قزاقستان، دامو راوی، معاون اقتصادی وزیر امور خارجه هند، مهدی صفری، معاون اقتصادی وزیر امور خارجه ایران، وانگ یی، وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین، جینبک کولیبایف، وزیر امورخارجه قرقیزستان، اسحاق دار، معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه ایران، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه، سراج‌الدین مهرالدین، وزیر امور خارجه جمهوری تاجیکستان، بختیار سعیدوف، وزیر امور خارجه ازبکستان، سرگئی آلینیک، وزیر امور خارجه بلاروس، ژانگ مینگ، دبیرکل سازمان همکاری شانگهای، روسلان میرزایف، مدیر کمیته اجرایی ساختارمنطقه‌ای ضد تروریسم سازمان همکاری شانگهای از جمله شرکت‌کنندگان در نشست امروز در آستانه بودند.

این نشست در حالی برگزار شد که تا پیش از حادثه سقوط بالگرد رئیس‌جمهور اعلام شده بود، هشتمین نشست گروه کاری ارتقای سرمایه گذاری سازمان همکاری شانگهای هم‌زمان با اولین سال عضویت ایران، به میزبانی کشورمان و در سازمان سرمایه گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران برگزار می‌شود.

 
اهمیت نشست وزرای خارجه شانگهای

اهمیت این نشست این بود که این اولین رویداد رسمی در تقویم کاری سازمان شانگهای بود که در کشور ایران برگزار می‌شد.

در ابتدای این نشست وزیر خارجه قزاقستان به‌عنوان رئیس دوره‌ای سازمان خواستار یک دقیقه سکوت در احترام به مقامات ایران شد.

مهدی صفری در سخنرانی خود در این نشست با اشاره به حادثه شهادت رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه کشورمان، از پیام‌های ابزار همدردی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای تشکر کرد.

معاون اقتصادی وزیر امور خارجه ایران همچنین ضمن محکوم نمودن اتفاقات ناگوار تروریستی رخ داده در قلمرو کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای از جمله حوادث تروریستی ماه‌های اخیر در ایران، روسیه و پاکستان اظهار داشت، جمهوری اسلامی ایران، ضمن تأکید بر تعهد خود به مبارزه همه‌جانبه با تروریسم، هرگونه توسل به اقدامات تروریستی و یا از طریق گروه‌های تروریستی به ویژه توسط بازیگران فرامنطقه‌ای در قلمرو سازمان همکاری شانگهای را محکوم می‌کند.

وی افزود، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از قربانیان تروریسم در طول دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تعدادی از مقامات عالی رتبه خود از جمله رئیس‌جمهور، نخست وزیر، رئیس شورای عالی قضائی، تعدادی از وزرا و نمایندگان مجلس و دانشمندان هسته‌ای به همراه ۱۷ هزار شهروند خود را از دست داده است. همچنین، تعداد زیادی از مستشاران نظامی جلودار مبارزه با تروریسم و در رأس آنها شهید سپهبد قاسم سلیمانی، در حملات تروریستی دولت آمریکا و رژیم صهیونیستی در سوریه و عراق به شهادت رسیده‌اند.
  
معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نسل کشی، جنایت جنگی، کشتار وسیع زنان و کودکان بی گناه غزه توسط رژیم صهیونیستی را به شدت محکوم کرد و بر ضرورت اقدامات مؤثر کشورها به ویژه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای جهت توقف فوری نسل‌کشی، جنایات جنگی رژیم صهیونیستی و لزوم ارسال فوری، کافی و بدون مانع کمک‌های بشر دوستانه به سراسر غزه تأکید نمود.

تأکید بر تحقق صلح و امنیت پایدار و عادلانه در منطقه

صفری افزود: تحقق صلح و امنیت پایدار و عادلانه در منطقه تنها از طریق پایان اشغال سرزمین فلسطین، سوریه و لبنان، بازگشت آوارگان فلسطینی به سرزمین مادری خود و تضمین حق تعیین سرنوشت میسر است.

وی همچنین واکنش سرکوبگرانه حاکمان آمریکا علیه خیزش مسالمت آمیز دانشجویان این کشور در حمایت از مظلومیت مردم فلسطین را اوج رسوایی اخلاقی کشورهای غربی در منظر افکارعمومی جهان توصیف کرد و وتوی قطعنامه‌های متعدد شورای امنیت در مورد ضرورت پایان دادن به حملات مرگبار رژیم صهیونیستی و نیز ارسال انواع تسلیحات نظامی برای ادامه کشتار مردم غزه را نمونه‌های دیگری از سیاست‌های ریاکارانه غرب در موضوع حقوق بشر دانست.
 
صفری با تشکر از مواضع اصولی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در محکومیت حمله به مکان دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در سوریه، اقدام نظامی ایران را اقدامی مشروع و محدود دانست.

معاون وزارت امور خارجه کشورمان، وضعیت افغانستان را نیازمند توجه بیشتر کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای توصیف کرد.

نماینده ایران در نشست وزرای خارجه سازمان همکاری شانگهای اقدامات قهرآمیز یک‌جانبه که از سوی برخی دولت‌های غربی و کنشگران بین المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد را مانع توسعه و رفاه کشورهای هدف دانسته و به ویژه تحریم‌های غیرقانونی و نامشروع یک‌جانبه فراسرزمینی و زورمدارانه آمریکا را مغایر حقوق بین الملل و مخالف چند جانبه گرایی و اهداف عالیه ملل متحد دانست.

وی افزود: با عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، ظرفیت‌های ایران در حوزه‌های تأمین انرژی، حمل و نقل، علم و فناوری، بهداشت و سلامت و نیز گردشگری در خدمت اعضای سازمان قرار گرفت. از این رو تاکنون پیشنهاد ایجاد «هاب انرژی» و نیز پیشنهاد تشکیل «آژانس ایمنی هوانوردی» جهت بررسی به اعضای محترم ارائه شده و امیدواریم با هم‌فکری و هم افزایی بتوانیم دستاوردهای قابل توجهی را برای سازمان محقق کنیم. در بعد ارتباطات منطقه‌ای، شبکه حمل و نقل و ترانزیت جمهوری اسلامی ایران، ظرفیت‌های بندری در دریای خزر، خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند و همچنین مسیرهای ترانزیتی از قبیل کریدور حمل و نقلی شمال- جنوب و مسیر ترانزیتی چابهار-آسیای میانه، دسترسی اعضا به بازارهای منطقه‌ای و جهانی را تسهیل می‌نماید.

صفری تصریح کرد: معتقدیم همکاری میان جمهوری اسلامی ایران و اعضای سازمان در حوزه‌های گوناگون اقتصادی و تجاری متضمن منافع همه کشورهای عضو خواهد بود.

در این نشست وزرای خارجه تمامی کشورها در ابتدای سخنان خود مراتب تسلیت و همدردی خود را اعلام کردند و تلاش‌های رئیس‌جمهور و وزیر خارجه کشورمان برای خدمت به مردم ایران و تقویت همکاری و امنیت در منطقه را مورد تأکید قرار دادند.   شایان ذکر است که سرمایه گذاری همواره در کنار بحث‌های مربوط به اتصالات منطقه‌ای، انرژی، تجارت، اقتصاد سبز و اقتصاد دیجیتال به عنوان ابزاری برای رشد اقتصادی و تسریع همکاری‌ها مطرح می‌شود.

تسهیل و تشویق همکاری اقتصادی در محوریت اجلاس وزرای خارجه شانگهای

همان‌طور که از عنوان این کارگروه مشخص است، تسهیل و تشویق همکاری اقتصادی در محوریت این اجلاس قرار دارد که نشانگر اهتمام دولت ایران به مشارکت فعال در مکانیزم‌های همکاری سازمان به ویژه همکاری‌های اقتصادی است.

علاوه‌بر آن موضوع سرمایه گذاری یکی از محورهای اصلی رایزنی کشورهای عضو در بالاترین سطوح بوده است و مقامات کشورهای عضو همواره بر اهمیت استمرار رایزنی‌ها و تلاش‌های مشترک برای بهبود فضای سرمایه گذاری‌های متقابل در حوزه شانگهای تأکید دارند.

مبنا بر این است که سه موضوع کلان در دستور کار برگزاری این‌گونه اجلاس‌ها بررسی شود

  الف- بحث و بررسی پیرامون سند راهبردی توسعه اقتصادی تا سال ۲۰۳۰ سازمان همکاری شانگهای

  ب- بررسی آخرین وضعیت اجرای برنامه همکاری چندجانبه تجاری و اقتصادی سازمان

  پ- تبادل‌نظر در خصوص سند مجمع سرمایه گذاران کشورهای عضو
 
آلبرت بغزیان، درباره چالش‌ها، بایدها و نبایدهای عملکرد ایران در سازمان همکاری شانگهای اظهار کرد: ایران امروز به‌عنوان نهمین کشور عضو سازمان همکاری‌های شانگهای شناخته می‌شود.
 
استاد اقتصاد دانشگاه تهران با تأکید بر لزوم همکاری نزدیک ایران با کشورهای عضو پیمان‌های منطقه‌ای چون شانگهای و شرکت در سایر پیمان‌های چندجانبه نظیر بریکس بر ادامه همکاری برنامه‌ریزی‌شده و برد، برد افزود: هر چقدر با عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای زمینه همکاری با کشورهای کوچک و معدود را فراهم آوریم، می‌توانیم خود را برای ملحق شدن به پیمان‌های بزرگ جهانی تجهیز و مهیا کنیم.

شانگهای: راهکاری برای خنثی‌کردن تحریم‌ها و ارتقای رقابت‌پذیری صنایع داخلی

این اقتصاددان با اشاره به اولویت برنامه‌های ایران باتوجه‌به عضویت در سازمان همکاری شانگهای گفت: اکنون که در شرایط سخت تحریم هستیم باید اولویت خود را به خنثی‌کردن تحریم‌ها به‌ویژه در حوزه نفت متمرکز کنیم. ما باید باتوجه‌به توان و امتیازات حاصله از عضویت در این پیمان منطقه‌ای، موانع موجود بر فروش نفت و بازگرداندن ارز به کشور را از سر راه برداریم و در مرحله بعد برای تأمین نیازهای صنعتی مثل مواد اولیه و قطعات اقدام کنیم.
 
بغزیان ادامه داد: معتقدم کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای که کمتر تحت‌تأثیر تحریم‌های بین‌المللی هستند می‌توانند ما را در فروش نفت و مبادلات تجاری حمایت و کمک کرده و حتی زمینه همکاری تجاری با کشورهای خارج از پیمان را نیز برای ایران مهیا سازند.
 
وی افزود: همان‌طور که گفتم اولویت ما فعلاً فروش نفت است و این کشورها می‌توانند در معاملات نفتی با ایران به‌جای دلار از ارز و پول ملی خود استفاده نیز کنند و در این میان امکان ارائه خدمات تکنولوژیک در حوزه نفت و سایر حوزه‌ها هم برای ما مهیا است.
 
 عدم نیاز به تکیه بر دلار در معاملات تجاری شانگهای

بغزیان تأکید کرد: یکی از مزایای حضور در سازمان همکاری شانگهای، عدم نیاز و تکیه بر دلار در معاملات تجاری با کشورهای هم‌پیمان است که بااین‌وجود می‌توانیم، کالاهای صنعتی و محصولاتی که در تولید آن هنوز به خودکفایی نرسیده‌ایم را خیلی بهبود دهیم و در بازار جهانی به خصوص در حوزه شانگهای که بیش از یک چهارم مردم دنیا را شامل می‌شود، به‌فروش برسانیم.
 
وی توضیح داد: با توسعه همکاری‌های تجاری در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، می‌توانیم اقتصاد کشور را تنوع بخشیم و به افزایش رقابت‌پذیری صنایع داخلی کمک کنیم.
 
بغزیان با اشاره به دوره‌های پر فراز و نشیب اقتصادی ایران، ابراز امیدواری کرد که با استفاده از فرصت‌هایی که عضویت در سازمان همکاری شانگهای به ایران می‌دهد، بتوانیم به رشد پایدار و توسعه اقتصادی کشور دست یابیم و به‌جای حضور در سطح پایین‌تر بازار جهانی، در سطح بالاتری در آن حضور داشته باشیم.
 
نقش ایران در بازار جهانی انرژی

زبان دیپلماسی در دولت سیزدهم در حالی زمینه‌ساز پیشبرد سیاست همسایگی شد که درعین‌حال، دولت این فرصت را خلق کرد تا به ائتلاف‌های بین‌المللی در زمینه‌های مختلف از اقتصادی و فرهنگی بپیوندد.

این در حالی بود که منتقدان دولت سیزدهم از ابتدای آغاز به کار دولت، همواره به این بهانه که دولت زبان دیپلماسی را نمی‌داند، مردان سیاست خارجی را نسبت به نقش آفرینی در عرصه جهانی ناتوان معرفی می‌کرند؛ اما عضویت ایران در سازمان‌های اقتصادی بریکس و شانگهای، دستاورد مهمی بود که به کانون توجه جهانیان مبدل شد.

بدون شک نقش ایران در بازار جهانی انرژی موضوع مورد توجه اکثر کشورهای دنیاست، در چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد که همکاری ایران با گروه بریکس و شانگهای علاوه بر سیاست‌های کلان مدیریتی در ایران در قالب نگاه به شرق و مبادله با سایر کشورهای اقتصادی در دورزدن تحریم‌های حاصل از تعقیب برنامه هسته‌ای برعلیه ایران، اثر مثبت خواهد داشت.

منبع: دانا

انتهای خبر/ع