شرح دعای روز پنجم ماه رمضان

گروه دین و اندیشه  « تیتریک »؛

شرح دعای روز پنجم ماه رمضان

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ                       خدایا در این روز مرا از آمرزش جویان درگاهت قرار ده
وَاجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الْقَانِتِینَ             و قرار ده مرا در این روز از بندگان شایسته و فرمانبردارت
وَاجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ أَوْلِیائِکَ الْمُقَرَّبِینَ                        و در این روز مرا از دوستان نزدیکت قرار ده،
بِرَأْفَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ                                       به حق مهربانی‌ات، ای مهربان‌ترین مهربانان

شرح فرازهای دعا
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ
خدایا من را در این ماه رمضان جزو مستغفرین قرار بده، برای استغفار، باید شرایط استغفار را داشت. کسی که مال حرام خورده که با استغفار کارش درست نمی‌شود. باید برود و صاحبان مال را راضی کند.
ارکان و شرایط توبه و استغفار در احادیث :

شخصی آمد خدمت حضرت علی (ع) و گفت: «استغفرالله ربی و اتوب الیه؛ استغفار می کنم به خدا و توبه می کنم به سوی او.» خیال کرد توبه یعنی کلمه استغفار را بر زبان آوردن. علی (ع) به او گوشزد نمود و فرمود: «ثکلتک امک؛ مادرت به عزایت بنشیند.» «اتدری ما الاستغفار؟ ان الاستغفار درجه العلیین؛ آیا می دانی استغفار چیست؟ استغفار درجه علیین است.» (نهج البلاغه/ حکمت ۴۱۷) بعد حضرت استغفار را تشریح می کند: پشیمانی کامل از گذشته تیره و سیاه، تصمیم قوی بر برنگشتن به گناهان سابق، ادای حقوق الهی که فوت شده است، ادای حقوق الناس که فوت شده است. بعد دو جمله می گوید که درست معنای شورش و انقلاب علیه خود و مجازات کردن خود را دارد. می گوید: دیگر اینکه این گوشت های مبارکی! که در این بدنت از گناه روییده، باید این ها را ذوب کنی. این گوشت ها که از حرام روییده است، این گوشت ها که در مجالس لهو و لعب و توأم با هرزگی روییده است، باید بروی همه این ها را ذوب کنی از نو گوشت جدید بروید. دیگر اینکه باید به این بدنت سختی طاعت را بچشانی همچنان که لذت معصیت را چشانده ای. فرمود: استغفار و توبه یک کلمه است بر اساس شش پایه‏ این شش پایه را که علی (ع) بیان کرده است، علما اینطور درک‏ کرده ‏اند که دوتا از اینها رکن و اساس توبه، دوتای دیگر شرط قبول توبه‏ یعنی دو تا ماهیت توبه را تشکیل می دهند و دوتای دیگر شرط قبول توبه ماهیت دار را، و دوتای آخر شرط کامل شدن توبه هستند. حالا این شش تا چیست؟
۱ پشیمانى و حسرت از کردار گذشته ؛
۲ عزم بر ترک آن براى همیشه ؛
۳ ادا کردن حقوق مردم به طورى که هنگام مردن پاک باشد و (رحمت ) خدا را ملاقات کند. در حالى که حق کسى بر عهده اش نباشد؛
۴ هر واجبى که ضایع کرده تدارک نماید؛
۵ آن چه گوشت بدنش از حرام روئیده با حزن بر آخرت آبش کند تا پوست به استخوان بچسبد و گوشت نو دربدنش پیدا شود؛
۶ زحمت عبادت را به بدن خود بچشاند، چنان چه خوشى و شیرینى گناه را چشانیده است و هرگاه این شش چیز در تو پیدا شود آن گاه بگو: استغفراللّه .
به نظر بزرگان این حدیث شش چیز دارد : دو رکن و دو شرط ودو کمال . به این صورت که دو تای اولی رکن و پایه است و بدون آن دو توبه محقق نمی شود و دو تای دومی شرط است که بدون آن دو ، توبه اثری ندارد و دو تای سومی کمال محسوب می شود. یعنی اگر حاصل شوند استغفار کامل انجام گرفته است .
نتیجه‌ی استغفار کردن چیست؟
«من اکثرالاستغفار» کسی که زیاد استغفار کند، ۴ چیز به دست می‌آورد :
اول :«جعل الله له من کل همٍ و غمٍ فرجا» اگر غم و غصه دارد، غم و غصه‌اش بیرون می‌آید.
دوم «من کل خوفٍ امنا» گاهی اخبار ناخوشایند را می‌دهند. اگر استغفار کنی، هیچ خبری نمی‌شود. اگر استغفار کرده‌ای از کسی نترس و فقط از خدا بترس.
سوم «من کل ضیق ٍ مخرجا» صاحب‌خانه تو را جواب کرده؟ سفته‌هایت عقب افتاده؟ گرفتاری؟ اگر استغفار کنی همه این‌ها درست می‌شود.
چهارم : اینکه «ورزقه من حیث لایحتسب» از جایی که گمان نداری و فکرش را نمی کنیم روزی می رسد . همسفر خوب پیدا می‌کنی، یک زن خوب نصیبت می شود  و…
در احادیث بسیار بیان شده که اگر فلان کار را بکنی ، رزقت زیاد می شود ، منظور از رزق ، رزق معنویاست، رفیق خوب رزق است، همسفر خوب هم رزق است. هر وقت می‌خواهید مسافرت بروید، چند بار استغفار کنید تا یک همسفر خوب داشته باشید.
در روایت  بعد از نماز مغرب هم ۷۰ بار استغفار وارد است.

وَاجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الْقَانِتِینَ
خدایا من را از بندگان شایسته خودت قرار بده. فرمانبردار تو باشم. اطاعت تو را کنم. خدا آدم فرمانبردار را دوست دارد.
هنگامی که بنده در پیشگاه خداوند دارای مقام و منزلت است که واجبات الهی را انجام داده و از محرمات او بپرهیزد. آنگاه است که آن بنده به عنوان بنده صالح که مطیع پروردگار خویش است قرار خواهد گرفت که در این روز ما نیز از خداوند می‌خواهیم که ما را جزء بندگان صالح که مطیع اوامر او می‌باشند، قرار دهد.
حضرت علی علیه السلام در رابطه با صالحان و پرهیزگاران فرمودند : « وَاعْلَمُوا – عِبادَ اللَّهِ – اءَنَّ الْمُتَّقِینَ ذَهَبُوا بِعاجِلِ الدُّنْیا وَ آجِلِ الْآخِرَهِ، فَشارَکُوا اءَهْلَ الدُّنْیا فِی دُنْیاهُمْ، وَ لَمْ یُشارِکْهُم اءَهْلَ الدُّنْیا فِی آخِرَتِهِمْ، سَکَنُوا الدُّنْیا بِاءَفْضَلِ ما سُکِنَتْ، وَ اءَکَلُوها بِاءَفْضَلِ ما اءُکِلَتْ، فَحَظُوا مِنَ الدُّنْیا بِما حَظِیَ بِهِ الْمُتْرَفُونَ، وَ اءَخَذُوا مِنْها ما اءَخَذَهُ الْجَبابِرَهُ الْمُتَکَبِّرُونَ. ثُمَّ انْقَلَبُوا عَنْها بِالزَّادِ الْمُبَلِّغِ، وَالْمَتْجَرِ الرَّابِحِ، اءَصابُوا لَذَّهَ زُهْدِ الدُّنْیا فِی دُنْیاهُمْ، وَ تَیَقَّنُوا اءَنَّهُمْ جِیرانُ اللَّهِ غَدا فِی آخِرَتِهِمْ لا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَهٌ، وَ لا یَنْقُصُ لَهُمْ نَصِیبٌ مِنْ لَذَّهٍ.»(۵) «و بدانید، اى بندگان خدا، که پرهیزگاران ، هم در این دنیاى زودگذر سود برند و هم در جهان آینده آخرت . آنها با مردم دنیا در کارهاى دنیوى شریک شدند و مردم دنیا با ایشان در کارهاى اخروى شریک نشدند. در دنیا زیستند، نیکوترین زیستنها و از نعمت دنیا خوردند، بهترین خوردنیها و از دنیا بهره مند شدند آنسان ، که اهل ناز و نعمت بهره مند شدند و از آن کامیاب گردیدند، چونان که جباران خودکامه کام گرفتند. سپس ، رخت به جهان دیگر کشیدند با ره توشه اى که آنان را به مقصد رسانید و با سودایى که سود فراوانشان داد. لذت زهد را در دنیا چشیدند و یقین کردند که در آخرت در جوار خدایند ،جایگاهی که هر چه درخواست کنند،داده می شود ،و هر گونه لذتی در اختیارشان قرار دارد.»

وَاجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ أَوْلِیائِکَ الْمُقَرَّبِینَ
همان طور که در روایات و آیات آمده است کسانی مقرب درگاه الهی قرار می‌گیرند که هیچ گاه از یاد خداوند در تمام لحظات عمر و حیات خویش غافل نگردند و بندگی خدا را فقط برای رضای خداوند انجام دهند که برای فهم بیشتر به نمونه بارز آن حضرت امیر مؤمنان علی علیه‌السلام اشاره می‌کنیم که در مناجات با خداوند چنین فرمودند: ”الهی ما عبدتک خوفا من نارک و لاطمعا فی جنتک لکن وجدتک اهلا للعباده فعبرتک”‌ ”بار خدایا! تو را به خاطر ترس از جهنمت و یا به جهت طمع به بهشتت عبادت نمی‌کنم، بلکه تو را شایسته عبادت یافتم، پس تو را عبادت می‌کنم”‌ما نیز در این روز از خداوند می‌خواهیم که به حق لطف و رحمتش ما را از دوستان و اولیاء و مقربان درگاهش قرار دهد. انشاء الله که تابع باشیم .

بِرَأْفَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ

می‌گوید: خدا به مهربانی خودت، دعاهای ما را مستجاب کن. ای خدایی که رحمتت از همه رحم‌ها بیشتر است.
نکته ها: ۱-استغفار نمودن فقط این نیست که تسبیح به دست گرفته و بگوییم«استغفرالله»چرا که استغفار دارای شرایطی است که باید با دل و زبان و تمام اعضا و جوارح صورت پذیرد.
۲- یک بنده در پیشگاه خداوند هنگامی دارای مقام و منزلت است که واجبات الهی را انجام داده و از محرمات او بپرهیزد. که آنگاه می توان آن بنده رابه عنوان بنده صالح که مطیع پروردگار خویش است معرفی نمود.
۳- گفت مثل مومنان در دنیا همانند کشتی بر روی دریا است ،به طوری که اگر دنیا را آب دریا فرض کرده و مومنان را کشتی ، حرکت مومن در دنیا،همانند حرکت کشتی بر روی دریاست.
۴- کسانی مقرب درگاه الهی قرار می گیرند که هیچ گاه از یاد خداوند در تمام لحظات عمر و حیات خویش غافل نبوده و طاعت و بندگی خدا را فقط برای جلب رضایت و خشنودی او انجام دهند.

نماز شب ششم ماه رمضان
چهار رکعت در هر رکعت حمد و سوره تَبارَکَ الَّذى بِیَدِهِ الْمُلْکُ.