نقد كتاب «مقاومت در خيابان» در سرای اهل قلم
منتقدان: نمایشنامه‌های دفاع مقدس با پژوهش و تجربه ایده‌آل می‌شوند
منتقدان حاضر در نشست نقد و بررسي كتاب «مقاومت در خيابان» در سرای اهل قلم گفتند که برای رسيدن به جايگاه ايده‌آل برای نمایشنامه‌های تئاتر خياباني با موضوع مقاومت و دفاع مقدس بايد به تحقيق و پژوهش دست زد و اين نوع كار‌ها را ادامه داد. در اين صورت مي‌توانيم شاهد تغيير و تحول باشيم
به گزارش گروه فرهنگی«تیتریک»، نشست نقد و بررسي كتاب «مقاومت در خيابان: مجموعه طرح‌ها و نمايشنامه‌هاي
خياباني دفاع‌مقدس» عصر امروز (شنبه دوم مهر ماه 91) با حضور گردآورندگان
اثر ايرج افشاري اصل، حفيظ الله رفيعي و محمدرضا الوند و بهزاد صديقي و
بهرام جلالي‌پور به عنوان منتقد و مهبود مهرنوش مجري برنامه، در سراي اهل
قلم برگزار شد.
در ابتداي اين نشست افشاري اصل با اشاره به اجراي طرح جمع‌آوري نمايشنامه‌ها و طرح‌های نمایشی با موضوع دفاع‌مقدس، گفت: اين طرح در سال 1388 به پيشنهاد بنده با همكاري مديريت نمايشي بنياد حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع‌مقدس كليد خورد كه حاصل آن 18 طرح و 20 متن نمايشي بود.
حفيظ الله رفيعي نيز به عنوان يكي ديگر از دست‌اندركاران توليد این كتاب، تدوین اين اثر را قدمي نخست برای ثبت مقاومت‌هاي مردمي به ويژه در شهر‌ها در قالب نمایش عنوان كرد و افزود: ما در اين حوزه هنوز در مرحله كسب تجربه‌ايم و به جايگاه مطلوب در حوزه نمايشنامه و طرح از تئاتر خياباني دفاع مقدس دست نيافته‌ايم.
بهزاد صديقي به عنوان منتقد حاضر در نشست، با وارد كردن ايراد بر نوع طراحي و محتواي كتاب «مقاومت در خيابان» گفت: اين اثر از نظر طراحي جذابيت بصري ندارد و در كنار آن، پاسخ‌گوي توقع مخاطب نيست. اغلب آثار اين كتاب داراي موضوع های تكراري‌اند كه نمونه‌های آن‌ها را در جشنواره تئاتر دفاع‌مقدس يا تئاتر‌هاي خياباني كه در هفته دفاع‌مقدس برگزار مي‌شوند ديده‌ايم، بنابراين اين اثر داراي حرفي نو و تازه نيست.
وي ادامه داد: انجام اين كار در جايگاه خود قابل قدرداني است، اما در كشور ما و در حوزه تئاتر خياباني آثار چاپ شده به تعداد انگشتان دست هم نمي‌رسند و برای رسيدن به جايگاه ايده‌آل بايد به تحقيق و پژوهش دست زد و از سوي دیگر توليد اين نوع كار‌ها را ادامه داد. در اين صورت ما مي‌توانيم شاهد تغيير و تحول در تئاتر خياباني با موضوع مقاومت و دفاع باشيم.
صديقي با بيان اين‌كه موضوع‌های تئاتر مقاومت بايد از سوي مولفان به چالش كشيده شوند، افزود: هنوز بسياري از مولفان با تئاتر خياباني ارتباط برقرار نكرده‌اند و آثاري كه بر مبناي سفارش توليد شوند، باعث تغيير و تحول در تئاتر نخواهند شد.
به نقل از ابنا ، ایرج افشاري اصل با پذيرش انتقادات صدیقي، گفت: اين كتاب قدم اول در اين حوزه بود كه به طور حتم خالي از اشكال نيست، اما ما در اين زمينه نيازمند حمايت هستيم و اگر حمايت نباشد، گمان نمي‌كنم كه جلد دوم اين كتاب هم منتشر شود، زيرا هيچ گونه حمايتي از آثار نمايشي وجود ندارد.
وي در پاسخ به مجري برنامه كه چرا نمايشنامه‌ها كتاب «مقاومت در خيابان» را با نگاه اصولي‌تري انتخاب نكرده‌اند، افزود: اين آثار بر اساس فراخوان عمومي گردآوري شدند و آثار منتخب توان نويسندگان اين حوزه را نشان مي‌دهند. براي رسيدن به استاندارد‌هاي نمايشنامه‌نويسي بايد آزمون و خطا صورت بگيرد. اين امر نيازمند مشاوره افراد صاحب نام و با تجربه اين حوزه است كه به مولفان جوان كمك كنند. البته نكته مهم‌تر همان حمايت است كه كمتر شاهد آن هستيم.
صدبقي در پاسخ افشاري اصل و به عنوان يك پيشنهاد گفت: مي‌توان با سخت‌گيري بيشتر آثار بهتري عرضه كرد. بنياد حفظ آثار ونشر ارزشهاي دفاع مقدس بسيار دير وارد اين عرصه شد و در كنار آن ديگر نهاد‌هاي مربوطه مانند حوزه هنري مي‌توانند با تعامل و هماهنگي به توليد آثار بهتري دست بزنند.
جلالي‌پور نيز به عنوان ديگر منتقد حاضر در نشست نقد و بررسي كتاب «مقاومت در خيابان» با اشاره به تعريف تئاتر خياباني، افزود: در اين كتاب به موضوع های وسيع‌تري از جنگ تحمیلي عراق عليه ايران مانند مقاومت فلسطين در برابر صهیونیست‌ها به معناي عام پرداخته شده است. جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در ذهن بسياري از ايرانيان واقعه‌اي به روز است كه ظرافت‌هاي خاص خود را دارد و چون افراد از آن حادثه خاطره دارند، مي‌توان مخاطب را با آن روبه‌رو کرد.
وي ادامه داد: البته مولف نمي‌تواند خیلی از خيال بهره‌بگيرد و واقعيت را تغيير دهد زيرا مخاطب مچ او را در درستي يا نادرستي شرح حادثه مي‌گيرد و ویژگی این وضعیت آن است كه مولف مي‌تواند بخش‌هایی از قصه را به حس دروني مخاطب واگذار كند، زيرا مخاطب با اين وقايع حس همزاد پنداري دارد.
جلالي‌پور با اشاره به ضرورت پژوهش در نگارش نمايشنامه‌هاي تئاتر دفاع‌مقدس گفت: متاسفانه در بيشتر اين نوع نمايشنامه‌ها پشتوانه پژوهشي نمي‌بينم، درحالي كه كتاب‌هاي غني بسياري در بحث خاطره و فرهنگ جبهه منتشر شده‌اند كه مولف مي‌تواند براي به كار گيري اصطلاحات جبهه از آن‌ها استفاده كند. ولي متاسفانه چنين مواردي در آثار ديده نمي‌شوند. نمونه دیگر را مي‌توان در خاطرات ثبت شده دید كه برخي از آن‌ها بسيار شگفت‌انگيزند، مانند ماجراي «ننه علي» كه سال‌ها در کنار قبر فرزند شهیدش زندگی می‌کرد. این موضوع‌ها براي مخاطب جذابند و براي نوشتن يك نمايشنامه خوب، می توان از آن‌ها بهره گرفت.
وی پيشنهاد کرد: بهتر است براي مولفان نمايشنامه‌های كتاب «مقاومت در خيابان» كه بيشتر افرادي جوانند كارگاه‌هاي آموزشي تشكيل داد تا آثار آنان در چارچوب آكادميك و گام‌هاي بعدي استوارتر شوند.
محمدرضا الوند، یکی از تدوین‌کنندگان مجموعه طرح‌ها و نمايشنامه‌هاي خياباني دفاع‌مقدس در کتاب «مقاومت در خيابان» نيز گفت: ما چيزي به عنوان تئاتر دفاع‌مقدس و مقاومت را فراموش كرده‌ايم، تئاتري كه در جريان انقلاب تعريف شد و سپس از خاطره‌ها بيرون رفت. اين كتاب حاصل فرياد اين ضرورت است. متاسفانه امروز وقتي از واژه مقاومت يا بنياد حفظ آثار سخن به ميان مي‌آيد، افراد از آن فاصله مي‌گيرند. بايد از اين نوع تفكرات دور شد. چاپ كتاب با مشكلاتي كه در حوزه نشر وجود دارند جرات مي‌خواهد و اگر سخت‌گيري بيشتري بر اين آثار وارد نكرديم، به دليل كمبود زمان بود.
کتاب «مقاومت در خيابان: مجموعه طرح‌ها و نمايشنامه‌هاي خياباني دفاع‌مقدس» درقطع رقعی و 333 صفحه، با شمارگان دو هزار نسخه و بهای 80 هزار ریال از سوی معاونت هنری بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس منتشر شده است.
در ابتداي اين نشست افشاري اصل با اشاره به اجراي طرح جمع‌آوري نمايشنامه‌ها و طرح‌های نمایشی با موضوع دفاع‌مقدس، گفت: اين طرح در سال 1388 به پيشنهاد بنده با همكاري مديريت نمايشي بنياد حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع‌مقدس كليد خورد كه حاصل آن 18 طرح و 20 متن نمايشي بود.
حفيظ الله رفيعي نيز به عنوان يكي ديگر از دست‌اندركاران توليد این كتاب، تدوین اين اثر را قدمي نخست برای ثبت مقاومت‌هاي مردمي به ويژه در شهر‌ها در قالب نمایش عنوان كرد و افزود: ما در اين حوزه هنوز در مرحله كسب تجربه‌ايم و به جايگاه مطلوب در حوزه نمايشنامه و طرح از تئاتر خياباني دفاع مقدس دست نيافته‌ايم.
بهزاد صديقي به عنوان منتقد حاضر در نشست، با وارد كردن ايراد بر نوع طراحي و محتواي كتاب «مقاومت در خيابان» گفت: اين اثر از نظر طراحي جذابيت بصري ندارد و در كنار آن، پاسخ‌گوي توقع مخاطب نيست. اغلب آثار اين كتاب داراي موضوع های تكراري‌اند كه نمونه‌های آن‌ها را در جشنواره تئاتر دفاع‌مقدس يا تئاتر‌هاي خياباني كه در هفته دفاع‌مقدس برگزار مي‌شوند ديده‌ايم، بنابراين اين اثر داراي حرفي نو و تازه نيست.
وي ادامه داد: انجام اين كار در جايگاه خود قابل قدرداني است، اما در كشور ما و در حوزه تئاتر خياباني آثار چاپ شده به تعداد انگشتان دست هم نمي‌رسند و برای رسيدن به جايگاه ايده‌آل بايد به تحقيق و پژوهش دست زد و از سوي دیگر توليد اين نوع كار‌ها را ادامه داد. در اين صورت ما مي‌توانيم شاهد تغيير و تحول در تئاتر خياباني با موضوع مقاومت و دفاع باشيم.
صديقي با بيان اين‌كه موضوع‌های تئاتر مقاومت بايد از سوي مولفان به چالش كشيده شوند، افزود: هنوز بسياري از مولفان با تئاتر خياباني ارتباط برقرار نكرده‌اند و آثاري كه بر مبناي سفارش توليد شوند، باعث تغيير و تحول در تئاتر نخواهند شد.
به نقل از ابنا ، ایرج افشاري اصل با پذيرش انتقادات صدیقي، گفت: اين كتاب قدم اول در اين حوزه بود كه به طور حتم خالي از اشكال نيست، اما ما در اين زمينه نيازمند حمايت هستيم و اگر حمايت نباشد، گمان نمي‌كنم كه جلد دوم اين كتاب هم منتشر شود، زيرا هيچ گونه حمايتي از آثار نمايشي وجود ندارد.
وي در پاسخ به مجري برنامه كه چرا نمايشنامه‌ها كتاب «مقاومت در خيابان» را با نگاه اصولي‌تري انتخاب نكرده‌اند، افزود: اين آثار بر اساس فراخوان عمومي گردآوري شدند و آثار منتخب توان نويسندگان اين حوزه را نشان مي‌دهند. براي رسيدن به استاندارد‌هاي نمايشنامه‌نويسي بايد آزمون و خطا صورت بگيرد. اين امر نيازمند مشاوره افراد صاحب نام و با تجربه اين حوزه است كه به مولفان جوان كمك كنند. البته نكته مهم‌تر همان حمايت است كه كمتر شاهد آن هستيم.
صدبقي در پاسخ افشاري اصل و به عنوان يك پيشنهاد گفت: مي‌توان با سخت‌گيري بيشتر آثار بهتري عرضه كرد. بنياد حفظ آثار ونشر ارزشهاي دفاع مقدس بسيار دير وارد اين عرصه شد و در كنار آن ديگر نهاد‌هاي مربوطه مانند حوزه هنري مي‌توانند با تعامل و هماهنگي به توليد آثار بهتري دست بزنند.
جلالي‌پور نيز به عنوان ديگر منتقد حاضر در نشست نقد و بررسي كتاب «مقاومت در خيابان» با اشاره به تعريف تئاتر خياباني، افزود: در اين كتاب به موضوع های وسيع‌تري از جنگ تحمیلي عراق عليه ايران مانند مقاومت فلسطين در برابر صهیونیست‌ها به معناي عام پرداخته شده است. جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در ذهن بسياري از ايرانيان واقعه‌اي به روز است كه ظرافت‌هاي خاص خود را دارد و چون افراد از آن حادثه خاطره دارند، مي‌توان مخاطب را با آن روبه‌رو کرد.
وي ادامه داد: البته مولف نمي‌تواند خیلی از خيال بهره‌بگيرد و واقعيت را تغيير دهد زيرا مخاطب مچ او را در درستي يا نادرستي شرح حادثه مي‌گيرد و ویژگی این وضعیت آن است كه مولف مي‌تواند بخش‌هایی از قصه را به حس دروني مخاطب واگذار كند، زيرا مخاطب با اين وقايع حس همزاد پنداري دارد.
جلالي‌پور با اشاره به ضرورت پژوهش در نگارش نمايشنامه‌هاي تئاتر دفاع‌مقدس گفت: متاسفانه در بيشتر اين نوع نمايشنامه‌ها پشتوانه پژوهشي نمي‌بينم، درحالي كه كتاب‌هاي غني بسياري در بحث خاطره و فرهنگ جبهه منتشر شده‌اند كه مولف مي‌تواند براي به كار گيري اصطلاحات جبهه از آن‌ها استفاده كند. ولي متاسفانه چنين مواردي در آثار ديده نمي‌شوند. نمونه دیگر را مي‌توان در خاطرات ثبت شده دید كه برخي از آن‌ها بسيار شگفت‌انگيزند، مانند ماجراي «ننه علي» كه سال‌ها در کنار قبر فرزند شهیدش زندگی می‌کرد. این موضوع‌ها براي مخاطب جذابند و براي نوشتن يك نمايشنامه خوب، می توان از آن‌ها بهره گرفت.
وی پيشنهاد کرد: بهتر است براي مولفان نمايشنامه‌های كتاب «مقاومت در خيابان» كه بيشتر افرادي جوانند كارگاه‌هاي آموزشي تشكيل داد تا آثار آنان در چارچوب آكادميك و گام‌هاي بعدي استوارتر شوند.
محمدرضا الوند، یکی از تدوین‌کنندگان مجموعه طرح‌ها و نمايشنامه‌هاي خياباني دفاع‌مقدس در کتاب «مقاومت در خيابان» نيز گفت: ما چيزي به عنوان تئاتر دفاع‌مقدس و مقاومت را فراموش كرده‌ايم، تئاتري كه در جريان انقلاب تعريف شد و سپس از خاطره‌ها بيرون رفت. اين كتاب حاصل فرياد اين ضرورت است. متاسفانه امروز وقتي از واژه مقاومت يا بنياد حفظ آثار سخن به ميان مي‌آيد، افراد از آن فاصله مي‌گيرند. بايد از اين نوع تفكرات دور شد. چاپ كتاب با مشكلاتي كه در حوزه نشر وجود دارند جرات مي‌خواهد و اگر سخت‌گيري بيشتري بر اين آثار وارد نكرديم، به دليل كمبود زمان بود.
کتاب «مقاومت در خيابان: مجموعه طرح‌ها و نمايشنامه‌هاي خياباني دفاع‌مقدس» درقطع رقعی و 333 صفحه، با شمارگان دو هزار نسخه و بهای 80 هزار ریال از سوی معاونت هنری بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس منتشر شده است.
ارسال نظر
اخبار برگزیده
