ساخت "میزلرزه" شبیه ساز زلزله در ایران

گروه علمی «تیتریک»؛ فرزاد حاتمی - طراح "میزلرزه" در دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: کشور در معرض خطر بالایی از لحاظ زلزله قرار دارد و مرتب در طول سال چندین بار تحت امواج لرزه ای  متاثر شده و بنا به شدت و فاصله از کانون زلزله و گسلهای موجود، می تواند باعث خرابی ها و زیان های گسترده ای شود.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر با اشاره به اینکه دستگاههای اجرایی نظیر وزارت راه و شهرسازی که متولی ساخت و ساز مسکن است، تلاش دارد تا ساختمان ها را بر اساس تکنولوژی بالا و مقاوم در برابر حوادث طراحی کند، افزود: از این رو به فکر ساخت میزلرزه ای شدیم که بتوانیم زلزله را شبیه سازی کنیم و امکان بررسی های دقیق تر بر نحوه کنترل رفتار ساختمانها در برابر زلزله را داشته باشیم.

عضو شورای پژوهشی مرکز تحقیقات سازه و زلزله دانشگاه صنعتی امیرکبیر با بیان اینکه از میز لرزه قبل از ساخت واقعی ساختمان بهره گیری می شود تا طراحی های ساختمان کنترل شده پیش رود، اظهار داشت: از این رو به واسطه میز لرزه چگونگی اعمال ضرایب مختلف بر اجزای سازه در طراحی ها مشخص می شوند.

به گفته حاتمی با استفاده از این میز شبیه سازی، می توان به لحاظ سازه ای و مکانیکی آزمایشهای گوناگونی بر اساس شدت و دقت مورد نیاز انجام داد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر امریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، اسپانیا، پرتغال، چین و کره، دارای تکنولوژی ساخت میز لرزه هستند، افزود: با استفاده از میز لرزه می توان، ساختمانی با اسکلت سالم را تحت زلزله قرار داد تا خروجی ها و خرابیهای پس از زلزله را اندازه گیری کرده و بر این اساس مقاومت ساختمان را در برابر زلزله افزایش داد.

حاتمی یادآورشد: ما نیز از این موضوع روز دنیا عقب نیستیم و میز لرزه ای را طی چهار سال متوالی طراحی کردیم که این میز برای اولین بار به صورت بومی در کشور طراحی و به مرحله ساخت رسیده است.

به گفته وی، سه نمونه میز لرزه در کشور وجود دارد که تکنولوژی ساخت آنها در خارج از کشور صورت گرفته، در صورتیکه میزلرزه ای که در مرکز تحقیقات سازه و زلزله دانشگاه صنعتی امیرکبیر ساخته شده دارای تکنولوژی ساخت داخل است.

حاتمی با تاکید بر اینکه در مباحث سازه های فولادی و بتن آرمه، مطرح شده که باید ساختمان ها با آیین نامه های معتبر، طراحی و اجرا شوند، خاطرنشان کرد: آیین نامه های خارجی بر اساس میزان شدت بار کشور خودشان تدوین شده اند و چون این ضرایب بنا به محتوای فرکانسی سازه ها و نوع لایه های زمین شناسی با کشور ایران متفاوت است لازم است برخی از این ضرایب مورد بازبینی و درصورت نیاز تصحیح شوند.

 وی با بیان مثالی عنوان کرد: در کمیته تخصصی مبحث نهم مقررات ملی ساختمان کشور، میزان ضریب کاهش مقاومت مصالح و نیز نحوه محاسبه مدول ارتجاعی بتن را به استناد تحقیقات صورت یافته تغییردادیم تا بتوانیم از مقاومت بیشتر مصالح بهره ببریم و از هدر رفت سرمایه های ملی جلوگیری کنیم.

عضو کمیته تخصصی مبحث نهم مقررات ملی ساختمان کشور افزود: با استفاده از میز لرزان می توان برآورد دقیق تری از ظرفیت مقاطع و المانهای سازه ای بدست آورد و این یافته ها را وارد آیین نامه های طراحی و ساخت کرد.

حاتمی خاطرنشان کرد: میزلرزه عینا نیروی زلزله را شبیه سازی می کند که می توان ساختمانی را با الگوی مشخص روی این میز قرار داد و رفتار آن را در زمان زلزله ارزیابی کرد.

وی با اشاره به اینکه ابعاد این میز دو و نیم در ۴ متر است، اظهار داشت: میز لرزه دارای سرعت ۳۰۰ میلیمتر بر ثانیه است و با یک درجه آزادی، دونوع بارگزاری هارمونیک و زلزله را شبیه سازی می کند.

وی در خصوص ویژگی های میز لرزه گفت: ۱۵۰ کیلو نیوتون، حداکثر بار و ۱.۵ برابر شتاب ثقل زمین حداکثر شتابی است که این میز می تواند تحمل کند. همچنین حداکثر تغییر مکانی که به این سیستم  می تواند وارد شود ۲۵۰ میلیمتر خواهد بود.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر یادآور شد: این دستگاه دارای دو موتور محرکه است که هرکدام از این موتورها می توانند سرعتی معادل با ۱۵۰ میلیمتر بر ثانیه را ایجاد کنند. دستگاه این قابلیت را دارد که به صورت تک یا دو موتوره سرعت یا شتاب را در سیستم شبیه سازی کند.

وی با بیان اینکه باید در طراحی ساختمان بازنگری کرده تا امکان ساخت بناهای دارای تکنولوژی های نوین ساخت را داشته باشیم، افزود: امیدواریم که با استفاده از تجهیزات نوینی نظیر میز لرزه، بتوانیم در آینده ساختمان های مقاوم تر و بهینه تری داشته باشیم.