سوء فرهنگ تغذیه چیست؟

گروه سبک زندگی «تیتریک»براساس آمارها در هر ساعت حداقل 6 نفر به دلیل بیماری پوکی استخوان برای همه عمر زمین گیر می شوند و یا جان خود را از دست می دهند.
طبق آمار مرکز تحقیقات استئوپروز(پوکی استخوان) کشور، سالیانه 51 هزار مورد شکستگی استخوان لگن خاصره در کشور روی می دهد که منجر به شکستگی استخوان، زمین گیری و حتی مرگ و میر می شود که کمبود ویتامین دی و کلسیم و فقدان تحرک کافی، مهمترین عامل این بیماری است.
مقایسه مصرف برخی از اقلام غذایی در ایران با دیگر کشورها و یا میانگین جهانی نشان می دهد که چه میزان با استفاده درست از منابع غذایی، بیگانه هستیم.
مصرف سرانه نان در ایران 160 کیلوگرم و در جهان 25 کیلوگرم، تخم مرغ در ایران هشت تا 9 کیلو و در کشورهای پیشرفته 24 کیلوگرم، سرانه شیر در ایران 90 کیلوگرم و در اروپا 300 کیلوگرم، سرانه مصرف شکر در ایران 30 کیلوگرم و در جهان پنج کیلوگرم، مصرف سویا در ایران نیم گرم و در جهان 10 کیلوگرم و متاسفانه بدتر از همه سرانه مصرف نوشابه در ایران 42 لیتر و در جهان 10 لیتر است.
مقایسه آمارهایی از این دست نشان می دهد مشکل عمده در ایران نبود فرهنگ تغذیه سالم است که می تواند موجب سوء تغذیه شود.
جمعیت ایران رو به سالخوردگی است و این امر باید مسئولان را هشیارتر سازد تا این روند با سوء تغذیه دشوارتر نشود زیرا هزینه های درمانی را در کشور افزایش خواهد داد.
حسین چمنی نماینده انجمن صنفی لبنیات کشور پیشتر در گفت و گو با ایرنا اعلام کرده بود: جمعیت سالمند ایران 20 سال زودتر از کشورهای توسعه یافته زمین گیر می شوند به طوری که اکنون دارای هفت میلیون سالمند هستیم که در مدت 35 سال آینده این جمعیت 26 میلیون نفر می شود.
به گفته وی، اگر قرار باشد یک جامعه 26 میلیون نفری از سالمندان پنج سال زودتر زمین گیر شوند، فاجعه ای بزرگ برای کشور خواهد بود.
وی اضافه کرد: این فاجعه انسانی می تواند معادل زلزله ارسباران مرگ و میر به دنبال داشته باشد در حالی که اگر زلزله رخ دهد همه دولت، مجلس، مردم و رسانه ها بسیج می شوند تا اقدامات موثری را انجام دهند اما متاسفانه روزانه در بدن ما یک حادثه دائمی اتفاق می افتد که همه در مقابل آن سکوت کرده اند.
اکنون گروه های وسیعی از جمعیت کشور دچار سوء تغذیه هستند و از مسائل ناشی از کم غذایی شامل کم خونی، فقر آهن، اختلالات ناشی از کمبود ید، کمبود روی، کلسیم، کمبود ویتامین های A ، B2 و D رنج می برند.
متاسفانه به دلیل نبود فرهنگ مناسب تغذیه در کشور، حداقل 6 میلیون نفر از مردم ایران به پوکی استخوان مبتلا هستند؛ 40 درصد دچار شیوع کم خونی در کودکان زیر 2 سال، 11 درصد کودکان زیر پنج سال دچار کم وزنی متوسط و شدید و 15 درصد آنان نیز دچار کوتاه قدی تغذیه ای متوسط و شدید هستند آن هم در حالی که بخشی از جمعیت کشور نیز به دلیل تغذیه نامناسب و فقدان تحرک لازم از مشکل چاقی رنج می برند.
«احمد میدری» معاون امور رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معتقد است: چهار درصد جمعیت کشور دچار فقر خوراکی هستند اما بیشترین رنج مردم از نبود سوء تغذیه است که این موضوع از نبود فرهنگ مناسب تغذیه سالم ناشی می شود.
وی گفت: با برنامه ریزی درست باید بسیاری از مواد غذایی مناسب را جایگزین غذاهای غیر ضروری و مضر سلامتی کرده و خانواده ها را به سمت تغذیه سالم هدایت کرد.
میدری افزود: پیری جمعیت کشور بزودی از راه می رسد و سوء تغذیه فرهنگی می تواند هزینه های زیادی را از نظر بیماری های ناشی از کمبودها و تغذیه نادرست به اقتصاد کشور تحمیل کند.
وی توضیح داد: یکی از برنامه های دولت یازدهم، رفع سوء تغذیه از خانوارهایی بود که به این مشکل دچارند و برای این مهم، سبدهای امنیت غذایی بین خانوارهایی دچار این مشکل، توزیع شد.
«دلارام قدسی» کارشناس تغذیه در این رابطه به ایرنا گفت: جمعیت کشور هم از سوء غذیه و هم از نبود فرهنگ مناسب تغذیه رنج می برد اما هنوز مطالعه ای که نشان دهنده سهم هر کدام باشد، انجام نشده است.
وی گفت: در صورتی که فرهنگ تغذیه مناسب باشد، می توان بسیاری از مواد غذایی را جایگزین کرد تا دچار کمبود نشویم.
قدسی با یادآوری تحقیقاتی که درباره فرهنگ تغذیه در میان برخی از خانوارها انجام داده است، گفت: بررسی اظهارات مادر خانواده نشان می داد فرزندش مدت طولانی شیر مصرف نکرده است در حالی که کودک از تنقلات بیهوده استفاده می کند که قیمت آن حتی از یک لیتر شیر بیشتر بود.
وی ادامه داد: با فرهنگ درست تغذیه می توان سیری سلولی ایجاد کرد؛ به طور نمونه، خانواده ای که نمی تواند به دلیل هزینه بالای گوشت قرمز از این ماده غذایی بهره مند شود، می تواند با استفاده از حبوبات و یا سویا این کمبود را به میزان زیادی جبران کند.
به گفته این کارشناس تغذیه، اکنون برخی از نهادهای حمایتی همچون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کمیته امداد امام خمینی(ره) و بنیاد علوی، بین خانوارهایی که دارای سوء تغذیه هستند، سبد غذایی توزیع می کنند.
شاید به جرات بتوان گفت، کودکان و زنان همواره بیش از دیگران از سوءتغذیه به ویژه در میان خانوارهای با تمکن مالی ضعیف رنج می برند و به همین دلیل نهادهای حمایتی، توزیع سبدهای حمایتی تغذیه ای دو گروه یاد شده را هدف قرار داده اند.
به گزارش ایرنا، گرسنگی و سوء تغذیه، هر کدام موضوع جداگانه ای هستند؛ نیاز بدن به غذا گرسنگی نام دارد در حالی که سوء تغذیه نوعی بیماری به شمار می آید که به دلیل مصرف ناکافی یا بیش از اندازه یک یا چند ماده غذایی بروز می کند.
برخی از کارشناسان معتقدند، هفت درصد کودکان ایرانی دچار سوء تغذیه هستند؛ در بسیاری از خانواده ها نوشابه به جای شیر، روغن به جای پروتئین، تنقلات پوچ و شیرینی جایگزین میوه و صیفی جات شده و ضمن اینکه که زندگی نوین و محدودیت زندگی در آپارتمان ها زمینه تحرک را برای افراد به ویژه کودکان محدود کرده است.
در بسیاری از کشورهای توسعه یافته دولت ها به برخی از مواد غذایی همچون شیر و لبنیات، یارانه اختصاص می دهند تا همه اقشار جامعه بتوانند از این دسته از مواد مغذی بهره مند شوند؛ این دسته از کشورها به این امر پی برده اند که پیشگیری بهتر از درمان است.
در چنین شرایطی که سوء تغذیه می تواند آسیب های بی شماری را به پیکر اقتصاد کشور بزند، دولت، رسانه های جمعی و سازمان های مردم نهاد باید به یاری مردم بیایند.
آموزش تغذیه به زنان (از طریق رسانه های جمعی) و کودکان (از طریق آموزش در مدارس) می تواند گام مهمی در مهار این بلای خاموش باشد.
با توجه به اینکه در بسیاری از موارد در کشورهای در حال توسعه همه مسئولیت ها را نمی توان برعهده دولت ها قرار داد، بنابراین مشارکت مردمی از طریق سازمان های مردم نهاد(سمن ها) در رفع سوء فرهنگ تغذیه موثر است.
سوء فرهنگ تغذیه، تبعات اقتصادی بی شماری برای کشور دارد و غفلت از آن نه فقط رنج مردم را افزایش می دهد بلکه هزینه بالایی را به دولت تحمیل خواهد کرد. باید ارتقا فرهنگ تغذیه مناسب را جدی گرفت زیرا می تواند سلامت جامعه را ارتقا و هزینه های اقتصادی را کاهش دهد.