خرید هواپیماهای بوئینگ و ایرباس به در بسته خورد/ تحریم ها در پسابرجام شکل جدیدی به خود گرفت

چند ماه بعد و درست تنها چند روز بعد از اجرایی شدن برجام هیئتی از ایران به فرانسه رفت تا هواپیماهای فرانسوی را در سبد خرید خود جا داده و به ایران بیاید؛ خبر ورود 118 فروند هواپیمای ایرباس به کشور تا حدی جنجال به پا کرد که روحانی در نشستی ورود این تعداد ایرباس به کشور را یکی از بزرگترین دستاوردها و حاصل گشایش برجام معرفی کرد.

نهم بهمن ماه سال گذشته بود که قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس بین شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و ایرباس فرانسه امضا شد.

عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در حاشیه این قرار داد با اشاره به مذاکرات فشرده با مدیران ایرباس و توافق با آنها گفت: در سال جاری 8 فروند هواپیمای ایرباس به ناوگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) اضافه می‌شود.

بیش از یک سال از انعقاد قرارداد با فرانسوی ها گذشته اما هنوز خبری از ورود هواپیماهای ایرباس به ایران نیست؛ برخی از کارشناسان میزان هزینه های اولیه را علت اصلی تأخیر در ورود این هواپیماها به کشور می‌دانند اما از آنجایی که خرید این هواپیماها به‌صورت اجاره به‌شرط تملیک است که کشورمان متعهد می‌شود در مدت ده سال پول هواپیماها را پرداخت کند، به نظر می‌رسد این موضوع دلیل اصلی تأخیر در تحویل ایرباس ها نیست.

یکی از نکاتی که باید توجه داشت این است که رفع تحریم های هواپیمایی کشور منوط به شرایطی بود که آمریکا برای شرکت های سازنده هواپیما قرار داده بود؛ به این صورت که شرکت های سازنده هواپیما که درصدی از سهام آنها متعلق به آمریکا باشد بدون اجازه آمریکا اجازه مذاکره با ایران را ندارند.

طبق ماده 22 برجام که شامل رفع تحریم های هواپیمایی علیه ایران است به صراحت بیان شده که شرکت های آمریکایی حق ارتباط تجاری مستقیم با ایران را ندارند و این ارتباط تنها در قالب اشخاص غیر آمریکایی و تحت کنترل شرکت های آمریکایی مجاز است.

آمریکا اگرچه اجازه ضمنی به مذاکره با ایران را به ایرباس داده است اما همچنان فرانسوی ها منتظر دریافت OFAC LICENSE از سوی آمریکا برای فروش هواپیما به ایران بودند قطعا برای آمریکا قابل قبول نبود که در برابر قراردادی با بیش از 20 میلیارد دلار از سوی فرانسه با ایران سکوت کند و اجازه بدهد سبد خرید ایران در اروپا و با ایرباس های فرانسوی بسته شود از همین رو از صدور OFAC LICENSE جلوگیری کرد.

در ادامه این جریان و برخلاف اجازه ضمنی اوباما به بوئینگ برای انعقاد قرارداد، ایرباس با کارشکنی های وزارت خزانه داری آمریکا مواجه شد و از همین رو مسئولین ایرانی برای جلب نظر آمریکا برای فروش ایرباس به ایران، مجبور شدند تا نظر بوئینگ را هم در این ارتباط جلب کنند.

بعد از بروز مشکلات خرید ایرباس، هیاتی از شرکت هواپیما سازی بوئینگ برای بررسی راهکارهای همکاری این شرکت با ایرلاین های ایرانی و هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به تهران سفر کرد تا شاید گره خرید ایرباس باز شود و ایران بتواند در کنار خرید از بوئینگ تعدادی هم ایرباس تحویل بگیرد.

تحلیل های غلط مسئولین در امر خرید هواپیما در کشور باعث شد تا ایرباس ها بعد از گذشت یک سال وارد کشور نشوند؛ بوئینگ هم که دستش زیر سنگ وزارت خزانه داری آمریکا مانده بود نتوانست حتی یک فروند هواپیما به ایران بفروشد.

فروش هواپیما به ایران در یک سال گذشته آنقدر پیچ و تاب خورد تا در نهایت مجلس نمایندگان آمریکا روز پنج شنبه طرحی را به تصویب رساند که به موجب آن، فروش هواپیماهای مسافربری به ایران ممنوع می شود.

طبق این طرح، وزارت خزانه داری آمریکا از صدور مجوزهای مورد نیاز بانکهای آمریکایی برای تأمین مالی فروش هواپیمای مسافربری به ایران منع می شود. هرچند برخی معتقد هستند تا تصویب نهایی این طرح مسیر زیادی مانده است اما بررسی عملکرد وزارت خزانه داری آمریکا و همچنین شرکت های بوئینگ و ایرباس در طول یک سال گذشته این اعتقاد را تقویت می کند که آمریکا تحت هیچ شرایطی حاضر به تن دادن به مفاد برجام در راستای برداشته شدن تحریم ها علیه ایران را ندارد.

منبع: دانا