علی بن مهزیار اهوازی که بود؟

گروه گوناگون «تیتریک»،مردم اهواز به داشتن زیارتگاه بزرگمردی افتخار می کنند که یار دیرینه ولایت و سینه سوخته اهل بیت بوده است.

مقبره علی بن مهزیار اهوازی میعادگاه مردمانی است که عاشق ولایت و دیانت هستند و آنجا را پناهگاهی برای راز و نیاز با پروردگار خویش برگزیده اند.

علی بن مهزیار اهوازی از یاران صدیق و وفادار اهل بیت بود که کنیه اش ابوالحسن و از مردم دورق محسوب می شد و پدرش دارای دین مسیح بود و بعدها مسلمان شد و خداوند با لطف خویش او را بصیر در دین نمود .

مردم خوزستان علی رغم علاقه زیادی که به وی دارند شناخت دقیقی از این شخصیت بزرگوار ندارند.

 آیت الله حیدری عضو شورای خبرگان رهبری و امام جمعه موقت اهواز در گفت وگو با خبرنگار از اهواز درباره شخصیت و واقعیت علی بن مهزیار اهوازی گفت:

با وجود این که بیش از 15 سال تحقیق در خصوص علی بن مهزیار اهوازی انجام شده است و نتایج واقعی به دست آمده و همچنین مقاله ای در این زمینه نوشته ام می توان گفت ابوالحسن علی بن مهزیار دورقی اهوازی از برجسته ترین فقها ،محدثان نامدار جهان تشیع و رهبران فکری و اجتماعی شیعه در خطه خوزستان در نیمه اول قرن سوم هجری بود.

وی افتخار مصاحبت و تلمذ نزد چند امام معصوم از اهل بیت (ع)یعنی حضرت علی بن موسی الرضا،محمدبن علی الجوادو علی بن محمدالهادی و احتمالا امام حسن عسکری (ع)را داشته است.

عضو شورای خبرگان رهبری در استان ادامه داد:علی بن مهزیار اهوازی از سوی حضرت جوادالائمه و امام هادی (ع) سمت وکالت و سفارت ،و نزد آن امامان همام منزلتی بسیار بزرگ یافت، و در مدح و تمجید او توقیعات بی نظیری از ائمه (ع)صادر گردید.

امام جمعه موقت اهواز با بررسی نقد شبهه تشرف علی بن مهزیار به محضر امام زمان (ع)بیان داشت :یکی از واقعیت های موجود در جامعه ما این است که عامه مردم علیرغم علاقه وافر و اعتقاد و احترام شایانی که نسبت به مرقد علی بن مهزیار دارند؛شناخت صحیحی از شخصیت آن بزرگوار ندارند.

آیت الله حیدری تصریح کرد:تصور عمومی درباره علی بن مهزیار در این حد است که وی همان کسی است که به ملاقات امام زمان (ع)توفیق پیدا کرد؛در حالی که اهل علم و مطالعه می دانند در کتب رجال و تراجم قدیمی ،همچون روایتی برای علی بن مهزیارنیامده و اصولا تاریخ زندگانی او این روایت را تکذیب می کند.

عضو شورای خبرگان رهبری در استان اظهار داشت :شخصی که به ملاقات امام زمان (ع)مشرف شده برادر زاده علی بن مهزیار اهوازی بوده که علی بن ابراهیم بن مهزیار اهوازی نام داشت.

آیت الله حیدری در خصوص آرامگاه علی بن ابراهیم بن مهزیار اهوازی بیان کرد: آرامگاه این شخص هم در همین مکان است و در یک مقبره خانوادگی هستند.

امام جمعه موقت اهوازبا بیان دلایل غیر واقعی بودن این نسبت که علی بن مهزیار اهوازی همان شخصی است که به دیدار امام زمان (ع)نائل آمده گفت:دلیل اول تاریخ وفات علی بن مهزیار اهوازی است که واقعیت این است در مآخذ رجالی از وفات علی بن مهزیار سخن به میان نیامده است .

لذا به صورت دقیق نمی توان تاریخ وفات او را مشخص کرد اما با توجه به قرائن مختلف می توان به صورت حدسی تاریخ وفاتش را فهمید.

عضو شورای خبرگان رهبری ادامه داد: از جمله آن قرائن ،این است که نوعا همه علمای رجالی و تراجم وکالت و سفارت او را از سوی امام جواد (ع) و امام هادی (ع) مورد تاکید قرار داده و هیچ کدام به وکالت آن جناب از سوی امام حسن عسکری تصریح ننموده است وبا توجه به سوابق درخشان و شخصیت ممتاز آنجناب علی القائده اگر دوران امامت امام حسن عسکری (ع)را درک کرده بود،از سوی آن حضرت به مقام وکالت منصوب می شدو طبیعتا در کتب رجالی مذکور می گردید.

آیت الله حیدری افزود: از آنجا که امام هادی (ع)در سال 254 هجری به شهادت رسیده بود ،به احتمال قوی علی بن مهزیار یا قبل از سال 254ویا به فاصله اندکی بعد از شهادت امام هادی (ع)در همان سال 254رحلت نموده است.

عضو شورای خبرگان رهبری در استان اضافه نمود: بر این اساس نویسندگان معاصر از قبیل خیرالدین زرکلی تاریخ وفاتش را حدود سال 250و استاد علی دوانی در حدود سال 254 نگاشته اند.

وی خاطر نشان کرد:از طرف دیگر می دانیم که حضرت حجت ابن الحسن(ع) در سال 255 هجری متولد گردیدند،بنابراین وفات علی بن مهزیار قبل از ولادت امام زمان (ع)بوده است و علیهذا پس چگونه به محضرآن حضرت رسیده بود؟

آیت الله حیدری دلیل دوم را با اشاره به حدیث شیخ کلینی که نقل کرده است؛گفت:شیخ کلینی در کتاب الحج فروع کافی این حدیث را نقل کرده است ؛که جناب ابراهیم بن مهزیار برادر علی بن مهزیار،نامه ای خدمت امام حسن عسکری (ع)نوشته به این مضمون که غلام شما علی بن مهزیار وصیت نموده که از درآمد باغی که یک چهارم آن را برای شما قرار داده ،همه ساله مبلغ بیست دینار برای حج نیابتی برای او خرج گردد.

ولی از آنجا که راه بصره قطع شده هزینه سفر حج افزایش پیدا کرده و مردم به بیست دینار اکتفا نمی کنند ،به تعدادی از شیعیان شما نیز درباره حجشان وصیت کرده است ؛که امام عسکری در جواب نامه ابراهیم فرمود: هر سه حج را دو حج قرار دهد.

عضوشورای خبرگان رهبری دراستان با اشاره به این حدیث گفت:از این حدیث استفاده می شود که علی بن مهزیار دوران امامت امام حسن عسکری (ع) را درک کرده ،زیرا برای آن حضرت یک چهارم باغ را قرار داده و در هر زمان امامت آن حضرت یعنی قبل از دوران غیبت امام زمان (ع)به ملکوت اعلی پیوسته بود ،زیرا راوی درباره وصیتی که علی بن مهزیار انجام داده سوال کرده بود ؛بنابراین مضمون این حدیث هم با آن قصه تشرف علی بن مهزیار به محضر امام زمان (ع)سازگاری ندارد.

امام جمعه موقت اهواز با بیان نقل کتب معتبر در خصوص علی بن مهزیار دلیل سوم را این چنین بیان داشت:بنابر نقل کتاب های معتبر آن کسی که در زمان غیبت امام زمان (ع)خدمت آن حضرت رسیده شخصی به نام علی بن ابراهیم بن مهزیار یعنی برادر زاده علی بن مهزیار بوده است زیرا مهزیار سه پسر داشت ،اولی و مشهور آن ها همان علی  دومی ابراهیم و سومی داوود و همگی از فقها و اصحاب ائمه (ع)بودند و علی که خدمت امام زمان (ع)رسیده فرزند ابراهیم بوده است .

آیت الله حیدری با اشاره به محتوای کتاب ها بیان داشت :در هر حال بر اساس روایت های مذکور آن کسی که عصر غیبت امام زمان (ع)را درک کرده و خدمت آن حضرت رسیده علی بن مهزیار نبوده ،بلکه علی بن ابراهیم بن مهزیار یا پدرش ابراهیم بن مهزیار بوده.

امام جمعه موقت اهواز با بیان این که منشا شبهه انتساب تشرف علی بن مهزیار خدمت امام زمان (ع)از کجا ناشی شده است اذعان کرد:به نظر می رسد منشا شیوع شبهه مذکور نسخه دیگری است از کتاب کمال الدین شیخ صدوق که در آن بر اثر اشتباه راویان یا نساخ نام علی بن مهزیار برده شده است،اگر نگوییم که راوی عمدا علی بن ابراهیم را به جدش یعنی مهزیار نسبت داده و مقصودش علی سر مهزیار نبوده بلکه علی نوه مهزیار بوده است.

عضو شورای خبرگان رهبری در استان ادامه داد:نسخه مذکور همان نسخه ای است که مورد استناد علامه مجلسی در بحار الانوار قرار گرفته است البته علامه مجلسی بعد از ذکر این قصه که در آن تشرف به علی بن مهزیار نسبت داده شده تحت عنوان بیان آن قصه را مورد نقد قرار داده و ترجیح نموده که علی بن مهزیار خدمت امام زمان نرسیده ،بلکه متشرف ،برادر زاده او علی بن ابراهیم بن مهزیار بوده است .

وی خاطرنشان کرد:اما گویا کسانی که این قصه را از بحار الانوار خوانده و برای مردم نقل کرده اند ملتفت توضیحات علامه مجلسی نشده اند و از آنجا که داستان های تشرف اولیاء به محضر امام زمان (ع)نزد شیعیان از جذبه معنوی خاصی برخوردار است این داستان به نام علی بن مهزیار به شهرت تامی رسیده است ،مخصوصا که خطبای نامداری هم آن قصه را در منابر نقل نموده اند.

عضو شورای خبرگان رهبری در استان در پاسخ به این سوال که از کجا معلوم که این آرامگاه موجود در اهواز مربوط به علی بن مهزیار است و شاید این آرامگاه از آن علی بن ابراهیم بن مهزیار باشد؟بیان داشت:اول این که نه تنها مردم این آرامگاه را مربوط به علی بن ابراهیم بن مهزیار نمی دانند،بلکه در هیچ کتاب معتبر و یا غیرمعتبری به این مطلب اشاره نشد(تا جایی که تحقیق و تتبع شده)دوم این که آنچه را که خواص و عوام اهواز ابا عن جد بر زبان می راننداین است که این آرامگاه مربوط به علی بن مهزیار است وشکی نیست که شهرت مردمی مادامی که دلیل قوی تری بر خلاف آن نباشدمی تواند دلیل انتساب آرامگاه به شخص خاصی باشد.

آیت الله حیدری دلیل سوم را بر اساس حدیثی از علامه مجلسی که در بحار از تهذیب شیخ طوسی نقل نموده ،پاسخ داد:بر اساس حدیثی که  علامه مجلسی که در بحار از تهذیب شیخ طوسی نقل نموده آمده است که علی بن مهزیار نامه ای به امام جواد(ع)نوشته ودر آنجا از کثرت وقوع زلزله در اهواز شکایت کرده و گفته است:آیا اجازه می دهید از اهواز به شهر دیگری کوچ کنم؟که امام جواد(ع)در جواب فرمودند:از آنجا نروید بلکه روزهای چهارشنبه ،پنج شنبه و جمعه روزه بگیریدو غسل کنیدو جامه هایتان را پاکیزه نمائیدو در روز جمعه به صحرا برویدو از خداوند بخواهیدکه زلزله را از شما دفع کند؛که علی بن مهزیارمی گوید:بر طبق دستورالعمل امام جواد(ع)عمل کردیم ،آنگاه زلزله ها ساکت شد.

امام جمعه ی موقت اهواز با توجه به نهی امام جواد در جابجایی علی بن مهزیار خاطرنشان کرد:از نهی امام جواد که فرمود((لا تتحولوا))استفاده می شود که امام (ع)علی بن مهزیار را از نقل مکان به جای دیگر نهی فرموده است و با توجه به تقید وتشرع علی بن مهزیار و اطاعت دقیق او از اوامر ونواحی ائمه بعید به نظر می رسد که علی بن مهزیار به جای دیگرنقل مکان کرده باشدو در تاریخ نیامده است.

وی در ادامه گفت:بنابراین با توجه به این که علی بن مهزیار ساکن اهواز بوده ،علی القائده در همان شهر هم مدفون شده و بعید است که با وجود جلالت وبزرگی مقام علی بن مهزیار قبر او مخفی بماند،اما قبر برادرزاده اش آشکار گردد.

امام جمعه موقت اهواز تصریح کرد: ضمنا از این حدیث هم موقعیت ویژه علی بن مهزیار نزد امام جواد(ع)استفاده می شود و هم یکی از کرامات او یعنی به برکت دعای او زلزله از اهواز برداشته شده و از آن زمان تا کنون در هیچ تاریخی نیامده و شنیده نشده که زلزله مخربی اهواز را لرزانده باشد.

عضو شورای خبرگان رهبری در استان در پایان گفت:محدث قمی در کتاب منتهی الامال جلد 2 ذیل زندگانی امام جواد (ع)در شرح حال اصحاب آن حضرت آورده است :(بدان که قبر علی بن مهزیار رضی الله عنه در اهواز است و بقعه دارد و زیارتگاه است.)

حجت الاسلام والمسلمین محمد آلبوکل نماینده سابق مقام معظم رهبری و استاد دانشگاه امام حسین (ع)نیز با اشاره به سند و بیانات آیت الله حیدری اظهار داشت:علی بن مهزیار اهوازی از جمله شاگردان امام جواد(ع) و از شیعیان برجسته ودانشمند از میان اصحاب بیت می باشد و کتاب های علمی از جمله البشارت ،الانبیا و البلاغ را نیز نوشته است.

وی با اشاره به قدمگاه امام رضا (ع) در آستان علی بن مهزیار اهوازی بیان داشت:امام رضا (ع)به مدت یک هفته به دیدار علی بن مهزیار اهوازی آمدو در همان زمان امام رضا (ع)دچار بیماری شدندو علی بن مهزیار اهوازی از منطقه امانیه اهواز از طبیبی مسیحی برای امام رضا (ع)دارو تهیه کرد و نزد امام آورد و حضرت رضا بهبودی پیدا کردو هم اکنون بقعه علی بن مهزیار اهوازی قدمگاه امام رضا (ع)هست.

حجت الاسلام والمسلمین محمد آلبوکل در خصوص ارادت مردم به آستان علی بن مهزیار اهوازی خاطرنشان کرد:علی بن مهزیار اهوازی به دلیل فضائلی که داشته وی که از نمایندگان و یاران صمیمی و مورد قبول امام رضا (ع)و امام جواد(ع)بوده و اهل خدمت به مردم بود،همینطور که امام جواد (ع)خطاب به علی بن مهزیار اهوازی گفت :ای علی بن مهزیار دل مرا شاد کردی از باب خدمتی که به مردم داری ؛وخدمت به مردم باعث محبوبیتش در بین مردم شد و مردم به زیارت این شخص بزرگوار می آیندو حاجت روا نیز می شوند.

علی بن مهزیار اهوازی رادمردی که همواره در مسیر ولایت وامامت گام بر می داشت و به همین دلیل مورد توجه خاص خداوند و ائمه بود و ما مردم اهوازآرامش شهرمان را به واسطه ایمان و تقوای این مرد پاک و خدایی می دانیم به زیارتش می آییم و از مرقد پاک و مطهرش روحمان را جلا می دهیم و از انوار الهی اش سیراب می شویم .

علی بن مهزیار اهوازی درود بر تو که مایه آرامش شهر منی..

منبع : پارس نیوز