چالش‌ مادران در تربیت دختران امروز

آگاهی از تفاوت‌های جنسیتی علاوه بر آن که به زن و مرد کمک می‌کند تا بتوانند به عنوان زوجی موفق در کنار هم سال‌ها خوشبخت زندگی کنند، به والدین نیز کمک می‌کند تا بدانند و بتوانند نسبت به فرزند دختر و پسر خود نوعی از رفتار را برگزینند که مناسب جنسیت فرزندشان باشد. با این‌چنین رفتاری است که بخشی از مشکلات رایج بین والدین و فرزندان کاهش می‌یابد و والدین می‌توانند با درکی بهتر از دنیای درون فرزندان خود، آنها را درپیمودن مسیر رشد و تعالی بهتر یاری كنند.

هر دوره‌ای از زندگی دارای حساسیت‌هایی است. اما در میان دوره‌های مختلف رشد از هنگام انعقاد نطفه تا ‌‌مرگ، نوجوانی را می‌توان از مهم‌ترین دوره‌ها و حساس‌ترین‌ها دانست. زیرا فردی که تاکنون در حال انجام بازی‌های کودکانه  و رفتارهای مقتضی آن سن بوده است، حال دیگر در فضایی قرار گرفته که نه کودک است و نه شخصی بزرگ‌سال.در اين دوران تغییراتی درجسم، روحیه و روان فرد به وجود می‌آید. طبیعتاً تغییر جسمانی و روانی نیازمند تغییر نگرش صحیح هم هست. تغییر نگرش، هم از طرف خود نوجوان و هم از طرف اطرافیان به خصوص والدین و خانواده‌اش که می‌تواند در رسیدن به هویت صحیح برای نوجوان و مسئولیت‌هایش تأثیر‌گذار باشد. در این میان تغییرات دوران بلوغ در دختران زودتر و سریع‌تر به نظر می‌رسد. دخترانی که دارای روحیات خاص و منحصر به فردی هستند، که آنها را از پسران متمایز می‌کند.  لذا تنها گذاشتن دختران نوجوان بسیار مشکل‌ساز خواهد بود و آینده وی را به مخاطره می‌اندازد. دورانی كه تغییرات برای دختران نوجوان ظاهر شده‌اند، ناسازگاری با دیگران و والدین به بالاترین حد خود رسیده، تنهایی را بر هر چیزی ترجیح می‌دهند و خصوصیات دیگر که در این دوره نوجوان را احاطه کرده است، استفاده از روش های اصولی و حساب شده به عنوان نیاز اساسی محسوب می‌شود تا دختران نوجوان با این دوره از زندگی به خوبی کنار بیایند.

همان‌طور که گفته شد مسأله تربیت، مسأله  مهمی است که باید به آن اهمیت ویژه‌ای داد و این‌گونه نیست که فرزندان خود به خود تربیت شوند و نیاز به مراقبت و تربیت پدر و مادر نداشته باشند. به‌خصوص بعضی از فصول زندگی فرزندان از حساسیت بیشتری برخوردار است. اگر والدین از نیازهای روانی و جسمانی فرزندان در آن دوره اطلاع کافی نداشته نباشند، ممکن است به فرزندان آسیب جدی وارد شود که دیگر قابل جبران نباشد.

مسائل مهمی همچون، دوران بلوغ، موفقیت نوجوان و راهکارهای آن، نوجوان و دوستی‌ها، سلامت و بهداشت تن و روان دختران، دوران قاعدگی، آسیب‌شناسی دوران نوجوانی، مسائل جنسی، تحصیل و احکام مورد نیاز دختران نوجوان، از جمله سرفصل‌های نیازمند توجه والدین به ویژه مادران است.

نکته دیگر اینکه یکی از مهم‌ترین مباحث در بحث تربیت فرزند، توجه به موضوع رشد و یافته‌های روان‌شناسی رشد است. روان‌شناسی رشد علمی است که جریان تحولات و تغییرات جسمی، ذهنی، عاطفی و عملکرد اجتماعی فرد را درطول عمر مطالعه می‌کند. از زمانی که نطفه یک انسان منعقد می‌شود،  دوره‌های گوناگونی با ویژگی‌های مختلف تا پایان عمر او طی می‌شود. همان‌طور که قبلا هم اشاره شد یکی از این دوره‌های حساس و مهم بعد از دوره جنینی و ماه‌های اول تولد، دوره نوجوانی است.

ما باید عبارات کلیشه‌ای و نادرستی را که مردم کوچه و بازار درباره دختران نوجوان به کار می‌برند، کنار بگذاریم. از آن‌جایی که مادران مهم‌ترین نقش تربیتی را در دوران نوجوانی دخترانشان به عهده دارند، مخاطب این کتاب مادران هستند. مهم‌ترین نکته برای مادران این است که خودشناسی کار بسیار دشواری است که از نوجوانی شروع می‌شود و تا بزرگ‌سالی ادامه می‌یابد؛ برای اینکه به دخترمان کمک کنیم خود واقعی‌اش را بشناسد، ابتدا باید خود را بشناسیم. مادران باید مهم‌ترین عوامل تغییر رفتار فرزندشان را بشناسند و رفتارهای مناسبی را اتخاذ کنند.

اولین قدم مادر برای اینکه دختر نوجوانش سالم بار آید و در آینده زنی پخته و با اعتماد به نفس شود،این است که نسبت به پیام‌هایی که در مورد زن بودنش، بدنش و ارزشهایش به او می‌دهد، آگاه باشد. تربیت مؤثر مستلزم سه چیز است: 1. ارتباط (ایجاد روابطی عاطفی و اصولی با کودکان) 2. مقررات (تعیین حدودی منصفانه و ثابت برای رفتار نوجوانان 3. حمایت از استقلال روحی (اجازه دادن به کودک برای اینکه عواطف خود را درک کند، به آنها ارزش نهاده و آنها را ابراز كند). اینکه بگوییم نوجوانی به معنای دوری و اجتناب از والدین است، حرف غلطی است . استقلالی که نوجوان در این دوره به دنبال آن است، نمی‌تواند به تنهایی و بدون یاری والدین شکوفا شود.

روش تربیت مدبرانه در ارتباط نزدیک با رشد مثبت نوجوان از بین روش‌های مرسوم تربیتی بهترین روش است. تربیت مدبرانه، صمیمیت و گرمای عاطفی را با قاطعیت حدود رفتاری در هم می‌آمیزد و جوی ایجاد می‌کند که به نوجوان اجازه می‌دهد عقاید و آرای خود را ابراز کرده و فردیت خود را شکل دهد. 

 پاسخ‌گویی به پرسش ذیل در جهت حل چالش‌های تربیتی دختران ضروری به نظر می‌رسد. اینکه چرا دختران از پسران متفاوتند؟ یک قاعده کلی وجود دارد که همه انسان‌ها منحصر به فرد هستند، علاوه بر اینکه بین دختران و پسران تفاوت‌هايی در زیست‌شناسی آنان وجود دارد. تفاوت‌هايی در مغز آنها، تفاوت در زمان تولد و تفاوت‌هايی در هورمون‌های دختر و پسر. این تفاوت‌ها و تفاوت‌های بسیار دیگر سبب تفاوت دختر و پسر در بسیاری از مسائل می‌شود.

نکته دیگر اینکه مادر باید رابطه خود را با دخترش گسترش دهد: اولین گام این است که انتظاراتی را که پیش از تولد داشته‌اید کاملا فراموش کنید. (انتظاراتی مانند: بچه سفید، زیبا، آرام و...) باید این نکته را در نظر گرفت که برقراری ارتباط با نوزاد، پیش‌شرط رشد سالم وی است. از نکات دیگر مطرح، بحث وابستگی دختران به پدر یا مادر است. باید بیاموزیم که به برخی خواسته های دختر «نه» بگوئیم. علاوه بر اینکه تلاش کنیم تا الگوی خوبی برای وی باشیم، حتی در مسائلی مانند تغذیه، او را به خوردن غذای سالم راهنمايی کنید.

در مورد سال‌های اولیه زندگی باید دانست دختران چه در زمان نوزادی، چه هنگام راه رفتن، از نظر فیزیکی، عاطفی و عقلی سریع‌تر از پسران رشد می‌کنند، به دختر باید اجازه داد بدن خود را بشناسد، در روابط بین دختر و پدر و به طور کل والدین و دختر باید فاصله بین نسل‌ها را حفظ كرد. باید دانست که احتمال بیشتری دارد والدین شاد، فرزندان شاد داشته باشند.

دنیای عاطفی دختران از دیگر مسائل مورد اهمیت است، عزت نفس، پایه و اساس رشد عاطفی دختر است، اعتماد به نفس بالا به کاهش ترس او کمک می‌کند، ارتباط خوب دختر با پدر احتمال اعتماد به نفس بیشتر را افزایش می‌دهد.احساسات منفی مانند ترس و عصبانیت طبیعی‌اند و نباید سرکوب شوند، باید به دختران آموزش داد تا مهارت‌های لازم را  برای برخورد با آسیب‌ها بیاموزند. لذا نباید زیاد ازآنان مراقبت كرد، دختران را به باور کردن خودش تشویق کنید.

مسأله مهم دیگر نحوه تاثیرگذاری جامعه بر دختران است. باید به تصورات جامعه از دختران فکر کنیم، به اسباب بازی‌ها و عروسک‌های وی توجه کنید و به او بگویید دنیا چیزی فراتر از اسباب‌ بازی است. باید دانست که دختران مرتبا از سوی رسانه‌ها و ... پیام های مخربی درباره ظاهر خود دریافت می‌کنند. خواندن برخی کتاب‌ها که علاوه بر ایجاد خلاقیت، روحیه قدرتمندی به دختران می‌دهد، ضروری است.

باید بروز برخی تغییرات فیزیکی و عاطفی ایام بلوغ را در دوران نوجوانی و جوانی به دختر آموزش داد، درباره قاعدگی با او به صراحت سخن گفت و برای او به خاطر این اتفاق جشن گرفت و خوشحال بود. باید تعادلی بین آزادی و محدودیت ایجاد شود تا حس مسئولیت‌پذیری را در دختر رشد داد، باید درباره برخی علائم هشداردهنده مانند بی‌اشتهايی عصبی، پراشتهايی عصبی، مصرف مواد و...تحقیق کرد و علائم آن را شناخت.

رابطه مادر و دختر می‌تواند بهبود یابد، به شرط اینکه با دختر و روحیاتی که از کودکی با خود آورده کنار آمد. درباره مادر، مادربزرگ و اجداد دخترتان با وی صحبت کنید تا به آنها افتخار كرده و منبع الهامی برای وی شود. پدر باید بداند اولین مرد زندگی دختر خویش است، لذا باید این مسأله را مهم بداند، خواهر و برادر و نیز ترتیب به دنیا آمدن فرزندان، نقش مهمی در رشد و شکل‌گیری شخصیت دختران دارد.

یکی دیگر از مباحثی که درباره دختران وجود دارد، بحث امنیت آنان است، که این بحث را می توان در توضیح و مبانی حجاب و پوشش برای دختران حل کرد.

یکی دیگر از مباحث مبتلا به جوانان امروز، مسأله  رابطه دختر و پسر است. اسلام در مورد این قضیه نظرات مفید و البته مهمی دارد که به دلیل حساسیت عاطفی دختران نیاز است که به آنها بیشتر توجه شود.

در جمع‌بندی بحث باید گفت عمده چالش‌های مادران در تربیت دخترانشان مسائلی مثل بحران هویت، بلوغ، غریزه جنسی، نوگرایی، محبوبیت، امیدواری، اعتدال، شادی، انتقاد و مثبت‌نگری است.لذا مادران باید با توجه به نکات بالا و روش‌های گفته شده با این چالش‌ها روبرو شوند تا دختران خود را از این مرحله مهم زندگی‌شان به سلامت عبور دهند.

انتهای پیام/