امروزه به جایگاه پزشکی سنتی برای پیشگیری از بیماری ها توجهی نمی شود

گروه سبک زندگی «تیتریک»،فرایند سلامت در جهان مدرن بسیار پیچیده، ناهمگون و ناهنجار است. انسان آزاد است به صورت افراطی از تمامی خوراکی‌ها استفاده کند. در مقابل استفاده ناهنجار از خوراکی‌ها و روش‌های پخت و پز ناسالم جهان پزشکی را با معضلی بزرگ یعنی دامنه وسیعی از امراض و بیماری‌ها مواجه کرده است. وقتی مهمترین انگیزه خوردن، لذت باشد قطعا تغذیه سالم در حاشیه قرار می‌گیرد و دنیای طب‌ نمی‌تواند برای انسانی که به سلامتی خود اهمیت نمی‌دهد کاری انجام دهد.
روش‌های درمانی برای مقابله با زندگی ناسالم انسان‌ها به سراغ فناوری‌ها و ایده‌هایی حرکت می‌کند که سالم و موثر بودن خود آنها با اما و اگرهای فراوانی همراه است. جالب‌تر اینکه درمان در دنیای کنونی به تجارت تبدیل شده است و برای پزشکی نوین سود ناشی از بیماری عمومی بیش از سلامت بیمار اهمیت دارد. شرکت‌های داروسازی سود هنگفتی از بیماری مردم کسب می‌کنند. برای مثال گردش مالی سالانه خرید و فروش دارو در ایران چیزی حدود. 5 تا 8 هزار میلیارد تومان است.
 
دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد که پزشکی نوین نتوانسته کیفیت زندگی عمومی را ارتقا‌ء دهد و تنها به یک تجارت پرسود برای شرکت‌های داروسازی و پزشکان تبدیل شده است. دعوای میان پزشکان مدرن و سنتی بسیار پیچیده و گسترده است. پزشکان سنتی یا طرفداران طب جایگزین معتقدند پزشکی نوین در درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله انواع سرطان و بیماری‌های قلبی ناکارآمد است. علاوه بر این مهمترین انگیزه پزشکی مدرن کسب سود و درآمد است در مقابل طرفداران پزشکی مدرن معتقدند به اندازه کافی اقدامات آزمایشگاهی و بالینی برای تشخیص اثربخشی طب سنتی انجام نشده است و روش‌های علمی نتوانستند اثربخشی طب سنتی را اثبات کند.
 
جدال میان پزشکان مدرن و سنتی بسیار گسترده است و پرداختن به آن نتیجه خاصی در بر ندارد اما باید پذیرفت که پیشگیری در پزشکی سنتی جایگاه مهمی دارد که کمتر مورد توجه پزشکی مدرن قرار گرفته است. در واقع سنتی‌ها به درمان اکتفا نمی‌کنند و معتقدند بهترین روش پیشگیری از بیماری‌هاست. حتی تلاش‌های گاه و بیگاه پزشکی مدرن برای پیشگیری، تقلید مطلق از سنتی‌هاست و الا در بطن ماجرا پزشکی مدرن کار خو را بعد از بیماری شروع می‌کند.
 
مخاطبان دنیای پزشکی می‌توانند با هوشمندی در برابر اختلافات موجود برخورد کنند و در هر دو مرحله پیشگیری و درمان از آموزه‌های هر دو روش سنتی و مدرن استفاده کنند. در مرحله پیشگیری سنتی‌ها بنیه و توان بیشتری برای اثبات ادعای خود دارند و در مرحله درمان همچنان پزشکان مدرن پیشتاز هستند.
پزشکی سنتی از آن جهت کمتر با استقبال عمومی روبرو می‌شود که به پرهیز و مدیریت خوراک اهمیت ویژه‌ای می‌دهد لذا انسان مدرن لذت طلب نمی‌تواند ارتباط موثری با آن برقرار کند. از سوی دیگر اهمیت سلامتی برای اکثر مردم بعد از ابتلا به بیماری مشخص می‌شود و پزشکی سنتی چندان اعتقادی به نوش‌داروی بعد از مرگ سهراب ندارد، هر چند تلاش می‌کند با استفاده از توان خود اثرات ناشی از بیماری‌ها را کاهش دهد.
 
در ذیل تلاش می‌کنیم برخی توصیه‌های کاربردی طب اسلامی برای تجربه زندگی سالم و باکیفیت را مرور کنیم. موارد ذکر شده با وجود سادگی و سهل‌الوصول بودن کمتر مورد توجه عموم مردم قرار می‌گیرند.
 
با «عادت‌ شدن»  مقابله کنیم
یک مثل معروف ایرانی وجود دارد که می‌گوید: (ترک عادت موجب مرض است) – نقل است که روزی دباغی از بازار عطاران می‌گذشت ، در وسط بازار از حال رفت و بیهوش شد و برای اینکه حالش را جا بیاورند مقداری پهن کنار بینی‌اش گذاشتند تا حالش خوب شد چرا که او عادت به بوهای خوش نداشت و طبیعتش با بوهای امثال پهن خو گرفته بود. شاید پذیرش این موضوع سخت باشد. طب اسلامی و روایات دینی شدیدا معتقدند که ترک عادت امراض فراوانی را به همراه دارد.
 
در طب اسلامی توصیه می‌شود که از شکل‌گیری عادات جلوگیری شود اما وقتی عادت شکل گرفت ترک آن ناخوشی و مریضی در پی دارد. امام صادق(ع) می‌فرمایند: در هر هفته، یک بار گوشت بخورید و خود و فرزندانتان را بدان عادت ندهید؛ زیرا موجب اعتیادی همچون اعتیاد به شراب می گردد. همچنین امیرالمونین می‌فرمایند: (عادت طبیعت ثانویه است)
 
سید اسماعیل جرجانی در باب عادت می‌نویسد: عادت کردن به چیزهای بد زیان دارد و دست از آن عادت بداشتن و بر آن عادت بماندن هم زیان دارد اما بماندن بر آن عادات از بهر آن زیاد دارد که عادتی بد است و دست بداشتن از بهر آن زیاد دارد که عادت است. در واقع پزشکی سنتی از مقابله با عادت‌های بد نهی نمی‌کند اما معتقد است که با مقابله با عادات برای سلامتی زیان‌بار است.
 
از طرفی طب اسلامی توصیه می‌کند ترک عادات نیز باید تدریجی باشد. در واقع بنا بر حدیث امام رضا(ع) پرهیز کردن ترک چیزی به کلی نیست، همانا پرهیز کم بکار بردن چیزیست.
 
شاید تاکنون با اثرات سو رژیم های غذایی سخت‌گیرانه مواجه شده باشید. این رژیم‌ها نه تنها اثرات جبران ناپذیری بر سلامتی افراد دارند بلکه بسیار مستعد برگشت‌پذیری هستند. یعنی از آنجا که عادت بخشی از مزاج فرد می‌شود، ضرر ترک ناگهانی آن بیش از نفعش است.
 
از طرفی پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند که اگر کسی بیمار شد  بدون شک از چیزی که عادی او نبوده مدد جسته و یا به گونه‌ای دیگر می‌گوییم که عادت، بیماری‌زا نیست و بیماری از کار خلاف عادت پیدا می‌شود.
 
تاثیر رنگ بر سلامت انسان
رنگ‌ها نه‌تنها بر سلامت روحی افراد بلکه بر جسم آنها نیز اثر دارند. رنگ‌ها می‌توانند تاثیر عمیقی بر تصمیم‌ها و و دیدگاه افراد بوجود آورند. رنگ‌ها بر احساس سرما یا گرما، شادی یا غم در انسان اثرگذار هستند.
 
شاید بارها متوجه پنجره های رنگی در آثار تاریخی ایرانی شده باشید. در خانه سنتی ایرانی در اتاق های زمستانه از رنگ گرم بیشتر و در اتاق‌های تابستانه از رنگ سرد بیشتر استفاده می‌شود تا احساس مناسب را به ساکنین اتاق‌ها القا کند.
 
در اسلام در پوشیدن به جامه‌های ابریشمی سبز رنگ، نگاه کردن به رنگ آسمان برای تقویت بینایی و پوشیدن کفش زرد برای ایجاد حس شادمانی تاکید شده است. در روایات آمده است روزی حنان بن سدیر در حالی که کفش سیاه پوشیده بود بر امام صادق(ع) وارد شد. امام حنان را از پوشیدن کفش سیاه نهی کردند و فرمودند دیده و مردانگی را ضعیف می‌کند و پیری می‌آورد. سپس امام حنان را به پوشیدن کفش زرد توصیه کردند و سه ویژگی  تقویت دیدگان، قوت بخشیدن به مردانگی و دور شدن از اندوه را برای کفش زرد برشمردند. در برخی از روایات ذکر شده است که پیامبر اسلام از جامه‌های زرد و زعفرانی استفاده می‌کردند.
 
جالب است که پوشیدن کفش زرد رنگ در جوامع امروزی نه‌تنها مرسوم نیست بلکه خرده فرهنگ وارداتی صاحبان چنین کفشی را نیز مسخره می‌کنند.
 
چغندر و گوشت گاو نخوریم
ابن سینا در کتاب قانون صفحه 211 از ترجمه شرفکندی از خوردن گوشت گاو پرهیز داده است. گوشت گاو غذائیت زیادی دارد اما سیاه و غلیظش خوب نیست گوشت گاو و گوشت‌های غلیظ جوش‌های سرطانی بوجود آورد. از گوشت گاو گری و قوبای بد خیزد و گوشت‌ گاو و سایر گوشت‌های غلیظ جذام، پاغر و واریس به دنبال دارد.
 
در منطق طب اسلامی تنها مصرف گوشت گوساله بلامانع است و مصرف گوشت گاو امراض فراوانی را در پی دارد. جالب آنجاست که پزشکی مدرن نیز بیماران را از مصرف گوشت گاو نهی می‌کند و آن را عامل بیماری‌های بسیاری می‌داند. کتاب تحفه المومنین نیز بر زیان بار بودن گوشت گاو صحه می‌گذارد و آن را عامل بیماری‌های فراوان می‌داند. در آیه 69 سوره هود تاکید می‌کند که حضرت ابراهیم مهمانان خود را با گوشت گاو پذیرایی نکرد و برای آن‌ها گوساله بریان آورد.
 
امام رضا(ع) در حدیثی به مصرف برگ چغندر توصیه کرده‌اند و و آن را سبب درمان می‌نامند و خواب بیمار را آرام می‌کند اما از خوردن چغندر نهی کرده‌اند و آن را سبب تحریک سودا خوانده‌اند.
 
البته به نظر می‌رسد که نهی از این دسته غذاها یک منع مطلق و دائمی نیست و برخی افراد در برخی شرایط می‌توانند مصرف کنند اما مثل اغذیه طیب نیستند که برای عموم مردم مفید باشند. توصیه به نگریستن به غذا، مصرف عسل به‌عنوان تنها خوراکی که قرآن از آن به شفا اطلاق کرده است، دست کشیدن از غذا قبل از سیر شدن، توصیه به مدیریت عادات غذایی و تقدم پاکسازی بدن از طریق حجامت، فصد عروق، مسهل، قی کردن و حمام طبی از دیگر توصیه های طب اسلامی است.
 
با وجود اینکه علوم مدرن، طب اسلامی را چندان به رسمیت نمی‌شناسد اما تاکنون هیچ دلیل متقن و قانع کننده‌ای برای رد روش‌های آن ارائه نکرده‌اند اتفاقی که شاید بارها و به کرات در رد روش‌های طب نوین توسط طب نوین اتفاق افتاده است.