نزول ۲ پله ای جایگاه ایران در شاخص نوآوری جهانی

مجمع جهانی اقتصاد در دوره زمانی سال ۲۰۱۶- ۲۰۱۷ به بررسی و مقایسه کشورها پرداخته که این گزارش توسط دفتر بررسی های فنی اقتصادی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات منتشر شده است. برمبنای این گزارش، سوئیس کشور اول جهان و امارات متحده عربی کشور اول منطقه در این شاخص جهانی اعلام شده اند.

نقش نوآوری در رقابت پذیری جهانی اقتصادی

انقلاب چهارم صنعتی که با عنوان انقلاب دیجیتال شناخته می‌شود، هم‌آمیزی فناوری‌ها را به همراه داشته و سرعت فزاینده پیشرفت حاصل از این انقلاب، تقریباً تمامی صنایع را در همه کشورها متحول کرده است. به نحوی که هم اکنون پیشرفت و نوآوری در فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی، رباتیک، اینترنت اشیا و چاپگرهای سه‌بعدی به چشم می خورد که می تواند راه را برای رشد و توسعه آینده کشورها، هموار کند.

گزارش مجمع جهانی اقتصاد از شاخص رقابت اقتصادی جهانی (GCI)، آخرین ویرایش از تجربه متقابل کشورها در تحلیل عوامل مؤثر بر رشد بلندمدت است که نشان می‌دهد «نوآوری» یکی از عوامل اساسی برای رشد بلندمدت و پایدار است که برای استقرار آن لازم است به‌تمامی عوامل مؤثر بر شاخص رقابت جهانی توجه شود.

ارتقای این شاخص نیازمند توجه به عوامل متعدد ازجمله بهبود کسب‌وکار، بهبود زیرساخت‌های اساسی و بهبود عملکرد بازارهای نیروی کار، مالی و سرمایه‌های انسانی است.براین اساس مجمع جهانی اقتصاد، با ارائه ارزیابی دقیق از پتانسیل‌های مولد جوامع در سراسر جهان، نقش تسهیل‌کننده‌ای را در فرایند شناسایی ویژگی‌های اقتصادی کشورها برای ایجاد و پرورش نوآوری و خلاقیت ایفا کرده است.

ارزیابی کشورهای جهان از حیث آمادگی تکنولوژیکی و پیشرفته بودن کسب و کار

شاخص رقابت اقتصادی جهانی (GCI) کشورهای جهان را در ۳ بخش اصلی الزامات بنیادین، افزایش‌دهنده‌های کارایی و عوامل مؤثر در نوآوری و پیشرفته بودن ارزیابی می کند.

در بخش الزامات بنیادی مواردی چون زیرساختها از جمله زیرساختهای تلفن و موبایل مورد بررسی قرارگرفته و در بخش افزایش دهنده های کارایی موضوعاتی مانند آمادگی تکنولوژیکی از جمله استفاده از فناوری اطلاعات، میزان استفاده از اینترنت باندپهن، موبایل و اینترنت موبایل و نیز میزان کاربران اینترنت، موبایل و تلفن ثابت مرتبط به عملکرد این بخش است.

در همین حال موضوع پیشرفته بودن کسب و کار و نوآوری، به عنوان زیرشاخص نوآوری و پیشرفت مورد ارزیابی قرار گرفته است.

بررسی ها نشان می دهد که در شاخص کلی رقابت پذیری جهانی در میان ۱۳۸ کشور، سوئیس کشور اول جهان است و امارات رتبه اول منطقه را در میان ۱۹ کشور کسب کرده است. در این رده بندی، رتبه ایران در جهان ۷۶ و رتبه منطقه ای ایران ۱۳ است.

در زیرشاخص «الزامات بنیادی» قطر کشور اول منطقه و سنگاپور کشور اول جهان است و در این زیرشاخص که مربوط به تامین زیرساختهای ارتباطی و استفاده از فناوری اطلاعات می شود ایران در رتبه ۶۱ جهان و ۱۱ منطقه قرار دارد.

در زیرشاخص «عوامل نوآوری و پیشرفته بودن» سوئیس کشور اول جهان و رژیم صهیونیستی در منطقه خاورمیانه اول است. ایران در این زیرشاخص رتبه ۸۹ جهانی و رتبه ۱۵ منطقه را در اختیار دارد.

کشورهای برتر منطقه و جهان کدامند

در منطقه خاورمیانه پس از امارات که رتبه ۱۶ دنیا را نیز دارد، کشورهای قطر، عربستان، رژیم صهیونیستی، آذربایجان و کویت در جایگاه اول تا هفتم جدول رقابت پذیری جهانی قرار دارند و ایران درمیان این ۱۹ کشور، سیزدهم است.

در جایگاه جهانی نیز پس از سوئیس، کشورهای سنگاپور، امریکا و هند رتبه های دوم تا چهارم را به خود اختصاص داده اند و یمن کشور آخر دنیا و منطقه است.

نزول ۲ پله ای رتبه جهانی ایران در شاخص نوآوری و رقابت اقتصادی

برآوردها نشان می دهد که اگرچه وضعیت ایران در زیرشاخص «الزامات بنیادین» از متوسط جهانی بیشتر است، اما در زیرشاخص های «افزایش دهنده های کارآیی» و «عوامل نوآوری و پیشرفته بودن»، از متوسط جهانی کمتر است و بیشترین اختلاف از مقدار متوسط منطقه و جهانی، مربوط به عوامل نوآوری است.

برآوردهای دفتر بررسی های اقتصادی وزارت ارتباطات نشان می دهد که مقدار شاخص رقابت پذیری اقتصادی ایران در میان سالهای ۸۹ تا ۹۴ با کاهش همراه بوده است به نحوی که مقدار شاخص ۴.۲۲ در سال ۹۱، در پایان سال ۹۴ به ۴.۱۲ رسیده است. به همین دلیل رتبه جهانی ایران نیز از جایگاه ۶۶ در سال ۸۹ به جایگاه ۸۳ در سال ۹۱ تنزل داشته است. در همین حال در سال سوم دولت یازدهم نیز رتبه جهانی ایران در این شاخص و زیرشاخص های مربوط به آن، با ۲ پله نزول نسبت به سال ۹۳ ، به رتبه ۷۶ رسیده است.

برمبنای این رده بندی جهانی، رتبه ایران در حوزه زیرساخت های ارتباطی نیز در منطقه ۱۱ و در جهان ۵۹ است و این درحالی است که در حوزه آمادگی فناوری اطلاعات، رتبه ایران در میان کشورهای منطقه چهاردهم و درمیان کشورهای دنیا ۹۷ است.

مهر