دربرابر عصبانیت برخی فراد چه واکنشی نشان دهیم؟

گروه گوناگون «تیتریک»،داد زدن، چیزی است که برای هر کسی روی این کره‌ی این خاکی پیش می‌آید، چون همه‌ی آدم‌ها در طول زندگی‌شان، صدای‌شان را هنگام عصبانیت بالا می‌برند. برخی از افراد، انگار عادت دارند داد و بیداد کنند، اما همه‌ی ما گاهی این کار را می‌کنیم. راههایی برای واکنش نشان دادن به کسی که فریاد می‌زند وجود دارد که به جای اینکه شرایط را تشدید کند، خشم آدم عصبانی را فرو بنشاند.
  داد زدن، به سلامت روابط آسیب می‌زند و عواقب منفی در بلند مدت خواهد داشت. شاید شما بتوانید با فریاد زدن سر کسی، او را وادار و تسلیم کنید، اما به محض اینکه شرایط به حالت طبیعی برگردد، او دوباره کار خودش را خواهد کرد، زیرا داد زدن باعث نمی‌شود رفتار بد کسی یا نگرش او در بلند مدت تغییر کند.
 
مثلا، مادری که بر سر فرزندانش فریاد می‌زند تا اسباب بازی‌های‌شان را جمع کنند، ممکن است در همان لحظه جواب بگیرد و بچه‌ها از دستور مادر اطاعت کنند، اما طرز رفتار بچه‌ها تغییری نکرده است که بار ِ بعد، بازهم تکرار خواهد شد. بچه‌ها، زمانی از یک دستور اطاعت می‌کنند که نسبت به سیستم پاداش و تنبیه، شرطی شده باشند و اهمیت و ارزش یک رفتار و عادت خوب را درک کنند.
 

داد و بیداد کردن،دشمن رابطه‌هاست و راهی است مخرب برای مواجهه با شرایط سخت. شما باید نسبت به رفتارهای خود آگاه باشید و بررسی کنید که چرا بعضی از افراد، مدام فریاد می‌زنند و البته باید بدانید با این طور آدم‌ها چگونه برخورد کنید.

وقتی کسی در اطراف‌تان هست که مدام داد و فریاد می‌کند، در واقع نوعی خشونت و استبداد نسبت به شما نشان می‌دهد. هدف این فرد، رسیدن به یک برتری نسبت به شماست و داد زدن، وسیله‌ای است که او کنترل شما را در دست بگیرد. داد زدن، نوعی تهدید است و شاید موقتا جواب بدهد، اما در بلند مدت، نتیجه‌ای که از فریاد زدن گرفته می‌شود، اصلا خوب نیستند، زیرا کسی که فریاد می‌زند، به کسی زورگویی می‌کند تا کاری را که دوست دارد برایش انجام دهد. داد زدن باعث تخریب روابط سالم، صمیمیت و اعتبار می‌شود.

چرا آدم‌ها فریاد می‌زنند؟

مارک تواین می‌گوید: «خشم، اسیدی است که اگر انباشته شود، بیشتر ضرر می‌زند تا اینکه بروز داده شود.»

وقتی کسی عصبانی است و داد و بیداد می‌کند، دلایل گوناگونی وجود دارد. بیشتر این دلایل، خوب و قانع کننده نیستند، بنابراین خیلی مهم است که فرد مقابل، واکنش درستی نشان دهد، که بیشتر به معنی مقابله به مثل نکردن است. باید علت فریاد زدن را پیدا کنید، زیرا بیشتر اوقات، داد زدن نشاندهنده‌ی مشکلی روانی در فرد است که هیچ ارتباطی با طرف مقابل ندارد. در اینگونه موارد، داد و بیداد کردن، انعکاسی از تزلزل هیجانی است، حتی اگر در همین لحظه به نظر برسد هدف او از فریاد زدن، نشان دادن قدرت و تسلط است. در ادامه به برخی از دلایل داد زدن هنگام عصبانیت اشاره می‌کنیم:

ضعف در مهارت‌های کنترل خشم

خیلی‌ها فریاد می‌زنند چون فریاد زدن، مکانیسم همیشگی‌شان در روبرویی با شرایط دشوار است. اما این مکانیسم، در درازمدت نتیجه‌ی مطلوبی ندارد. اگر دلیل فریاد زدن یک نفر این است که یاد گرفته با چالش‌های زندگی اینطور برخورد کند، پس لازم است برای پیدا کردن روش‌های بهتر و کنترل خشم و هیجانات خود، کمک حرفه‌ای دریافت کند.

احساس از دست دادن کنترل

ممکن است دلیل داد و بیداد کردن کسی این باشد که احساس می‌کند کنترل امور از دستش خارج شده و دچار افکار پریشان و احساسات نامطلوب شده و تصور کند کنترلش را نسبت به تمام چیزها به یکباره از دست داده است. این اتفاق، یک نابسامانی و آشفتگی بزرگ برای این جور افراد است، بنابراین داد می‌زنند تا کنترل شرایط را در دست بگیرند. این افراد هم مهارت کنترل امور و پیرامون خود را ندارند، بنابراین متوسل به فریاد زدن می‌شوند تا احساس کنند مسلط هستند.
 
شاید به این احساس تسلط هم دست پیدا کنند اما اغلب بسیار کوتاه مدت است زیرا بیشتر مشکلات با داد و فریاد، برطرف شدنی نیستند. ممکن است فرد مقابل تنها به خاطر آرام کردن و فرونشاندن خشم فرد عصبانی، ظاهرا تسلیم شود و تائیدش کند، اما در واقع هیچ چیزی حل نشده است.

احساس ترس و تهدید

زورگوها معمولا آدم‌هایی هستند که روان هیجانی غالب‌شان، بسیار حساس بوده و سعی دارند از آن محاظت و دفاع کنند. هر زمان که فکر کنند این روان ِ آسیب پذیر، توسط رفتار یا اتفاقی مورد تهدید قرار گرفته، از فریاد زدن به عنوان ابزاری جهت دفاع استفاده می‌کنند.

تمایلات تهاجمی

بعضی از اشخاص، ویژگی‌های تهاجمی دارند و ممکن است داد و بیدادشان به تهاجم‌های فیزیکی هم تبدیل شود. شما ندرتا کتک‌کاری‌هایی را می‌بینید که با داد و بیداد شروع نشده باشد. اگر کسی سرتان داد بزند و شما او را نشناسید، باید حالت دفاعی بگیرید چون داد زدن می‌تواند منجر به برخوردهای فیزیک بشود.

خیلی مهم است که نسبت به کسی که فریا می‌زند و حالت تهاجمی دارد، واکنش تهاجمی نشان ندهید، چون درست مانند سوخت رسانی به آتش خشم او بوده و داد و بیدادش، بیشتر جنبه‌ی فیزیکی پیدا خواهد کرد. اگر کسی که فریاد می‌زند، گرایش‌های تهاجمی داشته باشد و شما هم با او مقابله به مثل کنید، احتمال برخوردهای فیزیکی، خیلی بیشتر خواهد شد.


فریاد زدن؛ رفتاری فراگرفته شده

برخی از افراد داد می‌زنند زیرا در محیطی بزرگ شده‌اند که والدین مدام داد و بیداد می‌کردند. آنها یاد گرفته‌اند وقتی اختلافی بوجود می‌آید، داد و بیداد کنند و صدای‌شان را بالا ببرند. این اشخاص رفتارهای خود کنترلی مناسب را یاد نگرفته‌اند تا در شرایط ناخوشایند از آنها استفاده کنند، و فریاد زدن همیشه واکنش عادی‌شان در هر گونه آشفتگی و هیاهو بوده است.

احساس نادیده گرفته شدن

بعضی از آدم‌ها صدای‌شان را هنگام عصبانیت بالا می‌برند چون احساس می‌کنند طرف مقابل، به آنها گوش نمی‌دهد، حتی شاید حرف‌شان را بارها تکرار کنند و در نهایت متوسل به داد و فریاد شوند زیرا فرد مقابل با صدای بلند، جواب‌شان را نداده است. این اتفاقی است که به ویژه در مورد والدین زیاد روی می‌دهد؛ پدر و مادرها احساس می‌کنند بچه‌ها به آنها گوش نمی‌دهند، بنابراین به جای اینکه به حرف‌های خود ادامه دهند و تکرا کنند، سر بچه‌ها فریاد می‌زنند. مشکل اینجاست که این رفتار، بچه‌ها را می‌ترساند. فریاد زدن هنگام خشم، مخصوصا برای بچه‌ها بسیار آسیب زننده است و تحقیقات نشان داده حتی می‌تواند به اندازه‌ی تجاوز جنسی برای‌شان مضر باشد.

واکنش‌های مناسب برای اجتناب از فریاد زدن

بدترین واکنش ممکنی که می‌توانید نسبت به کسی که فریاد می‌زند انجام دهید، تقلید از رفتار اوست! اگر بر سر کسی که بر سر شما فریاد می‌زند، فریاد بزنید، شرایط وخیم‌‌تر می‌شود چون حالا دیگر هر دوی شما، درگیر خشم شده‌اید! واکنش‌های دیگری هم هستند که می‌توانند اوضاع را بدتر کنند: حمله کردن به فریاد زننده، به چالش کشیدن حرف‌های او، تدافعی عمل کردن و انتقاد از او در همین لحظه. راههای بهتری برای مقابله با داد و بیداد وجود دارد که در ادامه برای‌تان می‌گوییم چطور باید عمل کنید تا شرایط را بهبود دهید.

۱. خونسردی خود را حفظ کنید و خشم او را تغذیه نکنید

یادتان باشد که وقتی کسی فریاد می‌زند، مشکل از شما نیست، بلکه از جانب اوست. این فرد مهارت کنترل خشم را به خوبی یاد نگرفته یا دلیل دیگری برای فریاد زدن دارد که به شما مربوط نمی‌شود. اگر واکنش تند نشان دهید، او هم می خواهد تندی شما را جواب بدهد و وارد یک چرخه‌ی معیوب خواهید شد. پس خونسرد باشید، حتی اگر از درون برآشفته‌اید. اگر تن صدای‌تان آرام باشد، احتمال اینکه به راه حلی برسید خیلی بیشتر است. بهتر است بخشی از راه حل باشید نه بخشی از مشکل!
 
۲. در ذهن خود یک قدم به عقب برگردید و موقعیت را ارزیابی کنید

قبل از اقدام به هرگونه عملی، یک لحظه مکث کنید و شرایط را بسنجید. این کار به شما اجازه می‌دهد ارزیابی کنید که آیا ارزش این را دارد که صبر کنید یا آن موقعیت را ترک کنید. اگر برای‌تان مهم نیست فرد عصبانی با رفتن شما برنجد یا دلخور شود، پس صحنه را زودتر ترک کنید (مثلا در مواجهه با یک فرد کاملا غریبه)، چون شما نباید خودتان را در معرض تعدی و بدرفتاری کسی قرار دهید که هیچ اهمیت و جایگاهی در زندگی شما ندارد. اگر رئیس‌تان سرتان فریاد زده و شما می‌دانید ترک ماجرا وقتی که او در حال داد و بیداد کردن است ممکن است به قیمت از دست دادن کارتان تمام شود، پس لازم است صبر کنید و اگر فریاد زدن رئیس‌تان تبدیل به رفتاری مکرر شد، بهتر است دلیلش را پیدا کنید چون ادامه‌ی این اتفاق می‌تواند روی کارآمدی و توانایی کاری شما، تاثیر بدی گذاشته و شرایط حرفه‌ای‌تان را مختل کند.

۳. برای آرام کردن کسی که فریاد می‌زند با او موافقت نکنید، چون تشویق می‌شود دفعات بعد هم فریاد بزند

اگر با کسی که داد و بیداد می‌کند موافقت کنید یا کاری را که می‌خواهد انجام دهید تا آرام شود و خشمش فروکش کند، یعنی از داد و بیدادش چشم پوشی کرده‌اید. با موافقت کردن با کسی که فریاد می‌زند، فقط تشویقش می‌کنید که در آینده هم برای رسیدن به هدفش، بر سرتان داد بزند. این روش ابدا استفاده نکنید تا بعدها خودتان را در معرض داد و بیدادهای بیشتر قرار ندهید. با پذیرفتن زورگویی، به فرد زوگو قدرت می‌دهید که به رفتارش ادامه دهد.
 

۴. با خونسردی، علت فریاد زدن را پیدا کنید

در بیشتر موارد وقتی کسی سرتان داد می‌زند، هیجانات شما هم برانگیخته شده و احساس می‌کنید باید کاری انجام دهید. واکنش نشان دادن با داد زدن، انتقاد کردن و یا جواب‌های منفی، شرایط را پیچیده‌تر می‌کند، شما باید با تمام قدرت تفکر و تمرکزتان به دنبال مشکل اصلی بگردید، مشکلی که پشت فریادها پنهان شده است. بگذارید فرد مقابل‌تان بداند مشکل هر چه که باشد، شما اجازه نمی‌دهید سرتان داد بزند. این نکته را مودبانه و با خونسردی بیان کنید تا احتمال بازخوردهای مثبت بیشتر شود، مانند عذرخواهی. یا اینکه حداقل او بفهمد که دارد داد و بیداد می‌کند، چون برخی از افراد حتی خودشان هم نمی‌دانند که دارند فریاد می‌زنند!

۵. از فرد عصبانی فرصتی برای فکر کردن بخواهید

بعد از اینکه علت داد زدن فرد را پیدا کردید، قدم بعدی این است که از او فرصتی برای فکر کردن بخواهید. شاید هم به برای آرام کردن خودتان به زمان نیاز داشته باشید، چون فریاد زدن او باعث می‌شود آدرنالین شما بالا رفته و نمی‌دانید چقدر دیگر می‌توانید خشم را در درون‌تان نگه دارید. وقتی از فرد عصبانی درخواست می‌کنید کمی زمان بدهد، باید کلام‌تان فراتر از یک سوال باشد، مخصوصا اگر طرف مقابل، رئیس‌تان نیست. اگر فرد عصبانی، همسرتان، دوست‌تان و یا کس دیگری است، کاملا قابل قبول است که بگویید به زمان نیاز دارید (چند دقیقه، یک روز و یا هرچقدر که نیاز دارید) تا فکر کنید و واکنش درست و مناسب را با آرامش نشان دهید.

۶. هر وقت احساس کردید هیجان‌تان آرام گرفته و دلیل داد و بیداد کردن را پیدا کرده‌اید، حالا می‌توانید نزد او برگردید و گفتگو کنید

به خودتان فرصت بدهید تا شرایط، حرف‌هایی که گفته شده و اینکه چطور می‌خواهید واکنش نشان بدهید را پردازش کنید. در برخی موارد ممکن است به چند روز زمان نیاز داشته باشید. اگر طرف مقابل‌تان رئیس‌تان است و می‌دانید که نمی‌توانید طولانی‌اش کنید (چون ضرب العجل‌هایی وجود دارد یا کارتان به خطر می‌افتد)، پس از تکنیک‌های آرامشبخش مانند تنفس عمیق کمک بگیرید تا شرایط را زودتر ارزیابی کرده و بتوانید در فاصله‌ی کمتری به او مراجعه کنید.

الان چون رفتارتان جوری بوده که فرد مقابل‌تان فهمیده فریاد زدن قابل قبول نیست و شما هم فرصت و فاصله‌ای ایجاد کرده‌اید، احتمال اینکه او دوباره داد و بیداد کند خیلی کم است. او می‌داند که اگر قرار است در مورد موضوع، به نتیجه برسد لازم است آرام باشد تا بتواند با شما بحث کند.
 
با این روش شما نه تنها از ارزش خودتان دفاع کرده‌اید و نشان داده‌اید کسی هستید که اجازه نمی‌دهید به احساسات‌تان تجاوز شود، پس می‌توانید به او هم نشان دهید که رفتارش قابل قبول نیست. اگر بیشتر افراد بتوانند در مقابل کسی که داد و فریاد می‌کند چینن روشی در پیش بگیرند، همه‌ی ما شرطی شده و از داد زدن پرهیز خواهیم کرد تا حداقل زودتر و بهتر به نتیجه برسیم.

اگر داد و فریاد زدن فرد مقابل‌تان تبدیل به یک رفتار عادتی شده و روش جدید شما هم تغییری در رفتار او ایجاد نکرد، شاید وقت آن باشد به طور جدی با او به گفتگو بنشینید. اگر به او بفهمانید که داد زدنش چه تاثیری روی شما دارد (مثلا: آنقدر از دستت دلخور می‌شوم که تا مدتها دوست ندارم تو را ببینم!)، شاید بتوانید او را به فکر فرو ببرید.

برخی از افراد نمی‌دانند چطور رفتارشان را تغییر بدهند. مشاوره، روش‌های درمانی و کلاس‌های مدیریت خشم برای افرادی که این مشکل را دارند، وجود دارد. آنهایی که عادت به فریاد زدن دارند و روش تغییر کردن را هم بلد نیستند باید بدانند که مشکل‌شان تا چه حد روی روابط شان تاثیرگزار است و برای حفظ سلامت روابط هم که شده باید تصمیمی هوشمندانه بگیرند. لطفا با تحمل کسی که مدام سرتان داد می‌زند، به خود و روابط‌ تان آسیب نزنید!