ماهی تیلاپیا بخوریم یا نخوریم؟

 گروه سبک زندگی «تیتریک»،این روزها مطالب زیادی درباره عدم مصرف ماهی تیلاپیای وارداتی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، که در آن‌ها بر ضرورت تولید و پرورش ماهی تیلاپیا در کشور تاکید و اصرار می‌شود.ادعاهای مطرح شده را بررسی و درباره پرورش این ماهی در کشور صحبت خواهیم کرد.

پرورش در فاضلاب صنعتی

گفته می‌شود این ماهی‌ها در فاضلاب صنعتی پرورش پیدا می‌کنند. این نکته صحیحی است هر چند ممکن است در ابتدا به نظر برسد که موجودات زنده نمی‌توانند در چنین محیطی زندگی کنند. اما وقتی از زندگی و حیات حرف میزنیم، لزوما شکل و شرایط زندگی انسانی رایجی که می‌شناسیم مد نظر نیست.

اشکالی از حیات وجود دارند، که در سخت ترین شرایط یا شرایط اکستریم قابلیت زنده ماندن دارند، مثلا باکتری هایی که کیلومترها زیر زمین به دور از نور خورشید زنده می‌کنند، یا باکتری‌هایی که بعد از هزاران سال از زیر یخ‌ها بیرون کشیده می‌شوند، یا آن‌هایی که درون آب داغ و گوگردی آتشفشان ها زندگی می‌کنند که برای ما و بسیاری از موجودات غیر قابل تحمل و سمی است. امانکته مهم‌تر این است، که منظور از پرورش تیلاپیا با فاضلاب صنعتی نه پرورش با صرفا فاضلاب صنعتی که پرورش در آب هایی است، که در آن فاضلاب صنعتی رها شده و از آنجایی که ماهی تیلاپیا یکی از انطباق پذیرترین گونه‌های ماهی در جهان است در این آب ها امکان رشد و نمو دارد.

ماهی چینی سمی است؟

واقعیت این است که اوضاع پرورش آبزیان و حتی موجودات زنده دیگر در چین تعریف چندان ندارد. در مورد ماهی تیلاپیا و این که در برخی مناطق چین در آب های سمی پرورش داده می‌شوند، تقریبا شک و تردیدی وجود ندارد. این مقاله که در چند سال گذشته نوشته شده است به این موضوع می‌پردازد. اما خطر عمده در پرورش این ماهی‌ها در آب‌های سمی نه باکتری‌ها وعوامل بیماری‌زا که دو چیز دیگر است؛ آنتی بیوتیک و فلزات سنگین است. این مقاله زیر نشان میدهد میزان فلزات سنگین باقی مانده در بدن ماهی‌های پرورشی در چین مخصوصا تیلاپیا بسیار بیشتر از میزان مجاز و ناشی از پرورش این ماهیان در آب هایی است که فلزات سنگین در آن وجود دارد.

نکته دیگر این که همانند بسیاری از مزارع پرورشی دیگر در چین استفاده بی رویه از آنتی بیوتیک‌ها یکی از دلایل عمده بروز مقاومت آنتی بیوتیکی به آنتی بیوتیک ها خط آخر در جهان است.پرورش ماهی در آب‌های آلوده باعث استفاده زیاد از آنتی بیوتیک های طیف وسیع در چین شده که عملا میزان باقی مانده این آنتی‌بیوتیک‌ها در بدن ماهی بسیار فراتر از میزان مورد انتظار است.

یک نکته کوچیک دیگر این که ماهی تیلاپیا مثل بسیاری از ماهیان پرورشی و بیشتر از آن‌ها (به دلیل رشد سریع) حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب اشباع است که برای قلب و سلامت مضر هستند.

آیا باید تیلاپیا پرورش دهیم؟

مجموع این دلایل نشان می‌دهد، مصرف ماهی تیلاپیای وارداتی برای سلامتی ما مضر است، پس قائدتا باید به سمت تولید این ماهی در کشوربرویم؟


قبل از صدور حکم در این مورد بهتر است به چند نکته توجه کنیم. همان طور که گفته شد، تیلاپیا به واسطه انطباق پذیری بالا، قابلیت رشد در تقریبا اکثر محیط‌های آبی را دارد و به همین دلیل یک گونه مهاجم برای اکوسیستم های آبی تلقی می‌شود. گونه مهاجم به گونه‌ای گفته می‌شود که به صورت طبیعی متعلق به آن اکوسیستم نیست، اما به سرعت با محیط جدید منطبق شده وبا رشد ونمو در محیط جدید باعث تنگ شدن فضا برای گونه های بومی و در نهایت انقراض یا به حاشیه رانده شدن آن‌ها می‌شود.

تیلاپیا یک گونه مهاجم است که در صورت راه پیدا کردن به اکوسیستم‌های آبی کشور می‌تواند، باعث ضرر و زیان گسترده از طریق منقرض کردن گونه‌های بومی وتغییر در اکوسیستم‌های آبی کشور شود. این اتفاق در نقاط بسیاری از جمله آمریکا و استرالیا افتاده و در حال حاضر در کشورهای زیادی از جمله استرالیا گونه مضر تلقی شده و پرورش و واردات زنده این ماهی ممنوع است . بنا براین علی رغم اصرار شدید سازمان شیلات برای صدور مجوز پرورش ماهی تیلاپیا در ایران، به دلیل مخالفت درست و به جای سازمان حفاظت محیط زیست این اتفاق رخ نداده است.

در واقع سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید، بهتر است شیلات به جای اصرار برای پرورش با همکاری این سازمان به دنبال یک گونه بومی برای پرورش باشند که اولا با محیط ما سازگاری بهتری داشته باشد وتهدیدی برای اکوسیستم‌های آبی کشور که همین حالا به دلیل کم آبی و مدیریت منابع آب در خطر هستند، به حساب نیاید.