تخت جمشید در تهدید؛ فرونشست ۱۰سانتی متری زمین در دشت مرودشت

بعضی از کارشناسان  معتقدند که این فرونشست های زمین از حدود سال ۸۷ در زمین‌های اطراف مجموعه جهانی تخت‌جمشید و نقش رستم دیده شده بود به گونه ای که هشدارهای لازم را برای رسیدگی به این موضوع دادند.

 وجود این فرونشستها و افزایش آن به عنوان یک تهدید برای مجموعه جهانی تخت جمشید به شمار می رود و باید هرچه سریعتر مسئولان چاه اندیشی کنند.

سال گذشته بار دیگر زمین شناسی فارس مطالعاتی را در دشت مرودشت پیرامون فرونشست زمین انجام داد که یکی از محدوده های این مطالعات، زمین های اطراف تخت جمشید است.این سازمان اعلام کرد که فرونشست زمین پدیده بحرانی است که سال‌ها است گریبان فارس را گرفته و هر سال باعث ایجاد مشکلات زیاد برای دشتهای استان می شود.

 بر اساس مطالعاتی که سازمان زمین شناسی استان فارس انجام داده بازهم شاهد فرونشست زمین در دشت مرودشت هستیم که محدوده تخت جمشید نیز از این پدیده در امان نمانده آنهم نه یک سانتی متر بلکه ۱۰ سانتی متر.

در این میان مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مرکز شیراز) به خبرنگار مهر گفت: در سال گذشته مطالعات وضعیت فرونشست در دشت مرودشت توسط این سازمان آغاز شد.

بر اساس آخرین آماری که به دست آمده رانش زمین یا همان فرونشست به ۱۰ سانتی متر در دشت مرودشت رسیده است  طهمورث یوسفی افزود: متاسفانه بر اساس آخرین آماری که به دست آمده رانش زمین یا همان فرونشست به ۱۰ سانتی متر در دشت مرودشت افزوده شده که محدوده تخت جمشید نیز از این امر مستثنی نبوده است.

وی با تاکید بر اینکه افزایش سالیانه فرونشست حتی چهار میلیمتر هم آژیر خطر است، ادامه داد: افزایش ۱۰ سانتی متری فرونشست در این محدوده نگران است زیرا بر این باوریم که حتی چهار میلیمتر هم در سال زیاد است.

مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مرکز شیراز) گفت: بررسی ها و مطالعات مرکز زمین شناسی منطقه جنوب، علت عمده ایجاد درزو شکاف ها را در دشت مرودشت و اطراف تخت جمشید افت شدید سطح آب زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه آب های زیر زمینی می داند.

یوسفی بیان کرد: از این رو بر جامعه امروزی لازم است که استفاده بی رویه از منابع طبیعی به ویژه آب، دست برداشته و به سوی استفاده عقلانی و مدیریت پایدار بهره برداری ازمنابع آب روی آورد.

وی در خصوص چگونگی فرونشست زمین بیان کرد: افزایش روزافزون بهره برداری از آب‍های زیرزمینی به ویژه در حوضه هایی که با پهنه های آبرفتی ، دریای کم عمق یا دریاچه ای تحکیم نیافته انباشته شده اند، می تواند به نشست یا فرو ریزش سطح زمین منجر شود.

مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مرکز شیراز)  با تاکید بر اینکه وضعیت فرونشست زمین در دشت مرودشت نگران کننده است، گفت: در این راستا ضروری است دستگاه های ذی ربط هرچه سریعتر نسبت به مدیریت استفاده از سفره آبهای زیرزمینی اقدام کنند در غیر این صورت با مشکلاتی روبه رو خواهیم شد.

در این رابطه پژوهشگر، زمین شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز در گفت و گو با خبرنگار مهر با بیان اینکه محوطه های میراث جهانی تخت جمشید و نقش رستم هویت ملت ایران هستند و باید در برابر هرگونه خطرات احتمالی حفظ شوند، گفت: متاسفانه طی چند سال گذشته یکی از  خطراتی که مجموعه جهانی تخت جمشید را تهدید می کند پدیده نشست زمین است که تحت تاثیر فعالیتهای انسانی از قبیل برداشت بی رویه آب زیرزمینی رخ داده است.

پروفسور عزت الله رئیسی با اشاره به اینکه وضعیت فرونشست زمین در اطراف تخت جمشید و نقش رستم نگران کننده است، ادامه داد: کشاورزی های بی رویه و برداشت آب از سفره آبهای زیرزمینی در دشت مرودشت و اطراف تخت جمشید باعث ایجاد پدیده فرونشست شده است.

وی با بیان اینکه وضعیت تمام دشتهای استان فارس نگران کننده است، بیان کرد: با وجود اینکه وضعیت فرونشست در کل استان نگران کننده است اما نباید از این موضوع غافل شد در صورتیکه کوچکترین مشکلی برای مجموعه جهانی تخت جمشید به وجودآید دیگر نمی توان کاری کرد.

این استاد دانشگاه به دلایل ایجاد این فرونشست ها اشاره کرد و افزود:  افت شدید سطح آب زیرزمینی (حدود ۱۰ تا ۱۵ متر)، بروز خشکسالی شدید طی این سال ها و همچنین مساعد بودن آبخوان برای نشست ( وجود لایه های ریزدانه رسی) موجب شد تا نشست در محوطه نقش رستم، بعضی منازل مسکونی در روستای شول خود را به صورت ترک خوردگی دیوارها و حتی جابه جایی سقف بعضی از آنها نشان دهد و مردم محلی را همواره دچار وحشت و اضطراب کند.

رییسی با بیان اینکه استفاده گردشگری و عمر میراث های جهانی  از قبیل تخت جمشید و نقش رستم  نامحدود  است و در صورت بروز هر گونه آسیبی به آنها خسارات وارده جبران ناپذیر خواهد بود، تاکید کرد: دانشگاه شیراز از سال ها قبل بر روی پدیده فرونشست در اطراف تخت جمشید مطالعاتی را انجام داده و راهکارهای خود برای جلوگیری از افزایش این پدیده را ارائه داده است.

وی به راهکارهای موجود برای جلوگیری از افزایش فرونشست در این محدوده اشاره کرد و ادامه داد: باید برداشت از چاه های پمپاژ در محدوده حریم تخت جمشید و نقش رستم محدود شود بطوریکه افت سطح آب زیرزمینی متوقف شود همچنین در صفه تخت جمشید نقاط برداشت ارتفاعی و مختصاتی به صورت یک شبکه دقیق ژئودتیک نصب شده و نشست زمین پایش شود.     

دستگاه های ذی ربط باید هرچه سریعتر نسبت به مسدود کردن چاه های اطراف تخت جمشید به ویژه چاه هایی که در حریم دریچه یک و دو این مجموعه قرار دارند اقدام کنند این استاد دانشگاه همچنین تاکید کرد: دستگاه های ذی ربط باید هرچه سریعتر نسبت به مسدود کردن چاه های اطراف تخت جمشید به ویژه چاه هایی که در حریم دریچه یک و دو این مجموعه قرار دارند اقدام کنند.

اما در این میان یک استاد دانشگاه نیز مانند دیگر کارشناسان بر این باور است که فرونشست در تمامی دشتهای کشور و استان فارس وجود دارد و ناشی از برداشت بی رویه از آبهای زیرزمینی است.

قاسم حبیب آگهی در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: متاسفانه طی چند سال اخیر به دلیل برداشتهای بی رویه شاهد پدیده فرونشست در اغلب دشتهای کشور به ویژه استان فارس هستیم که در راستا باید تدابیری اتخاذ شود.

این پدیده تاکنون چندین بار گوشزد شده است

وی ادامه داد: پدیده فرونشست اطراف مجموعه جهانی تخت جمشید نگران کننده است و تاکنون چندین بار به دستگاه های ذی ربط موضوع گوشزد شده است.

این استاد دانشکده مهندسی بخش راه و ساختمان و محیط زیست دانشگاه شیراز تاکید کرد: برای جلوگیری از افزایش این پدیده در اطراف تخت جمشید باید اجازه احداث چاه های جدید داده نشود برخی از چاه ها مسدود شود و باید به نحوی عمل شود تا از افزایش این پدیده در اطراف مجموعه جهانی جلوگیری شود.