زوایایی پنهان و اسفناک از زندگی شاهدخت‌های جهان عرب

پرنسس ریما بن بندر آل سعود در سال ۱۹۷۵ در شهر ریاض بدنیا آمده و پدر و مادر او به ترتیب شاهزاده بندر بن سلطان و حیفا بن فیصل هستند. پدرش از سال ۱۹۸۳ تا ۲۰۰۵ سفیر کشورش در ایالات متحده بود. در طی سال‌هایی که پرنسس عربستانی در ایالات متحده در کنار پدرش بوده، در آکادمی اسلامی سعودی در الکساندریا، ویرجینیا و دانشگاه جرج واشنگتن درس خوانده و در رشته مطالعات موزه شناسی فارغ التحصیل شده است. او از همسرش جدا شده و دو فرزند دارد. پرنسس ریما که مدافع حقوق زنان در کشورش به شمار می‌آید، به عنوان معاون برنامه ریزی و توسعه وزارت ورزش‌های همگانی عربستان سعودی، در جریان وارد کردن فعالیت‌های فیزیکی (ورزش) به برنامه درسی مدارس دخترانه در سال ۲۰۱۷ نقشی مهم داشت. او همچنین در بخش خصوصی نیز به عنوان موسس یک مرکز تفریحی ورزشی و آب درمانی به نام «ییبرین» و موسس و مدیر بخش نوآوری یک برند لوکس کیف‌های دستی به نام «بارابوکس» (Baraboux) فعالیت داشته است.

 علیرغم تغییرات سالهای اخیر در وضعیت اجتماعی زنان عربستانی  اما وقتی که به برابری حقوقی آنها می‌رسیم، این کشور همچنان از طرف سازمان‌های حقوق بشری مورد انتقاد شدید قرار می‌گیرد.

در سال ۲۰۱۶، جمال خاشقجی از حضور در رسانه‌های کشورش منع شده و مجبور شد به ایالات متحده بیاید تا در روزنامه واشنگتن پست فعالیت نماید. مدت کوتاهی بعد خاشقجی توسط افرادی که گفته می‌شود از طرف دولت عربستان سعودی ماموریت داشتند، وی را در کنسولگری این کشور در استانبول به قتل رساندند که این موضوع جنجال چند ماهه‌ای را در جهان و روابط کشور‌ها با این کشور عربی ایجاد کرد که هنوز هم پس لرزه‌های آن ادامه دارد. اوایل ماه کنونی نیز خبر رسید که دولت این کشور از یک سیستم یا اپلیکیشن به نام «ابشر» (Absher) استفاده می‌کنند که یک بخش از آن به فعالیت‌های زنان کشور مربوط بوده و اطلاعات موجود در آن می‌تواند مانع از سفر زنان این کشور بدون اجازه سرپرست مذکرشان خواهد شد و این موضوع نشان می‌دهد که هنوز هم در عربستان فاصله زیادی برای نزدیک شدن حقوق زنان به مردان وجود دارد.

حالا به بحث اصلی در مورد مشکلات پرنسس‌ها یا شاهزاده‌های زن در کشور‌های عربی بازی می‌گردیم. وقتی شیخه لطیفه، پرنسس دبی، در فوریه ۲۰۱۸ کشورش را ترک کرده و در نهایت سوار بر یک قایق تفریحی متعلق به یک شخصیت اجتماعی سرشناس فرانسوی دیده شد، پدرش، شیخ محمد بن رشید آل مختوم، به سرعت تیمی را برای پیدا کردن و بازگرداندن او به کشور مأمور ساخت و در عرض کمتر از چند روز، این شاهزاده اماراتی به اجبار به کشورش بازگردانده شد. اگر به خاطر یک ویدیو ۳۹ دقیقه‌ای ضبط شده توسط این شاهزاده ۳۳ ساله قبل از ترک شکشور نبود و مدت کوتاهی پس از ناپدید شدنش منتشر شد نبود، این ماجرای حیرت انگیز کاملاً سری باقی می‌ماند.

شیخه لطیفه (سمت چپ)

او در این ویدیو به مخاطبان خود چنین می‌گوید: «اگر در حال تماشای این ویدیو هستید، من یا مرده ایم یا در یک شرایط خیلی، خیلی، خیلی بد قرار دارم». به نظر می‌رسد پیشگویی این پرنسس اماراتی به تحقق پیوست، زیرا شیخه لطیفه اکنون توسط خانواده اش در بازداشت خانگی به سر می‌برد. اما تلاش‌های او برای آزادی، دستکم در جهان عرب، بی سابقه و قابل توجه به نظر می‌رسد. همراه با جزییات فرار نافرجامش، این فایل ویدیویی تصویری نادر از زندگی پنهان پرنسس‌های جهان عرب و دیگر زنان برجسته این کشور‌ها را ارائه داده و شکاف قابل توجه بین تصویر داستانی و واقعیت دردناک زندگی این زنان و دختران را روشن می‌سازد.

اغلب زنان در جهان عربی از لحاظ جایگاه و اختیارات اجتماعی مورد تبعیض و ستم فاحش قرار می‌گیرند. خانواده‌های سنتی معمولاً محدودیت‌های زیادی را متوجه دختران و زنان خود می‌کنند، که میزان این محدودیت به قبیله‌ای که خانواده متعلق به آن است بوده و می‌تواند بر اجازه ازدواج آن ها، میزان آزادی آن‌ها در بیرون از خانه، امکان استفاده آن‌ها از رسانه‌های اجتماعی، اجازه مسافرت خارج از کشور یا محدودیت در مکان‌هایی که بدین منظور انتخاب می‌کنند، اجازه کار کردن، درس خواندن، زمان ازدواج و حتی این که چه کسی می‌تواند بدون حجاب صورت آن‌ها را ببیند تاثیر گذار باشد. بر اساس سیستم سرپرستی در عربستان سعودی، بستگان درجه اول مذکر (شوهر، پدر، پسر و برادر) می‌توانند حساس‌ترین تصمیم گیری‌های یک زن تحت تکفل خود را از زمان تولد تا مرگش در اختیار خود داشته باشند.

این اختیارات به خارج از محیط خانواده و در اجتماع نیز کشیده می‌شود. برای مثال، تا همین اواخر، دانشگاه دولتی امارات متحده عربی دانشجویان دختر خود را از حمل کردن تلفن‌های همراهی که دارای دوربین بودند، در محیط دانشگاه منع می‌کرد. محوطه مخصوص دانشجویان دختر این دانشگاه توسط یک دیوار که روی آن سیم خاردار نصب شده بود و در‌های ورودی و خروجی آن دارای نگهبان بود از دیگر بخش‌های دانشگاه جدا شده بود. هنوز هم تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌های این کشور اعمال می‌شود و دانشجویان دختر تنها در صورتی که، ولی آن‌ها اجازه دهد می‌توانند همراه با شخصی دیگری از محوطه دخترانه خارج شوند، زیرا هنگام خروج این دختران، با یک پیام متنی کوتاه، ولی این دختران در جریان ماجرا قرار داده می‌شود.

هیبا ضیاء الدین، از کارشناسان دیده بان حقوق بشر می‌گوید: «آن‌ها از واژه‌های متفاوتی استفاده می‌کنند، اما سیستم سرپرستی وجود دارد هر چند به شدت و سختی عربستان سعودی نیست». او می‌گوید که به طور ویژه در امارات متحده عربی، هیچ قانونی برای مبارزه با خشونت علیه زنان وجود ندارد. تجاوز شوهر جرم شناخته نمی‌شود و زنانی که بدون اجازه شوهرشان کار می‌کنند، سرکش و نافرمان شناخته می‌شوند. برای دور زدن این محدودیت ها، بسیاری از زنان در جهان عرب دست به فریبکاری می‌زنند؛ آن‌ها از نام‌های جعلی در فضای آنلاین استفاده می‌کنند، در فضا‌های عمومی از روبند یا همان «پوشیه» برای پنهان کردن هویت خود بهره می‌گیرند، تلفن‌های همراه خود را از خانواده پنهان می‌کنند و برای خارج شدن از خانه دست به طراحی نقشه‌های زیرکانه می‌زنند. تنبیه و مجازات این دختران در صورتی که گرفتار شوند بستگی به این دارد که چه جرمی مرتکب شده باشند.

اگر مشخص شود که زن یا دختری با مردی رابطه داشته است بدترین مجازات در انتظار او خواهد بود که می‌تواند شامل شلاق خوردن، زندانی شدن و در نهایت مرگ به شیوه‌های مختلف باشد؛ از جمله سنگسار. در عربستان سعودی، یک بازداشتگاه خاص به نام «دار الرعایا» وجود دارد که به خاطر شکنجه‌هایی که در آن صورت می‌گیرد، سلول‌های انفرادی و بازداشت‌های طولانی خود شناخته شده، خاطیان عرصه «رفتار غیراخلاقی» را نیز در خود می‌بیند. امانی الاحمدی، که اکنون یک فعال حقوق زنان در کشور است، زمانی که تنها ۹ سال داشت در مدرسه محلی خود در یانبو، با این تذکر روبرو شد که در صورت بدرفتاری و رعایت نکردن قوانین محدود کننده در مورد دختران، به این بازداشتگاه فرستاده می‌شود. در مورد زنان شناخته شده جهان عرب که یا عضو خانواده‌های سلطنتی بوده و یا از خانواده‌های شناخته شده سیاسی کشور هستند، شرایط از بسیاری از جهات بدتر است.

حلاء الدوساری، یک نویسنده و فعال حقوق بشری شناخته شده در عربستان در این باره می‌گوید: «برای آن ها، این موضوع غیرقابل تحمل است. آن‌ها امکانات لازم برای داشتن یک زندگی متفاوت و داشتن تماس با دیگر زنان برجسته از فرهنگ‌های دیگر را دارند». زنان سرشناس خانواده‌های سلطنتی جهان عرب از حضور رسانه‌های اجتماعی که زندگی زنان در دنیای غرب را به تصویر می‌کشد محروم نیستند و حتی می‌توانند با آن‌ها تماس مستقیم و نزدیک داشته باشند. در جامعه‌ای که اکثریت آن را مهاجران تشکیل می‌دهند، بسیاری از مستخدمان و کارگرانی که در قصر‌های این خانواده‌ها کار می‌کنند خارجی هستند. در خارج از این قصر‌ها نیز تعامل و مراوده با خارجی‌ها اغلب مختص مدارس خصوصی بوده یا هنگام سفر همراه یا بدون همراهی خانواده به املاک خانوادگی در خارج از کشور میسر می‌شود. اما این‌ها تنها یادآور سبکی از زندگی هستند که آن‌ها اجازه زندگی کردنش را ندارند.

برای بسیاری از شاهزاده‌های زن عرب، ثروت چیزی نیست که بتواند درد محرومیت و اجازه نداشتن برای انتخاب کردن را کاهش دهد. دوروی و تظاهر حاکم بر این خانواده‌ها نیز بر این مشکل پیچیده می‌افزاید. بسیاری از خانواده‌های سرشناس عرب ترجیح می‌دهند که در مواجهه با جهان خارج خود را لیبرال و با افکار مدرن نشان دهند. برای مثال، پرنسس لطیفه، دختر یکی از آزاد اندیش‌ترین حاکمان کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس است که اغلب همسرش، ملکه هیا بنت الحسین و همچنین دخترانش را بدون روسری می‌بینیم. حتی شیخ محمد آل مختوم بار‌ها مخالفت خود را با خشونت خانوادگی علیه زنان ابراز کرده و گفته که برای حمایت بیشتر از اقلیت‌ها و زنان در کشورش تلاش می‌کند. اما شیوه رفتار او با دخترانش این تصویر بین المللی اش را تحت الشعاع قرار می‌دهد. این تفاوت رفتاری از این موضوع نشأت می‌گیرد که در داخل کشور، حکومت او توسط شهروندان و زیردستانش بر اساس رعایت کردن ارزش‌های سنتی کشور مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و این بار به طور عمده بر روی مسئله حقوق زنان در خانواده و در کل کشور سایه افکنده است.

منبع:روزیاتو

انتهای پیام/