اخضر ابراهیمی؛ مامور همیشه ویژه

گروه سیاسی«تیتر یک»/سعید صدرائیان

اخضر ابراهیمی دیپلمات هفتاد و هشت ساله ی الجزایری این روزها در قامت نماینده ی ویژه ی دبیر كل سازمان ملل در سوریه ایفای نقش می كند. نقشی كه برای وی اصلا نا آشنا نیست. وی پس از استقلال الجزایر به عنوان نماینده این كشور در اتحادیه عرب انتخاب شد و تا سال ۱۹۷۰ این پست را در اختیار داشت. از ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۹ سفیر الجزایر در بریتانیا و مدتی نیز سفیر این كشور در مصر و سودان بود.  اخضر ابراهیمی بین سال‌های بین سال های 91 تا 93 وزیر امور خارجه الجزایر بود و وی بارها به عنوان نماینده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب برای حل بحران‌ها در مناطق مختلف از جمله عراق، افغانستان، لبنان، سوریه، هائیتی و آفریقای جنوبی منصوب شده است. وی همچنین عضو گروه ریش‌سفیدان (The Elders) است كه برای برقراری صلح در جهان تلاش می‌كنند و نلسون ماندلا، جیمی كارتر و . . . نیز در آن عضویت دارند. وی از سال ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۱ به عنوان معاون دبیركل اتحادیه عرب فعالیت می‌كرد و از ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۱ نماینده ویژه این سازمان برای پایان جنگ داخلی لبنان بود. اخضر ابراهیمی در ۱۹۹۷ به عنوان نماینده سازمان ملل در افغانستان انتخاب شد و تا ۱۹۹۹ این مقام را بر عهده داشت. در سال ۲۰۰۱ مجدداً این ماموریت او از سر گرفته شد و تا سال ۲۰۰۴ ادامه داشت تا اینكه در این سال به عنوان نماینده این سازمان در عراق انتخاب شد. وی در سال ۲۰۰۵ از كار در سازمان ملل بازنشسته شد اما در سال ۲۰۰۹ دوباره ریاست تیم تداركات امنیتی برای كادرهای فعال سازمان ملل را بر عهده گرفت. در سپتامبر سال ۲۰۱۲ وی جایگزین كوفی عنان به عنوان نماینده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب برای كمك به حل بحران سوریه شد.

در سرگذشت وی دو نكته بیش از هر چیزی جلب توجه می كند، اول اینكه وی هشت سال سفیر الجزائر در بریتانیا بوده است و دوم اینكه، دختر وی ریم علی همسر علی حسین برادر عبدالله دوم پادشاه اردن است.

وی چند روز قبل دومین سفر منطقه ای خود را برای حل بحران سوریه آغاز كرده است. اخضر ابراهیمی، نماینده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب در امور سوریه تحركات تازه ای را با سفر دوره ای به كشورهای عربستان، تركیه، جمهوری اسلامی ایران و عراق آغاز كرده است، این نخستین سفر دوره ای ایشان به كشورهای است كه می توانند نقش غیر قابل انكاری برای حل و فصل بحران سوریه داشته باشد. وی در روز یكشنبه هفته ی جاری وارد تهران شد با مسئولین سیاست خارجی ایران و رئیس جمهور دیدار كرد و با دیدگاه های ایران در خصوص سوریه از نزدیك آشنا شد. به تعبیر برخی از رسانه ها بسته ی پیشنهادی ایران را دریافت كرد و به سمت بغداد حركت كرد.

ذكر این نكته به نظر ضروری می رسد كه اخضر ابراهیمی و كوفی عنان هر كدام دارای نكات قوت و ضعفی نسبت به دیگری هستند. آقای اخضر ابراهیمی فاقد وزنه ای است كه كوفی عنان، نماینده سابق سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب در امور سوریه از آن برخوردار بود. از طرفی سابقه ی ابراهیمی در ورود به مناقشات و تجربه ی اجرائی در این زمینه به اضافه عرب بودن  می تواند كمك شایانی به وی بنمایند. اما وی در تلاش است تا این ضعف را با نقطه ی قوت خود جبران نماید یعنی با شناخت از قدرت های منطقه ای و راه های ورود آنها به جریان سوریه در تلاش است تا هر چه زودتر مقدمه آتش بس در این كشور را فراهم نماید. از سوی دیگر وی  نكته مغفول مانده در طرح پیشنهادی كوفی عنان یعنی معرفی مخالفانی بود كه در شعله ور شدن آتش جنگ داخلی در این كشور نقش غیر قابل انكاری داشتند. معرفی چهره اپوزیسیون مسلح در سوریه یقینا تا حدودی بار مسوولیت كشته شدن بسیاری از مردم بی ‌گناه را از دوش حكومت بشار اسد كم كرده است چرا كه اكنون افكار عمومی در غرب هم این را پذیریفته است كه اكنون مخالفان در سوریه هم در كشتار مردم نقش دارند.

اخضر ابراهیمی در دیدار با مقامات ایران از آنها خواسته تا به برقراری آتش بس در سوریه در تعطیلات عید قربان كمك كند. هم چنین وی این نوع آتش بس را به عنوان زمینه سازی برای ایجاد فرایند سیاسی برای حل بحران سوریه دانسته است.

از طرفی بعد از دیدار با اخضر ابراهیمی دكتر صالحی وزیر امور خارجه ایران اعلام كرد كه ایران پیشنهادی غیررسمی برای حل بحران سوریه خبر داده و گفته است كه این پیشنهاد به صورت مكتوب به سازمان ملل متحد ارائه شده است.

ایجاد زمینه مفاهمه و گفتگو میان طرف های درگیر در صحنه داخلی سوریه و تلاش برای راضی كردن اپوزیسیون مسلح در این كشور برای كنار گذاشتن سلاح ها و نشستن پشت میز مذاكره با دولت یقینا راه میانبر و اصلی برای پایان دادن به بحران در این سوریه است.

در دیدار با رئیس جمهور كشورمان وی با بیان اینكه معارضین و مخالفین مسلح و غیر مسلح سوریه دیدگاه های كاملاً متفاوت و متضادی با یكدیگر دارند، اظهار داشت: با توجه به شرایط موجود، اگر سوریه تجزیه شود، اختلافات و درگیری های قومی و قبیله ای در این كشور و منطقه مستمر و فراگیر شده و صدمات جبران ناپذیری را به این كشور و منطقه خواهد زد، لذا ضروری است تفاهمی بین طرفین انجام شود تا وحدت و تمامیت سوریه را حفظ كرده و امنیت و صلح را به این كشور بازگرداند. اخضر ابراهیمی با بیان مطالب فوق و ازائه گزارشی از آخرین اقدامات خود در خصوص اوضاع سوریه، خواستار كمك و همكاری جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد ثبات و امنیت در سوریه بر مبنای مفاهمه و مصالحه ملی شد.

وی پس از ایران عازم عراق شد و شاید مهم ترین مسئله ای كه در این سفر به چشم خورد این بود كه اخضر ابراهیمی فرستاده سازمان ملل متحد در امور سوریه روز دوشنبه در نشست خبری با هوشیار زیباری وزیر امور خارجه عراق در بغداد انتشار خبرهایی در باره پیشنهادش برای اعزام نیروی حافظ صلح به سوریه را تكذیب كرد. ابراهیمی در مورد پیشنهاد اعزام نیروی حافظ صلح به سوریه گفت: من چنین پیشنهادی مطرح نكردم و نمی دانم منشا چنین گزارش هایی از كجا است. احمد رمضان رییس دفتر اطلاع رسانی شورای به اصطلاح ملی سوریه گفته بود كه ابراهیمی پیشنهاد داده كه نیروی حافظ صلح به این كشور اعزام شود.

شاید شناخت بیشتر اخضر ابراهیمی از منطقه باشد كه او را به سمتی سوق می دهد كه واقعیات منطقه را بیشتر از عنان درك نماید تا جائی كه به صراحت اذعان كند كه، نباید به هیچ جریانی اجازه داد به جای مردم سوریه تصمیم گیری كند. البته به نظر می‌رسد طرف‌هایی با اجرای دموكراسی و برگزاری انتخابات در سوریه مخالف هستند؛ زیرا آن‌ها قصد دارند اراده خود را به نام مصلحت مردم سوریه بر این كشور تحمیل كنند. آغاز گفت‌وگوها بدون پیش شرط میان دولت و معارضان سوری  گامی موثر در بازگشت آرامش و جلوگیری از خشونت‌ها است و برای توقف خشونت‌ها در شهرها ابتدا باید مانع ورود سلاح و اقدامات تروریستی شد.

آنچه مسلم است اینكه باید منتظر ماند و دید كه آیا راهكارهای اخضر ابراهیمی می تواند موجب حل بحران سوریه گردد یا اینكه مانند طرحی كه كوفی عنان نماینده اسبق سازمان ملل برای حل بحران سوریه بی نتیجه خواهد بود.