"شبی که ماه کامل شد"، روایتی از دشمنی تکفیری ها و جندالله با ایران/ فیلم نرگس آبیار به وقایع فاجعه بار و تاسف برانگیز تروریستی پرداخت

به گزارش گروه فرهنگی "تیتریک"؛«مهدیه سادات نقیبی» منتقد سینما و تلویزیون در نقد فیلم سینمایی «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار در یادداشتی اختصاصی نوشت: فیلم با قصه ی آرام و عاشقانه ی دختر و پسری آغاز می شود و گویی قرار است همه چیز خوب و زیبا تمام شود اما در پس این قصه ی دراماتیک روایت ملتهب، خشونت و واقعیت های تلخی را می بینیم که قصه را بی هیچ شکی به یک تراژدی تلخ و تاسف انگیز تبدیل می کند.

نرگس آبیار کارگردان فیلم، قصه ی زنانی را روایت می کند که در سرزمین خود زندگی می کنند اما این داستان با سایر روایت های تلخ و کلیشه ای که در گوشه و کنار شهر شاهد آنها هستیم متفاوت است.

این روایت یک نوع نگاه عمیق و بصری همراه با اتفاقاتی از دل تاریخ سیاسی و فرهنگی اقوام مختلف ایرانی است و این یک نکته بسیار قابل تحسین برای زنی خواهد بود که در فرهنگ ایرانی با زاویه دید چند گانه دست بر وقایع وحشتناک نظامی و تروریستی ای می گذارد که نه تنها هیچ کسی جرات نگاه به آن را ندارد بلکه به فکر ساخت فیلمی با این موضوع نیافتاده است.

به عقیده من لحظه لحظه فیلم قابل نقد است و اگر گوشه ای از آن را نادیده بگیریم چیزی جز کم لطفیِ مخاطب و یک منتقد نمی باشد.

انتخاب شهرهای جنوبی کشور با فرهنگ مخصتص به خود، نگاه های عاشقانه فائزه و عبدالحمید که نهایت منجر به ازدواج شده و آغازگر قصه ای بسیار گیرا و هیجان انگیز خواهد شد از نکات در خور این فیلم است، این روایت های جذاب در پس هم اتفاق می افتد تا جایی که فائزه به مرور متوجه پنهان کاری هایی از سوی خانواده شوهرش می شود اما عشق نمی گذارد او چشم باز کند و واقعیت را ببیند.

ظرافت صحنه های فیلم به گونه ای است که گاهی مخاطب گمان می برد دوربین جای چشمان بازیگر بوده و روایت از سوی بازیگر اصلی بیان می شود، همه در عمق فیلم فرو  رفته و همانند یک مستند در دل واقعیت می روند، از حرکت و تکرار تند وار دوربین گرفته تا صحنه های دلخراش و تکان دهنده ی کشور، بازار پاکستان و کشتن افرادی که به عقیده ی تروریسم کلام خدا را پیش می برند را نیز نمی توان نادیده گرفت.

این مقدمه ی کوتاه شاید شروع خوبی برای نقد و بررسی فیلمی باشد که در عین لطافت زنانگی، پیش برنده خشنونت های مردانگی است و در کنار وقوع ناهنجاری و هولناک ترین صحنه ها، جزء شاخص ترین و زیبا ترین روایت های سینمایی محسوب می شود.

با تمام دقتی که در همه فیلم وجود دارد اما نقص هایی به لحاظ بصری، تکنیکی و نوع روایت قصه دیده می شود که از جمله می توان به طولانی بودن مقدمه  کارگردان اشاره کرد. این مقدمه با معرفی یک ساختار کلی از شخصیت ها و نوع رابطه خانواده ها با یکدیگر و دیده شدن تفاوت قشرهای مختلف آغاز و زمینه ساز روایتی شده که شاید هیچ گاه مخاطب فکر تروریسم و داستان خانواده ریگی را هم نمی کرد.

آبیار قبل از هر چیز به ساختار مستند گونه روایت پرداخته است تا این که بخواهد برای کاراکتر ها شخصیت سازی کرده و قصه را با روایات کلیشه ای بی ارزش کند، نکته ای که در این فیلم قابل مطرح است به تصویر کشیدن رویدادی واقعی از تمام تلخی هایی خواهد بود که ایران با نیروهای تکفیری (داعش) داشته است و اساسا هدف اصلی کارگردان نشان دادن چگونگی شکل گیری این گروها بوده و این که بر چه اساسی دست به چنین فاجعات هولناک و تلخی زده اند.

تقابل بین شیعه و سنی در فیلم کاملا روشن است بگونه ای که گروه جندالله و در حال حاضر گروه های تکفیری با "شیعه" دشمنی دارند و به هر طریقی درصدد هستند نسل شیعه را نابود کنند.

حتی آن ها کلام خدا و قرآن را تغییر می دهند و برای حفظ نسل خود و پرورش افرادی که هیچ سر رشته ای ندارند به دروغ و خیانت روی می آورند و البته جای هیچ تعجبی از کسانی که پا بر روی حقیقت اسلام می گذارند، نیست .

آبیار با مهارت و ظرافت خاصی شخصیت عبدالحمید را از انسانی دل رحم و دل سوز به انسانی حیوان صفت خلق کرده و این صرفا ده ها پیام اخلاقی و دینی را در بر خواهد داشت که یکی از مهمترین آن ها پرورش روح و درس دادن دینی است که به دورغ و شیطان صفتی انسان را بار می آورد.

به لحاظ ساختاری فیلم به سه روایت و سه زمان اختصاص یافته است و هر کدام ویژگی و سبک خود را دارد. زیباترین و با ارزش ترین قسمت، روایت سوم اثر است که به درگیری ها و کنش هایی اشاره می کند که با وجود طولانی بودن، سخت ترین و نفس گیر ترین لحظه های درام را خلق کرده و جزء با ارزشترین و اثر گذار ترین روایت ها شده است.

زمانی که فردی برای ساخت فیلم روی سوژه های سیاسی و امنیتی کشور دست می گذارد در واقع به نوعی بخش مهمی از زندگی خود را فراموش کرده است زیرا آن قدر پرداختن به این مسائل سخت و جان فرسا است که اگر با تمام سختی ها و هزینه های بالایی که در ساخت فیلم صرف می شود و با موفقیت به پایان می رسد باز هم باید منتظر بازخوردهایی از سوی ارگان های مختلف باشد.

علی رغم موارد مذکور، آبیار با انتخاب هوشمندانه خود در گردنه ی سخت و موشکافانه ی این روایت با موفقیت عبور کرده است و البته با احساسات اغراق گرایانه و به اصطلاح آب و تاب دادن به ری اکشن های برخی از کارکتر ها توانسته است اثر گذار ترین فیلم "روایتی مستند گونه ی جنگی و نظامی" را با نام خود به عنوان یک زن ایرانی بر جای بگذارد. 

نکته ای که آبیار به خوبی شناخته است و از آن در همه سکانس ها استفاده کرده؛ زبان سینما است، شناخت خوب زبان سینما اثر او را از سایر کارها برجسته کرده است و به نوعی یک فیلم منحصر به فرد در قالب سینما ثبت شده و جسورانه به سمت دنیایی رفته که شاید هیچ مردی حتی فکر انتخاب این روایت و قصه را هم نکرده باشد. 

همان طور که در بالا اشاره شد دوربین بسیار پرتنش حرکت می کند و به لحاظ کارکردی و سینمایی میتوان گفت همه ی این تنش ها و حرکات تند جز، برنامه ریزی های کارگردان بوده و هیچ حرکتی بی دلیل انتخاب نشده است.

فضای پر استرس زایی که فائزه با بازی درخشان الناز شاکردوست در آن قرار دارد حاکی از فضای ملتهب انگیز کشور پاکستان، روان پر تشویش فائزه، فضایی که امنیت در آن خاموش است و نگاه های تهاجمی و متجاوز گرانه، صحنه های دلخراش مرگ، اعدام، کشتارگاه و سلاخی گوسفندان دست به دست می دهند تا هجوم ناامنی، ترس و وحشت حاکی از گروهی را نشان دهد که تماما امنیت موجود در ایران را تهدید می کند و  برای مخاطب نفس گیر است.

"شبی که ماه کامل شد" با ریز ترین نقص هایی که دارد باارزشترین فیلم  نرگس آبیار است، این فیلم در یک کلام تلخ ترین فاجعه ی اخیر کشور را روایت می کند و مختص پرده ی سینمااست، اگر روزی به ساختارهای سینمایی و فیلمنامه آن کم لطفی شود یک ارزش مهم را در سینما از دست داده ایم.

با ساخت این گونه فیلم ها سطح هوشیاری نسل جوان که از جنگ، اوضاع و احوال ناامنی کشور چیزی ندیده و فقط گوشه ای از تاریخ را شنیده اند، بالا می رود بنابراین باید مردم ایران به باید و نباید های تاریخی، اعتقادی کشور و اصول درست حقیقتی که در اسلام آمده است آگاه باشند.

چیزی که آبیار در انتهای ماجرای فیلم فریاد می زند به هوش بودن امنیتی، فرهنگی و شناخت تفاوت های قومی و ملیتی است که در خود ایران وجود دارد و تنها با زبان قوی و شناخت اصول سینمایی واقعیت را به تصویر کشیده است. " شبی که ماه کامل شد" با ارزش ترین فیلم از یک روایت تاسف بار واقعی است.

انتهای پیام/ م