کدام ویژگی‌ها از مادر و کدام از پدر به فرزند منتقل می‌شوند؟
وراثت ژنتیکی
آیا بینی جمع و جور مادرتان را دارید؟ آیا مثل پدرتان در آفتاب عطسه می‌کنید؟ و نمی‌دانید موی قرمز و فرفری نوزاد شما از کجا آمده وقتی هیچ مو قرمزی در خانواده خود ندارید؟ شاید این سوالات ساده به نظر برسند، اما جواب آن‌ها پیچیده است. چرا؟ چون علم وراثت ژنتیکی پیچیده است.
تقریبا غیرممکن است که بدانیم هر یک از صفات ما دقیقا از کجا آمده اند. بیشتر صفات تحت تاثیر ژن‌های مختلف زیادی قرار دارند و برخی از آن‌ها را از هر دو والد به ارث می‌برید. علاوه بر این، محیط هم نقش زیادی دارد، فقط به این خاطر که شما ژن یک ویژگی خاص را دارید، همیشه به این معنا نیست که آن را داشته باشید. برخی صفات هستند که اغلب فکر می‌کنید ارثی هستند، اما واقعا چنین نیست.
صفات را چطور به ارث می‌برید؟
پرسیدن این سوالات جالب است، ولی پاسخ‌های چندان دقیقی برای آن وجود ندارد، چند نکته اساسی وجود دارد که باتوجه به آن ژنتیک می‌تواند بگوید که چه صفاتی را از مادر و چه صفاتی را از پدر به ارث می‌برید. اما ابتدا، باید بدانید که وراثت چطور کار می‌کند.
سه راه اصلی وجود دارد که می‌توانید صفات را از والدین خود به ارث ببرید. یک راه از طریق ژن غالب است، اگر شما یک ژن غالب را به ارث ببرید آن صفت در شما ایجاد خواهد شد. مثل رنگ چشم. اگر چشم والدین شما هر دو قهوه‌ای باشد، احتمالا چشم شما هم قهوه‌ای خواهد شد، چون این یک ویژگی غالب است. دوم از طریق ژن مغلوب، برای داشتن این ویژگی، هر دوی والدین باید ژن مغلوب را داشته باشند. به عنوان مثل اگر چشمان آبی دارید پس هر دو والدین شما باید ژن چشم آبی را داشته باشد، حتی اگر رنگ چشم خودشان آبی نباشد. آخری، ویژگی‌های وابسته به ایکس است که فقط در کروموزوم ایکس یافت می‌شود و از طریق مادر منتقل می‌شود.
توانایی وزن کم کردن
دو نوع چربی در بدن وجود دارد: چربی قهوه‌ای که خوب است، سوخت و ساز شما را افزایش می‌دهد و به حفظ وزن سالم کمک می‌کند، و چربی سفید که بد است و باعث چاقی و بیماری می‌شود. همه مقداری از هر دو نوع چربی را در بدنشان دارند، اما مقدار چربی قهوه‌ای و در نتیجه سوخت و ساز بدن، از مادر به ارث می‌رسد.
سرعت افزایش وزن
در حالی که مادر ممکن است با چربی قهوه‌ای به شما کمک کند، می‌توانید به خاطر چربی سفید پدرتان را مقصر بدانید. مقدار چربی که در بدنتان انباشته می‌شود، تا حدودی از طریق ژن‌های پدر به شما منتقل می‌شود. البته در مورد وزن، ژنتیک تقدیر شما را تعیین نمی‌کند، سبک زندگی شما نقش مهم‌تری در این زمینه دارد.
توانایی تمرکز کردن
اگر مادرتان سطح سروتونین (یک ماده شیمیایی مغزی مرتبط با خلق و خو) پایین‌تری دارد، احتمال بیشتری دارد که مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه شوید. ژن‌هایی که از مادر به کودک منتقل می‌شود، روی تولید سروتونین و توانایی تمرکز تاثیر می‌گذارند.
بلوغ زودرس
بلوغ و همه تغییرات مهمی که به دنبال آن می‌آید، مثل آکنه، صدای خش دار یا دوران قاعدگی، دوره مهم گذر از کودکی به بزرگسالی به حساب می‌آید. ژنتیک هر دوی والدین در زمان فرارسیدن این تغییر بزرگ نقش دارند، اما بلوغ زودرس (قبل از هشت سالگی در دختران و نه سالگی در پسران) به دلیل ژنی است که از پدرتان به ارث برده اید. یک جهش ژنتیکی منجر به نوعی بلوغ زودرس می‌شود، به این معنی که اگر آن را داشته باشید، مجبورید زودتر از همه دوستانتان با مشکلات بلوغ دست و پنجه نرم کنید.
خط خنده
اینکه چند سالتان است و چند ساله به نظر می‌رسد، در سطح سلولی به وسیله انباشت آسیب به دی‌ان‌ای میتوکندریایی شما در طول عمر تعیین می‌شود، ژن‌هایی که فقط از طرف مادرتان دریافت می‌کنید. عوامل محیطی مثل قرار گرفتن در معرض آفتاب، سیگار کشیدن و رژیم غذایی ناسالم هم موجب آسیب به دی‌ان‌ای میتوکندریایی می‌شوند، اما بخشی از آسیب از مادرتان به ارث می‌رسد. هر چه دی‌ان‌ای میتوکندریایی جهش یافته بیشتری از مادرتان به ارث ببرید، سریع‌تر پیر می‌شوید و صفاتی مثل چین و چروک و موی سفید زودتر ظاهر می‌شوند.
خلق و خو
مادران به سه روش روی خلق و خوی شما تاثیر می‌گذارند و این فقط از طریق رفتار یا پختن غذا‌های سالم نیست. ساختار بخشی از مغز به نام سیستم کورتیکولیمبیک که تنظیم عواطف را کنترل می‌کند و در اختلالات خلقی مثل افسردگی نقش دارد، بیشتر از مادر به دختر به ارث می‌رسد تا از پدر به پسر یا پدر به دختر. این یعنی دختران، حداقل تا حدودی، خلق و خوی خود را از مادرشان به ارث می‌برند.
جنسیت فرزندانتان
قطعا ژن شما و همسرتان، جنسیت فرزندان شما را تعیین می‌کند. اما آیا می‌دانستید که کدام ژن‌های جنسیتی که منتقل می‌کنید، از پدرتان به شما رسیده است؟ مردی که برادران زیادی دارد احتمال بیشتری دارد که صاحب فرزند پسر شود، در حالی که مردی که خواهران زیادی دارد به احتمال زیاد دختردار می‌شود.
حافظه
مدتی است که می‌دانیم سابقه خانوادگی بیماری آلزایمر به میزان قابل توجهی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد، اما تحقیقات جدید، نشان می‌دهد که خطر ژنتیکی ابتلا به آن در درجه اول از مادر به فرزند منتقل می‌شود. بیماری آلزایمر رایج‌ترین دلیل زوال مغز در زندگی است که تنها در آمریکا شش میلیون نفر را مبتلا کرده است، بنابراین مهم است که بدانید چه عواملی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. از جمله سابقه پزشکی مادرتان، بنابراین برای حفظ سلامت مغزتان گام بردارید.
باروری
باروری یک زن ممکن است تحت تاثیر ژنی باشد که از پدرش به او رسیده است. در یک سلول تخم معمولی، بخشی از سلول به نام سانتریول در فرآیند رشد طبیعی از بین می‌رود. اما اگر سانتریول به دلیل اختلال عملکرد ژنتیکی از بین نرود، از پدر به دختر منتقل می‌شود و زن نابارور می‌شود.
خط رویش مو
شاید شنیده باشید که چگونگی و زمان ریزش مو در مردان، صفتی است که از مادر به ارث می‌رسد. اما، تحقیق روی ۵۵هزار مرد ثابت کرد که این حقیقت ندارد. محققان ۲۸۷ علائم ژنتیکی مستقل پیدا کردند که به مربوط به ریزش موی مردان بود و در حالی که ۴۰ مورد فقط در کروموزوم ایکس یافت شدند (به این معنا که از مادر منتقل شده اند)، بقیه از هر دو والد به ارث رسیده بودند. جالب است که برخی ژن‌های مرتبط با ریزش مو با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی در مردان همراه است.
