دوشنبه ۳۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 May 20
راه نفوذ در دیگران ؟!!
یکى از عوامل پیشرفت رسول اکرم (ص) در صدر اسلام، نفوذ آن حضرت در دلها بود که خداوند مىفرماید: از پرتو رحمت الهى در برابر مردم نرم و مهربان شدى و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو پراکنده مىشدند.
گروه دین و اندیشه «تیتریک» ؛ یکی از مسائلی که در همه ماه‌ها و به خصوص در ماه مبارک رمضان اهمیت ویژه‌ای دارد مساله اخلاق، خودسازی و تهذیب نفس است. به همین منظور، بر آن شدیم تا در ایام ماه مبارک رمضان که بهار اخلاق و تهذیب است، خلاصه بیانات اخلاقی حضرت آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی را به صورت موضوعی (مانند: تقوا، فقر و غنا، دروغ و خیانت، غیبت، زهد، صله رحم، حیا، عفت، گوشه گیری، عفو و گذشت و ...) تقدیم مخاطبان گرامی می‌کنیم که توسط یکی از شاگردان این مرجع تقلید تنظیم شده و در کتاب گفتار معصومین، جمع شده است.
بسم الله الرحمن الرحیم
قال رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله: «جُبِلَتِ القُلوبُ على حُبِّ مَنْ أحْسَنَ إلَیْها، وَ بُغْضِ مَنْ أسَاءَ إلَیْها».
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مىفرماید: «دلها در بند دوستى آن کسى است که به آنها نیکى کرده و دشمن آنکه به آنها بدى کرده است.»
در جایى دیگر به جاى تعبیر «جبلت» چنین آمده است: «إنَّ اللَّهَ جَبَلَ قُلوبَ عِبادِهِ عَلى حُبِّ مَنْ أحْسَنَ إلَیْها وَ بُغْضِ مَنْ أساءَ إلَیْها».
«جبَل» به معناى خلقت است امّا نه هر خلقتى، بلکه آن خلقت ریشه دار که قابل تغییر نیست مثل اینکه مىگویند: جبلّى فلان کس است، یعنى چنان در او ریشه دوانده که قابل تغییر نیست و در واقع از جبل به معناى کوه گرفته شده چون نمىتوان کوه را از جایش حرکت داد، به همین جهت صفاتى که در خلقت جاى مىگیرد و قابل تغییر نیست از آن تعبیر به جبل مىکنند.
در این حدیث مىفرماید: خداوند دلها را چنان آفریده است که به کسانى که به آنها نیکى کنند علاقه عمیق دارند و نسبت به کسانى که به آنها بدى کنند کینه دارند، بنابراین خوبى سبب عشق و علاقه و بدى سبب دشمنى است.
راه نفوذ صحیح در دیگران
مىتوانیم از این حدیث راه نفوذ در دیگران را پیدا کنیم.
منظور از نفوذ، کلاه گذارى نیست بلکه نفوذ به حق و صحیح در دیگران است. بهترین راه براى نفوذ در دیگران راهى است که در روایت آمده یعنى نیکى کردن به مردم و حل کردن مشکل مردم؛
البتّه کمک به حلّ مشکلات، و نیکى کردن به مردم تنها کمک مادى نیست، بلکه استفاده از سرمایههایى است که در اختیار داریم و فناناپذیر است. همان که امیرالمؤمنین علیه‌السلام مىفرماید: از رسول خدا صلى الله علیه و آله شنیدم که مىفرمود:
«إنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا النّاسَ بِأمْوالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِأخْلاقِکُم؛ شما با پول نمىتوانید همه مردم را جذب کنید ولى با اخلاق نیکو مىتوانید مردم را جذب کنید».
این کار هزینه زیادى هم نمىخواهد، مانند برخورد نیکو با همسایه، پیش از او سلام کردن، احوال پرسى کردن و احوال خویشان او را پرسیدن، در غیاب دوست از او دفاع کردن و اگر بیمار شد عیادتش نمودن و در غم و شادى شریک او بودن.
یکى از عوامل پیشرفت رسول اکرم صلى الله علیه و آله در صدر اسلام، نفوذ آن حضرت در دلها بود که خداوند مىفرماید:
«فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظّاً غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ»؛ از پرتو رحمت الهى در برابر آنها [مردم] نرم و مهربان شدى و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو پراکنده مىشدند.
و مىفرماید: «وَإِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ»؛ و تو اخلاق عظیم و برجستهاى دارى.
اخلاقى که عقل در آن حیران است، چرا که اگر مردم را به بندگى خدا دعوت مىکنى تو خود بیش از همه عبادت مىکنى، و اگر از کار بد باز مىدارى تو قبل از همه خوددارى مىکنى، آزارت مىدهند و تو اندرز مىدهى، ناسزایت مىگویند و تو براى آنها دعا مىکنى، بر بدنت سنگ مىزنند و خاکستر داغ بر سرت مىریزند و تو براى هدایت آنها دست به درگاه خدا بر مىدارى.
تا توانى دلى به دست آور / دل شکستن هنر نمىباشد
اخلاق پیامبر اکرم (ع) در فتح مکه
یک نمونه از اخلاق پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در فتح مکّه نمایان شد؛ هنگامى که مشرکان خونخوار و جنایت پیشه که سالیان دراز هر چه در توان داشتند بر ضدّ اسلام و شخص پیامبر صلى الله علیه و آله به کار گرفتند، در چنگال مسلمین گرفتار شدند، پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله بر خلاف تمام مناسبات دوستان و دشمنان، فرمان عفو عمومى صادر کرد، و تمام جنایات آنها را به دست فراموشى سپرد، و همین سبب شد که به مصداق «یَدْخُلُونَ فِى دِینِ اللَّهِ أَفْوَاجاً» مردم فوج فوج مسلمان مىشدند.
از امام حسین بن على علیه‌السلام نقل شده است که مىفرماید: «سألت امیرالمؤمنین علیه‌السلام عن سیرة رسول اللَّه صلى الله علیه و آله مع جلسائه، فقال: «کان رسول اللَّه صلى الله علیه و آله دائِمَ الْبِشْرِ، سَهْلَ الْخُلُق، لیّنَ الجانِب، لیس بِفَظٍّ وَلا غَلیظٍ، ولاصَخّابٍ ولا فحّاشٍ، ولا عیّابٍ ولا مَدّاحٍ، یَتَغافَلُ عَمّا لا یَشْتَهی، فلا یُؤْیَسُ مِنْهُ وَلا یُخَیِّبُ فیه مُؤَمِّلِیهِ، قَدْ تَرَکَ نَفْسَهُ مِنْ ثَلاثٍ: الْمِرَاءِ وَالْإکثَارِ وَممّا لا یَعْنِیهِ، وَتَرَکَ النّاسَ مِنْ ثلاثٍ: کان لا یَذُمُّ أحَداً ولایُعَیِّرُه، ولایَطْلُبُ عَوْرَتَهُ»؛
از پدرم امیرمؤمنان على علیه‌السلام درباره ویژگی‌هاى زندگى پیامبر صلى الله علیه و آله و اخلاق آن حضرت سؤال کردم و پدرم مشروحاً به من پاسخ فرمود، در بخشى از این حدیث آمده است:
پیامبر صلى الله علیه و آله با همنشینان همیشه خوش رو و خندان و سهل الخلق و ملایم بود. هرگز خشن و سنگدل و پرخاشگر و بد زبان عیبجو و مدیحهگر نبود. هیچکس از او مأیوس نمىشد، و هر کس در خانه او مىآمد ناامید باز نمىگشت، سه چیز را از خود رها کرده بود: مجادله در سخن، پرگویى و دخالت در کارى که به او مربوط نبود، و سه چیز را در مورد مردم رها کرده بود: کسى را مذمّت نمىکرد، سرزنش نمىفرمود و درباره لغزش‌ها و عیوب پنهانى مردم جستجو نمىکرد.
روایات در این زمینه فراوان است که به چند روایت اشاره مىکنیم:
1. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مىفرماید: «إنَّ المُؤْمِنَ لَیُدْرِکُ بِحُسْنِ خَلْقِهِ دَرَجَةَ قائِمِ اللَّیْلِ وَصَائِمِ النَّهارِ؛ مؤمن با حسن خلق خود به درجه کسى مىرسد که شب‌ها به عبادت مىایستد و روزها روزه دار است».
2. و همان حضرت فرمود: «ما مِنْ شَیءٍ اثْقَلُ فىِ المِیزانِ مِنْ خُلُقٍ حَسَنٍ؛ چیزى در میزان عمل در روز قیامت سنگینتر از اخلاق خوب نیست».
3. و در جایى دیگر مىفرماید: «اکْثَرُ ما یُدْخِلُ النّاسَ الْجَنَّةَ تَقْوى اللَّهِ وَ حُسْنُ الخُلُقِ؛ بیشترین چیزى که مردم را وارد بهشت مىکند تقوا و اخلاق نیکو است».
4. امام على بن موسى الرضا علیه‌السلام از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نقل مىکند که فرمود: «عَلَیْکُمْ بِحُسْنِ الخُلُقِ، فَإِنَّ حُسْنَ الْخُلُقِ فی الجَنَّةِ، لامَحالَةَ، وَإیّاکُمْ و سُوء الْخُلْقِ فإنّ سُوءَ الخُلُقِ فِی النّارِ لامَحالَةَ؛ بر شما لازم است که اخلاق خوب داشته باشید، زیرا سرانجام خوش اخلاق بهشت است و از بداخلاقى بپرهیزید که سرانجام آن آتش است».
یکى از وصیتهاى اخلاقى پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به على علیه‌السلام این بود: سه کار است که این امّت توانایى آن را (به طور کامل) ندارند، عدالت و برابرى با برادر دینى در مال، و اداى حقّ مردم با قضاوت عادلانه نسبت به خود و دیگران، و خدا را در هر حال یاد کردن. البتّه منظور گفتن «سُبْحانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُللَّهِ وَ لا إلهَ الّا اللَّهُ وَاللَّهُ أکْبَرُ» نیست، بلکه منظور این است هنگامى که کار حرامى در مقابل آنها قرار مىگیرد، از خدا بترسند و آن را ترک کنند.
منبع: شبکه خبر
ارسال نظر
اخبار برگزیده
