سونامی سرطان؛ از وحشت تا واقیعت/ شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان و زنان ایرانی
شیوه‌های مواجهه با بیماران مبتلا به سرطان
علی نیکجو روانپزشک، در ارتباط با توصیه‌های روانپزشکی برای بیماران مبتلا به سرطان، گفت: سرطان اگرچه یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در سراسر جهان است، اما همچنان برای کسانی که تشخیص آن را دریافت می‌کنند، رو به رو شدن با واقعیت ابتلاء به آن، همانند یک ضربه یا شوک روانی تجربه می‌شود.
وی افزود: بر اساس دانش بالینی متخصصان و همچنین تجربیات کسانی که شرایط مشابهی را پشت سر گذاشته اند، به افراد مبتلا به سرطان توصیه می‌شود از درست بودن فهم خود از تشخیص بیماری مطمئن شوید. یکی از مهمترین فاکتورهای تأثیرگذار بر سازگاری با هرگونه شرایط دشوار، داشتن آگاهی نسبت به آن است.
این روانپزشک ادامه داد: سرطان در ذهن بسیاری از ما با مجموعه‌ای از پیش فرض‌ها، و دانسته‌هایی مبتنی بر شنیده‌های پراکنده همراه است. بنابراین یکی از اولین اقدامات در برخورد با تشخیص این بیماری، به دست آوردن اطلاعات کافی و اختصاصی، از پزشک معالج و سایر منابع قابل اعتماد است.
نیکجو گفت: کلمه سرطان و قرار گرفتن تحت تشخیص آن می‌تواند باعث برانگیخته شدن ترس‌ها و ابهامات فراوان شود، اما اطمینان از فهم کامل آن، منجر به احساس تسلط بیشتر بر شرایط خواهد شد. این گفته یکی از مشاوران و متخصصان مرکز حمایت از بیماران سرطانی مک میلان است، «اگر خود را مواجه با تشخیص سرطان می‌بینید، پیش از آنکه وحشت زده شوید، تا آنجا که می‌توانید درباره نوع و درجه‌ای از سرطان که به آن مبتلا شده اید و تفاوت آن با سایر انواع، اطلاعات کسب کنید، چرا که هرچه بیشتر درباره بیماری خود بدانید، آن را کمتر ترسناک تجربه می‌کنید.»
وی ادامه داد: اما به دلیل تمامی ویژگی‌های خاص این بیماری، گفتگو و تبادل اطلاعات درباره آن حتی برای پزشکان معالج نیز می‌تواند بسیار دشوار باشد. باید دانست که اگرچه نسخه‌ای جادویی برای تضمین موفقیت یا اثربخشی درمان وجود ندارد، اما داشتن فضای کافی برای گفتگوی آزادانه با پزشک معالج، اطمینان از دست یابی به اطلاعات کافی و آگاهی پزشک از نحوه مدارای بیمار با شرایط، از جمله ملزومات کار با این گروه از بیماران است.
این روانپزشک افزود: تجربه علائم اضطراب و افسردگی، در غالب موارد یکی از پیامدهای طبیعی دریافت تشخیص یک بدخیمی است. در عین حال، بسیاری از اوقات، این موضوع مورد غفلت واقع می‌شود و بیمار را از امکان اتکا به یک سیستم حمایتی قوی محروم می‌کند. اگر چه شروع گفتگو، حتی با دوستان نزدیک و اعضای خانواده پیرامون احساسات و ابهامات پس از تشخیص سرطان، می‌تواند دشوار باشد، اما تجربه بسیاری از بیماران مبتلا نشان می‌دهد که برقراری جریان گفتگو با افراد مورد اعتماد و دریافت کمک از آنها حتی در امور روزمره، در کاهش احساس درماندگی و تنهایی در چنین شرایطی کمک کننده است.
نیکجو اظهار داشت: در عین حال، بسیاری از اوقات، تلاش نزدیکان بیمار برای تسلی دادن به او، به دلیل ترس‌ها، باورهای دور از واقعیت و اطلاعات ناکافی شأن، منتهی به افزایش اضطراب بیمار خواهد شد. در چنین شرایطی به بیماران توصیه می‌شود که ضمن احترام به دغدغه‌ها و میل اطرافیان خود به کمک، احساس واقعی خود را با آنها در میان بگذارند و برای رفع ابهامات به وجود آمده، از تیم درمانی و شبکه‌های حمایتی موجود در مراکز درمان بیماران مبتلا به سرطان، کمک بگیرند.
وی افزود: واکنش به دریافت تشخیص سرطان در قالب احساساتی مانند سوگواری و خشم، در بسیاری از بیماران اجتناب ناپذیر است. در عین حال، چنین واکنش‌هایی الزاماً مخرب تلقی نمی‌شوند و حتی می‌توان از آنها به عنوان اهرمی برای وارد شدن به چالش با شرایط و دست یابی به تسلط بر آن استفاده کرد. این یک واقعیت است که سرطان اگرچه بخشی از زندگی و سلامت جسمانی و روانشناختی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما ادامه فعالیت‌های مورد علاقه گذشته و حتی شروع فعالیت‌های لذت بخش تازه، امکان ارتباط بیمار با حوزه‌های دیگر زندگی و استفاده از سایر ابعاد وجودی اش را فراهم می‌کند.
این روانپزشک گفت: تجربه نوسانات خلقی، غمگینی و اضطراب، شیوع بالایی در میان بیماران مبتلا به سرطان دارد. پذیرش این هیجانات، اجتناب از سرزنش خود به خاطر وجود آنها، و مشارکت فعالانه در درمان، می‌تواند منتهی به افزایش احساس امیدواری، اعتماد به نفس و توانایی تسلط بر احساسات دشوار شود. در غیر این صورت، و در صورت عمیق‌تر شدن احساس سردرگمی، ناامیدی، مشکل در تفکر و تمرکز، احساس خستگی مفرط، و وجود افکار آسیب به خود، دریافت کمک حرفه‌ای برای بررسی از نظر وجود اختلالات روانشناختی مانند افسردگی و درمان آنها، ضرورت خواهد یافت.
شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان و زنان ایرانی
رضا ملک زاده نایب رئیس کمیته ملی مدیریت سرطان، تعداد کل موارد جدید سرطان در هر سال در ایران را ۱۲۵ هزار نفر اعلام کرد و گفت: ۵۳ درصد سرطان‌ها سهم مردان و ۴۷ درصد مربوط به زنان است.
وی، پر بروزترین سرطان‌ها در مردان را به ترتیب سرطان معده، پوست، پروستات، روده بزرگ و مثانه عنوان کرد و افزود: در زنان نیز به ترتیب سرطان‌های پستان، روده بزرگ، تیروئید، پوست و معده، شایع است.
به گفته ملک زاده، میزان بروز سرطان‌ها در هر دو جنس مرد و زن شامل سرطان پستان، پروستات، روده بزرگ، پوست و معده است.
نایب رئیس کمیته ملی مدیریت سرطان، ادامه داد: بروز سرطان در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر به ترتیب در مردان و زنان ۱۷۵ و ۱۴۹ نفر و کمتر از متوسط جهانی است. اما هم در جهان و هم در ایران تعداد موارد سرطان طی دو دهه آینده افزایش خواهد یافت.
ملک زاده افزود: افزایش موارد سرطان در کشورهای در حال توسعه بیش از کشورهای توسعه یافته است و مهمترین دلیل آن هم افزایش امید به زندگی و جمعیت رو به رشد سالمندان است که در کشورهای در حال توسعه بارزتر است.
وضعیت مرگ و میر سرطان
محمد اسماعیل اکبری مشاور عالی وزیر بهداشت، روند مرگ در مردان و زنان مبتلا به سرطان را نزولی خواند و گفت: آمار ابتلاء به سرطان‌هایی با عامل عفونی رو به کاهش و ابتلاء به سرطان‌هایی با مؤلفه سلولی رو به افزایش است.
وی در خصوص عوامل مؤثر بر تغییر آمار ابتلاء به سرطان، افزود: عامل تغییر ساختار جمعیت ۲۴ درصد، رشد جمعیت ۱۰ درصد و قرابت سنی با این بیماری ۱۸ درصد در بروز سرطان دخالت دارد.
مشاور عالی وزیر بهداشت، با اشاره به اینکه سالانه نیم درصد از تولید ناخالص ملی صرف سرطان می‌شود، یادآور شد: ۳ هزار میلیارد تومان در سال ۹۶ صرف مبتلایان به سرطان شد که هزار و ۳۰۰ میلیارد آن مربوط به دارو بود.
اکبری، از افزایش قدرت مراقبت از سرطان در کشور خبر داد و گفت: دو سوم مبتلایان به سرطان در سال ۲۰۰۵ جان خود را از دست دادند، در حالی که این آمار در سال ۲۰۱۴ به کمتر از یک سوم رسید.
این در حالی است که به نظر می‌رسد هر سال سهم مرگ‌های سرطانی در کشورهای با منابع مالی محدود بیشتر می‌شود، به طوری که پیش بینی می‌شود در سال ۲۰۳۰، ۹۰ درصد مرگ و میرهای ناشی از سرطان در این کشورها رخ دهد.
کارشناسان سرطان شناسی، دلیل بالا بودن آمار مرگ و میر سرطان در کشورهایی با منابع مالی محدود را، ناشی از کمبود امکانات تشخیص زودرس سرطان عنوان می‌کنند. به طوری که آمار مرگ بر اثر سرطان در کشورهای توسعه یافته بین ۳۰ تا ۴۰ درصد است و در کشورهای با منابع مالی محدود، به ۷۰ درصد می‌رسد.
گزارش‌ها حاکی از این است که تا سال گذشته ۴۰۰ هزار بیمار مبتلا به سرطان در کشور داشته ایم که در حدود ۵۰ درصد آنها فوت می‌کنند.
