تعامل آمریکا و گروه های تروریستی در خاورمیانه/ آمریکا در سوریه به دنبال چیست؟

حمایت آمریکا از طالبان:
طالبان یکی از مهمترین گروه های تروریستی جهان است که در مرزهای پاکستان و افغانستان شکل گرفته و دارای گرایشات سلفی هستند و مدعی اجرای دقیق قوانین و سنن اسلامی می¬باشند. ریشه‌های فکری این گروه به جماعت تبلیغی، مکتب دیوبندی برمی‌گردد. آنان تحت تاثیری افکار مکتب دیوبندی، در برپایی شریعت خشونت به خرج می¬دهند و زنان را از صحنه¬های گوناگون سیاسی و اجتماعی دور می¬کنند. به دنبال حمله شوروی به افغانستان، گروه¬های جهادی در این کشور به مبارزه با اشغالگران پرداختند. به علاوه چندین سال جنگ، ویرانی و ناامنی گسترده ای در افغانستان ایجاد کرده بود.
از جنبه داخلی نیز گروه های جهادی خواستار مقابله با فساد حاکم در جامعه افغانستان بودند. در سال های مبارزه گروه های جهادی با شوروی، آمریکا و متحدان منطقه ای آن یعنی عربستان و پاکستان که از گسترش نفوذ شوروی می ترسیدند، به حمایت مالی و تسلیحاتی از گروه های مجاهدین پرداختند. در این شرایط، طالبان با شعار برقراری امنیت و آرامش در افغانستان، توجه افکار عمومی را به خود جلب نمودند. رهبران طالبان، طلاب علوم دینی و افراد مذهبی تحصیل کرده غرب بودند، اما هوادارانی که جذب آن شدند اغلب کم سواد و بی سواد بودند. ( باقری، سایت جهان اسلام)
طالبان از خاک پاکستان وارد افغانستان شدند و به سوی قندهار پیشروی کرده و حکومت افغانستان را نیز از قدرت ساقط کردند. دولت پاکستان از آنجایی که طالبان قول داده بود، امنیت کالاهای ترانزیتی این کشور را در خاک افغانستان تامین نماید و همچنین از آنجا که دولت وقت افغانستان یعنی احمدشاه مسعود با رقیب پاکستان یعنی ایران روابط دوستانه داشت، از طالبان حمایت کرد.
آمریکا در آغاز قدرت یابی طالبان، در ظاهر برخورد محتاطانه¬ای داشت و از اظهارنظر صریح در مورد این گروه خودداری می¬کرد اما مخفیانه از طالبان حمایت مالی و نظامی می¬کرد. اهداف آمریکا نیز از حمایت طالبان عبارت بود از : تامین امنیت کالاهای ترانزیتی کشورهای آسیای میانه به ویژه لوله¬های انتقال نفت و گاز به اروپا، و همچنین مقابله با جمهوری اسلامی ایران. طالبان پس از قدرت¬یابی در افغانستان شروع به گسترش و توسعه نفوذ خود در افغانستان و سایر کشورها نمودند. آنان درصدد تاسیس خلافت و حکومت جهانی اسلامی هستند. در نتیجه تصمیم گرفتند، سایر کشورها را نیز به اسلام دعوت کنند و آنان، آمریکا و اسرائیل را به عنوان دشمن درجه یک خود می¬دانند. القاعده در دوره اشغال افغانستان برضد شوروی می‌جنگید، امروزه علیه امریکا جنگ می‌کند و استراتژی این شبکه، «ضربه زدن به منافع امریکا در هر جای جهان» عنوان شده است. برخی دیگر از پژوهشگران معتقدند که هدف عمده شبه نظامیان اسلام گرای القاعده و طالبان نابودی غرب نیست، بلکه آن¬ها فقط می¬خواهند غرب را وادار به عقب نشینی نمایند. به دنبال این اعتقاد سران طالبان که حکومت افغانستان را نیز به دست گرفته بودند، آنان در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۱، به ساختمان پنتاگون و سازمان تجارت جهانی آمریکا حمله کردند. در این حادثه، طالبان یعنی همان گروهی که آمریکا در ابتدا از آنان حمایت می¬کرد، به یک باره امنیت آمریکا را درون مرزهای جغرافیای آن، با چالش مواجه ساختند وبحث¬ شکست ناپذیری آمریکا به عنوان تنها ابرقدرت پس از جنگ سرد، توسط یک گروه تروریستی زیر سوال رفت.
به دنبال این حادثه، تروریسم در کانون سیاست خارجی آمریکا قرار گرفت و این کشور فهرستی از گروه¬های تروریستی را تهیه کرد که ۱۸ مورد آن در منطقه خاورمیانه قرار دارند. پس از آن، آمریکا به همراه برخی کشورهای غربی به بهانه مبارزه با تروریسم به افغانستان لشکرکشی کردند.( یزدانی و هجرت ایزدی، ۱۳۸۶: ۷۸ – ۷۷ طالبان با همکاری اعضای جبهه مخالف طالبان (مجاهدین سابق) شکست خوردند و حامد کرزی رئیس جمهور دولت موقت افغانستان گردید.
 اما با سقوط حکومت طالبان، این نیروها، باز هم فعالیت خود را در این کشور ادامه دادند و به دنبال برهم زدن ثبات افغانستان هستند تا آمریکا را در برقراری امنیت ناتوان جلوه دهند. از سوی دیگر حضور نیروهای القاعده در سایر کشورها از جمله در خود کشورهای اروپایی گسترش یافت.

سازمان مجهادین خلق:
سازمان مجاهدین خلق در دهه ۱۳۴۰ در ایران با هدف مبارزه مسلحانه با رژیم شاه شکل گرفت. اعضای این سازمان دارای گرایشات مارکسیستی بودند و به شیوه چریکی جنگ می¬کردند. در دهه ۱۳۵۰، اکثر سران این سازمان توسط ساواک دستگیر شدند و چند ماه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از زندان آزاد شدند. ( http://www.nejatgo.org)
در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رابطه سازمان مجاهدین خلق با رژیم جدید خوب بود. اما با گذشت چند ماه در زمینه¬های گوناگون سیاسی، اقتصادی و اجتماعی عملکرد نظام را مورد انتقاد قرار دادند. با آغاز اختلافات بین بنی صدر و نیروهای انقلاب، سران سازمان مجاهدین از بنی صدر طرفداری نمودند و سرانجام به مبارزه مسلحانه با جمهوری اسلامی روی آوردند. با ترور شصیت¬های مهم انقلاب توسط اعضای این سازمان ، اکثر سران سازمان مجاهدین که هریک در گوشه¬ای پنهان بودند دستگیر شدند و خانه¬های تیمی آنان شناسایی و منحل گشت.
پس از آن سران سازمان نیروهای خود به عراق بردند و فعالیت خود را برعلیه ایران ادامه دادند. از این پس صدام به حمایت از سازمان مجاهدین پرداخت، به طوری که ماهیانه ۳ میلیون بشکه نفت از عراق می¬گرفت.مهمترین عملیات نظامی سازمان برعلیه ایران در سال ۱۳۶۷ صورت گرفت و آنان با کمک عراق و کشورهای غربی از طریق مرز خسروی وارد ایران شدند و با تصرف اسلام آباد در حال پیشروی بودند که مقاومت نیروهای مردمی آنان را با شکست مواجه کرد ( فوزی، ۱۳۸۶: ۱۰۹)
با حمله آمریکا به عراق، سازمان اعلام کرد که از آمریکا حمایت می¬کند.( خبرگزاری فارس،( ۲۷/۹/۱۳۹۱) آمریکا هم از مجاهدین حمایت می¬کرد و به این گروه تروریستی اجازه فعالیت آزادانه در عراق و تردد در کشورهای اروپایی را داده بود. با خروج نیروهای آمریکایی از عراق، بنا به خواست دولت و مردم عراق، منافقین نیز باید این کشور را ترک می-کردند. پس از تخلیه اردوگاه اشرف عراق، آمریکا نام این گروه را از فهرست گروه¬های تروریستی حذف کرد. در ارتباط با این اقدام آمریکا، برخی مقامات آمریکایی از این اقدام حمایت کرده و آن را در راستای تضعیف ایران می¬دانند. برخی دیگر نیز معتقدند این عمل باعث مخدوش شدن وجهه مبارزه با تروریستی آمریکا می¬شود و با آن مخالفند. در اینجا ذکر این نکته حائز اهمیت است که در زمان حمله آمریکا به عراق، همانگونه که منافع سازمان اقتضا می¬کرد با وجود کمک¬هایی که صدام حسین در گذشته به آنان نموده بود، تغییر موضع داده و از آمریکا حمایت کردند. مسلم است حمایت کنونی و روابط مساعد آمریکا و سازمان مجاهدین نیز چندان طولانی نخواهد بود، و اگر منافع سازمان اقتضا کند، آنان باز هم متحدان جدیدی برای خود خواهند یافت.

شورشیان سوریه:
در میان کشورهای عربی خاورمیانه، سوریه با ایران دارای روابط نزدیکی است و به عبارتی متحد استراتژیک ایران در منطقه محسوب می¬شود. سوریه با وجود اینکه از نظر نوع رژیم سیاسی مشابهت¬هایی با سایر کشورهای عربی دارد و رژیم این کشور براساس آموزه¬های حزب بعث بنیان¬گذاری شده است، اما برخلاف آن رژیم¬ها، دیکتاتوری مطلق نیست. از دوره حافظ اسد اصلاحات دموکراتیک در سوریه انجام شده و این اصلاحات در دوره بشار اسد شتاب بیشتری به خود گرفته است. همچنین سوریه در بحث صلح اعراب و اسرائیل از جایگاه ویژه¬ای برخوردار بوده و در راستای مواضع ایران، مخالف فرآیند صلح می¬باشد و در جبهه موافق ایران قرار دارد.
باوجود اقدامات اصلاحی، دولت بشار اسد در عرصه داخلی مخالفانی دارد که آن¬ها خواستار پاسخ گویی دولت به مطالبات خود هستند، بشار اسد نیز چندین اقدام مهم سیاسی و نظامی برای آرام ساختن مخالفین انجام داده است و اکثر مخالفت¬ها برعلیه دولت سوریه نیز به صورت منقطع و درسطحی محدود بوده است. اما آمریکا و کشورهای غربی درصددند تا از این فرصت استفاده کرده و دامنه مخالفت¬ها را برعلیه دولت بشار اسد گسترش دهند ، در نتیجه از شورشیان و مخالفان بشار اسد حمایت می¬کردند. این حمایت¬ها در زمینه¬های نظامی و مالی است. آمریکا وبرخی کشورهای غربی مانند آلمان در آموزش مخالفان در زمینه جنگ¬های چریکی نقش دارند و حتی پروژه-های مهمی به این منظور توسط آن طرح ریزی شده است. یکی از این پروژه¬ها، روز بعد نام دارد، که برای سوریه بعد از سقوط بشار اسد برنامه¬ریزی می¬کند.
اما باادامه مخالفت¬ها بر علیه بشار اسد، سازمان القاعده در خاک سوریه نیز فعال شده و میزان عملیات تروریستی در این کشور روبه افزایش است.یکی از این گروه¬های تروریستی در سوریه، جبهه النصره است. این گروه با استفاده از اقدامات تروریستی، هدایت جنگ علیه بشار اسد را برعهده دارد. ایدئولوژی این گروه مانند القاعده است و پس از سرنگونی دولت بشار اسد، آمریکا هدف بعدی این سازمان است. ( خبرگزاری فارس، ۱۶/۹/۱۳۹۱) آمریکا در سوریه به دنبال براندازی رژیم بشار اسد و ضربه زدن به منافع ایران است، اما از آنجا که فعالیت مخالفان بشار اسد که با حمایت آمریکا بوده¬اند، گروه¬های سلفی سوریه را تحریک و فعال نموده است، در نتیجه آمریکا در اقدام نظامی علیه دولت سوریه تعلل می¬کند. زیرا از قدرت یابی گروه های تروریستی در این کشور وحشت دارد. در این صورت سوریه نیز به باتلاقی مانند افغانستان و عراق برای آمریکا تبدیل می¬شود .( ماهنامه نسیم قدس، ۱۳۹۱: ۶۳ – ۶۲)

نتیجه گیری:
آمریکا برای دستیابی به اهداف خود از گروه¬های تروریستی خاورمیانه استفاده ابزاری می¬نماید. اما این گروه¬ها نتوانسته¬اند منافع آمریکا را در منطقه تامین نمایند. حمایت آمریکا از گروه¬های تندرو اسلامی برعلیه شوروی، بعدها باعث قدرت یابی القاعده شد و این سازمان در حال حاضر یکی از چالشگران اصلی امنیت آمریکا در منطقه و جهان می¬باشد. در مورد سازمان مجاهدین نیز آنچه که در این مورد مشهود است، حمایت آمریکا از سازمان منافین با هدف ضربه زدن به ایران بوده است. با وجود اینکه این گروه ماننند طالبان اقدامی برعلیه امنیت آمریکا انجام نداده¬اند، اما آمریکا به هدف اصلی¬اش در ابزار قراردادن و حمایت این گروه ، یعنی تضعیف ایران، دست نیافته است. با وجود توطئه-های گوناگون مجاهدین برعلیه ایران، از جمله در ماجرای فتنه ۱۳۸۸ و ایجاد اخلال در برنامه هسته¬ای به شیوه¬های گوناگون، آنان نتوانسته¬اند ضربه¬ای به ایران وارد نمایند.
 در سوریه نیز حمایت آمریکا از شورشیان ، در دستیابی این کشور به اهدافش موثر نبوده است، بلکه خطر دستیابی سلفی¬های سوریه را در قدرتگیری افزایش داده است که در این صورت مانند القاعده به چالشگران اصلی منافع آمریکا تبدیل خواهند شد. از سوی دیگر، اکثر مردم سوریه حامی بشار اسد هستند و انتخابات آزاد پارلمانی سوریه، با کسب رای اکثریت اعضای حزب حاکم به انجام رسید.