اهمیت استراتژیکی یمن و پشتیبانی آمریکا، انگلیس و فرانسه از ائتلاف عربستان/نگرانی غرب از تهدید حملات مرگبار القاعده و داعش/افزایش قابل توجه قیمت موادغذایی و نفت به دلیل تنگ‌تر کردن محاصره

جنگ چگونه شروع شد؟

این درگیری، ریشه در عدم موفقیت در انتقال قدرت سیاسی که قرار بود در پی قیام بیداری اسلامی (بهار عربی) در سال 2011 که "علی عبدالله صالح" رئیس جمهور دیرینه یمن با زور، قدرت را به "عبدربه منصور هادی" معاون خود سپرد ثبات را به یمن بازگرداند.

هادی به عنوان رئیس جمهور با انواع مشکلات از جمله؛ حمله به جهادی ها (جنبش جدایی طلب در جنوب یمن) و مبارزه با ادامه وفاداری پرسنل امنیتی به صالح و نیز فساد، بیکاری و نا امنی غذایی مقابله کرد.

جنبش حوثی ها که رسما به نام انصارالله شناخته می شود از اقلیت شیعیان زیدی یمن پشتیبانی می کند، طی دهه گذشته با شورشیان مخالف صالح جنگید و از ضعف رئیس جمهور جدید برای به دست گرفتن کنترل استان صعده (واقع در شمال پایتخت یمن) و مناطق همسایه بهره برد.

بسیاری از یمنی های عادی از جمله سنی ها که از این انتقال قدرت سرخورده شده بودند از حوثی ها حمایت کردند و در اواخر سال 2014 و اوایل سال 2015 به تدریج صنعا (پایتخت یمن) را به دست گرفتند.

عربستان سعودی و 8 کشور عربی با اکثریت سنی به هدف نابودی حوثی ها، خاتمه دادن به نفوذ ایران در یمن و احیای دولت هادی عملیات هوایی را آغاز کردند.

پشتیبانی لجستیکی و اطلاعاتی این ائتلاف از سوی آمریکا، انگلیس و فرانسه تأمین می شد.

از آن پس چه اتفاقی افتاده است؟

مقامات سعودی، مدت زمان این جنگ را تنها چند هفته پیش بینی کردند. اما 4 سال است که همچنان بن بست نظامی ادامه دارد.

نیروهای زمینی این ائتلاف در آگوست سال 2015 در بندر جنوبی عدن مستقر شدند و طی چند ماه حوثی ها را از جنوب یمن بیرون راندند.

دولت هادی یک خانه موقت در عدن بنا نهاده است، اما برای تأمین خدمات اولیه و امنیتی تقلا می کند و رئیس جمهور (هادی) همچنان در عربستان سعودی مستقر است.

در ضمن، حوثی ها از صنعا و شمال غربی یمن خارج نشده اند. آنها توانسته اند محاصره شهر سوم تعز را حفظ کرده و به طور منظم موشک های بالستیک و هواپیماهای بدون سرنشین را به سوی عربستان سعودی پرتاب کنند.

در سپتامبر سال 2019، ابقیق وخورایس میادین نفتی شرقی عربستان سعودی مورد حمله هوایی قرار گرفتند و نزدیک به نیمی از تولید نفت پادشاهی (حدود 5 درصد از تولید نفت جهانی) را مختل کردند.

حوثی ها مسئولیت این حمله را پذیرفتند اما عربستان سعودی و آمریکا، ایران را به این حملات متهم کردند.

جنگ طلبان القاعده در شبه جزیره عربستان (AQAP) و داعش (IS) با تصرف قلمرو جنوبی و اقدام به حملات مرگبار به ویژه در عدن از این هرج و مرج بهره برده اند.

پرتاب موشک بالستیک به سمت ریاض در نوامبر سال 2017، ائتلاف به رهبری عربستان سعودی را به تنگ تر کردن محاصره یمن واداشت. این ائتلاف گفت که قصد توقف قاچاق سلاح را داشته، اما این محدودیت ها منجر به افزایش قابل توجه قیمت مواد غذایی و نفت شد و افراد بسیاری را به سوی نا امنی غذایی سوق داد.

این ائتلاف در ژوئن سال 2018 به هدف غلبه بر بن بست در میدان جنگ و تصرف شهر حدیده در دریای سرخ از دست حوثی ها، حمله بزرگی را آغاز کرد. حدیده بندر اصلی یمن و شاهراه حدود دو سوم از جمعیت این کشور است.

سازمان ملل متحد هشدار داد که نابودی این بندر، نقطه عطفی فراتر از آنچه که جلوگیری از تلفات گسترده به دلیل قحطی را غیر ممکن می سازد، است.

طرفین درگیری پس از 6 ماه جنگ، در مذاکرات سوئد با آتش‌بس موافقت کردند. توافقنامه استکهلم آنها را به تخلیه نیروهای خود از حدیده، برقراری مکانیسم تبادل زندانیان و بررسی اوضاع تعز ملزم کرد.

در حالی که از آن زمان تاکنون، صدها زندانی آزاد شده اند اما تخلیه کامل نیروها از حدیده هنوز محقق نشده است و باعث ایجاد نگرانی در مورد فروپاشی توافقنامه استکهلم و از سرگیری جنگ در این شهر بندری می شود.

امارات متحده عربی (UAE) متحد اصلی عربستان سعودی در این جنگ در جولای سال 2019 به خاطر رفتار خود با انتقاد بین المللی مواجه شد و از عقب نشینی نیروهای خود از یمن خبر داد.

در ماه آگوست، جنگی میان نیروهای دولت به حمایت عربستان سعودی و تجزیه طلبان شورای انتقالی جنوب (STC) که از سوی امارات متحده عربی حمایت می شدند رخ داد.

نیروهای وفادار شورای انتقالی جنوب که هادی را به سوء مدیریت متهم کردند، کنترل عدن را به دست گرفتند و اجازه بازگشت کابینه را ندادند.

سازمان ملل متحد امیدوار بود که این توافقنامه راهی برای توافق سیاسی در راستای خاتمه دادن به جنگ داخلی باشد، اما در ژانویه سال 2020 یک تنش ناگهانی با درگیری در چند خط مقدم، حملات موشکی و هوایی میان حوثی ها و نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان سعودی اتفاق افتاد.

شورای انتقالی جنوب در آوریل سال 2020 خودمختاری در عدن را اعلام کرد و توافقنامه صلح که به امضای دولت شناخته شده بین المللی رسیده بود را زیر پا گذاشت و گفت که این شهر بندری و استان های جنوبی را کنترل می کند.

عربستان سعودی در همان ماه به خاطر همه گیری کروناویروس آتش‌بسِ یک جانبه را اعلام کرد، اما حوثی ها آن را رد کردند و خواستار لغو محاصره هوایی و دریایی در صنعا و حدیده شدند.

بهای انسانی این جنگ چه بوده است؟

در یک کلام، یمن بدترین بحران بشردوستانه جهان را تجربه می کند.

سازمان ملل متحد تا ماه مارس سال 2020، مرگ حداقل 7700 غیر نظامی را تأیید کرده بود که دلیل عمده آن حملات هوایی ائتلاف به رهبری عربستان سعودی اعلام شد.

گروه های ناظر بر این باورند که شمار تلفات بسیار بیشتر از این رقم است. پروژه اطلاعات مکانی و رخدادهای درگیری های مسلحانه (ACLED) مستقر در آمریکا در اکتبر سال 2019 اعلام کرد که بیش از 100000 مرگ و میر از جمله 12000 غیر نظامی کشته شده در حملات مستقیم را ثبت کرده است.

سال 2019 با بیش از 23000 کشته به دومین سال مرگبار جنگ تبدیل شد. هزاران غیر نظامی بر اثر دلایل قابل پیشگیری از جمله سوء تغذیه، بیماری و بهداشت ضعیف جان خود را از دست داده اند.

مؤسسه خیریه نجات کودکان برآورد کرد که بین آوریل سال 2015 تا اکتبر سال 2018، 85000 کودک به دلیل سوء تغذیه حاد درگذشته اند.

حدود 80 درصد از جمعیت یمن (24 میلیون نفر) به کمک ها و حمایت های بشردوستانه نیاز دارند.

به گفته سازمان ملل متحد، حدود 20 میلیون نفر به مواد غذایی احتیاج دارند. تقریبا 10 میلیون نفر از آنها در یک قدمی قحطی قرار دارند.

طبق تخمین ها، 2 میلیون کودک از جمله 360000 کودک زیر 5 سال به شدت دچار سوء تغذیه هستند و با مرگ دست و پنجه نرم می کنند.

تنها نیمی از 3500 مرکز پزشکی یمن به طور کامل فعالیت دارند و حدود 20 میلیون نفر به مراقبت های بهداشتی کافی دسترسی ندارند. 18 میلیون نفر نیز از آب پاک و تمیز و سیستم تخلیه فاضلاب برخوردار نیستند.

در نتیجه، پزشکان با بزرگترین شیوع وبا که از اکتبر سال 2016 تاکنون بیش از 2.2 میلیون نفر را آلوده کرده و جان 3895 نفر را گرفته سر و کار دارند.

سازمان ملل متحد هشدار داده که تلفات ناشی از همه گیری کروناویروس می تواند از مرگ و میرهای جنگ، بیماری و گرسنگی در 5 سال گذشته پیشی بگیرد.

این سازمان با صدور درخواست کمک مالی اعلام کرد که فعالیت ها از جمله خدمات اساسی بهداشتی در این کشور به شدت به تأمین مالی نیاز دارد.

این جنگ منجر به آوارگی بیش از 3.65 میلیون نفر شده است.

چرا این موضوع باید برای بقیه جهان اهمیت داشته باشد؟

آنچه در یمن رخ می دهد می تواند تنش های منطقه ای را به شدت تشدید کند. این جنگ همچنین غرب را به خاطر تهدید حملات القاعده و داعش نگران می کند و منجر به بی ثباتی کشور می شود.

این درگیری همچنین منجر به جنگ قدرت منطقه ای میان ایران و عربستان سعودی می شود.

کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، ایران را به تقویت مالی و نظامی حوثی ها متهم کرده اند، اما ایران این اتهام را رد کرده است.

یمن به لحاظ استراتژیکی اهمیت دارد، زیرا دریای سرخ را به خلیج عدن پیوند می دهد و معبر بخش عمده ای از محموله های نفتی جهان است.

معصومه میرحسینی – تیتریک

انتهای پیام/