حاتمی‌کیا و ریسک کارگردانی «موسی(ع)»/ آنچه بر یادگار سلحشور گذشت
سریال حضرت موسی (ع) آخرین پروژه‌ای بود که فرج الله سلحشور کارگردان فقید سریال‌های تاریخی و مذهبی قصد داشت آن را به سرانجام برساند اما در همان مرحله نگارش فیلمنامه نیمه تمام ماند و عمر این کارگردان کفاف نداد تا بتواند آن را وارد پروسه تولید کند.
پس از درگذشت فرج‌الله سلحشور بود که جمال شورجه کارگردان باسابقه و مشاور سلحشور در سریال‌های تاریخی و مذهبی‌اش، ساخت این سریال الف ویژه را به عهده گرفت.
طی چند سال گذشته دوباره تحقیق و نگارش سریال از سر گرفته شد تا این پروژه عظیم به مرحله ساخت برسد.
قرارداد تولید رسمی سریال در سال ۹۷
حدود ۲ سال پیش در آذرماه ۹۷ بود که در نشست مشترک رییس صداوسیما با عوامل اصلی سریال از جمله احمد میرعلایی تهیه‌کننده و جمال شورجه کارگردان، قرارداد تولید سریال «موسی (ع)» امضا شد تا رسماً وارد مرحله پیش تولید شود.
در همان جلسه به نهایی شدن نگارش ۴۴ قسمت از این سریال ۵۲ قسمتی اشاره و حجت‌الاسلام سعید بهمن‌پور به‌عنوان نویسنده متن فیلمنامه معرفی شد.
جمال شورجه بعد از آن بود که در مصاحبه‌ای درباره جزییات بیشتر سریال موسی (ع) اعلام کرد: این مجموعه تلویزیونی در ۵۲ قسمت تولید می‌شود که متن اولیه آن توسط مرحوم فرج‌الله سلحشور به‌طور کامل نوشته و در ادامه توسط حجت‌الاسلام سعید بهمن‌پور به‌طور کامل بازنویسی شد. این متن اکنون آماده ساخت است. طبق پیش‌بینی‌های انجام‌شده یک سال زمان برای پیش‌تولید، سه سال تولید و یک سال برای پس‌تولید «موسی (ع)» زمان لازم است.
بیماری شورجه و تعویق در تولید سریال
بعد از عقد قرارداد تولید، کارگردان و تهیه‌کننده به دنبال ساخت این سریال و فراهم شدن بودجه برای این پروژه عظیم به راه افتادند که فرایندی طولانی هم برای آن سپری شد. اما یک سال پیش بود که شورجه در پی ابتلا به بیماری بستری و بنا شد تیمی با سرپرستی یک کارگردان دیگر ادامه کار را بر عهده بگیرد و شورجه به عنوان مشاور پروژه، نظارت نهایی را بر سریال داشته باشد.
از دیگر سو میرعلایی تهیه‌کننده سریال هم در حال مذاکراتی برای پیش برد فرآیند پیش‌تولید شامل ساخت لوکیشن، نهایی شدن فیلمنامه، انتخاب بازیگر و باقی جزییات بود تا اینکه دو روز پیش به طور رسمی و در گفتگویی رسانه‌ای اعلام کرد که مذاکرات با کارگردان دیگر، در حال انجام است.
روز گذشته اما یک باره نام ابراهیم حاتمی‌کیا به عنوان غیرمنتظره‌ترین گزینه برای کارگردانی این سریال مطرح شد. امیر ابیلی روزنامه‌نگار سینمایی که اخیراً به عنوان مشاور با عوامل تولید سریال «نجلا» مشغول به کار بود، در صفحه اینستاگرام این خبر را مطرح کرد و با توصیف عجیب بودن این اتفاق یادآور شد «پس از فوت فرج الله سلحشور و بیماری شورجه حالا ابراهیم حاتمی‌کیا برای ساخت سریال حضرت موسی (ع) اعلام آمادگی کرده است. او این روزها مشغول پژوهش و نگارش مجدد فیلمنامه سریال موسی (ع) است تا این سریال در ۵۰ قسمت تولید شود.»
به فاصله چند ساعت از انتشار اولیه خبر، بالاخره خبر رسمی کارگردانی حاتمی‌کیا در پروژه «موسی (ع)» روی خروجی سایت روابط عمومی صداوسیما هم قرار گرفت. خبری که طی آن حاتمی‌کیا از ادای دین به فرج‌الله سلحشور با قبول کارگردانی این سریال گفت. اما سوال کلیدی این بود که قبول این همکاری برای پروژه موسی (ع) و شخص ابراهیم حاتمی‌کیا
ابراهیم حاتمی‌کیا کارگردان مطرح و توانمندی است که حضوری پیشرو، تأثیرگذار و حتی در مقاطعی جسورانه در سینمای ایران داشته و حتی در میان هم‌نسلان خود نیز همواره محتوا و ساختار آثارش چندگاه پیش‌تر بوده است. کارگردانی که آثار خاطره‌انگیز و مهمی را در ویترین سینمای ایران از خود به یادگار گذاشته است. ماحصل تجربه وی در سریال سازی اما تا به امروز دو اثر بوده‌است؛ «خاک سرخ» و «حلقه سبز».
بلندپروازی‌های یک سینماگر در قاب سیما
«خاک سرخ» با بازی بازیگرانی چون پرویز پرستویی و مهتاب کرامتی در ابتدای دهه ۸۰ ساخته شد و درامی بود که در همان فضای دفاع مقدسی به قصه دختری می‌پرداخت که در جستجوی هویت خویش برآمده است. سریالی ملودرام که سعی داشت حال و هوای جنگ را با یک جستجوگری همراه کند و قصه‌ای فراتر از جبهه و بمباران و فجایع ظاهری آن به تصویر بکشد که البته در زمان خود با اقبال چشمگیری مواجه نشد.
«حلقه سبز» اما به فاصله‌ای چند ساله دومین سریال حاتمی کیا بود که در اواسط دهه ۸۰ ساخته شد و این بار حمید فرخ‌نژاد و سیما تیرانداز بازیگران محوری‌اش بودند.
حاتمی‌کیا در «حلقه سبز» از فضای دفاع مقدسی فاصله گرفت و با محور قرار دادن ایده «پیوند اعضا» سراغ مفاهیمی چون زندگی پس از مرگ، سرگردانی روح و… رفت و دغدغه‌هایی را روایت کرد که برای تلویزیون تازگی داشت. خودش می‌گفت «حلقه سبز عصاره تمام افکار و هنر من در زمینه سینما، دین، اخلاق، ازدواج، پزشکی و پیوند است» این سریال در دهه‌ای ساخته شد که سریال‌های ماورایی و معناگرای مختلفی روی آنتن رفت و حاتمی کیا چندان هم بی رقیب نبود.
حالا و با این دو تجربه سریال‌سازی در کارنامه حاتمی‌کیا که هیچیک نتوانستند توفیقات سینمایی او را در تلویزیون تکرار کنند، باید دید این کارگردان همواره بلندپرواز چگونه با ریسک کارگردانی سریال عظیم «موسی (ع)» کنار خواهد آمد. حاتمی‌کیایی که این سال‌ها در سینما دغدغه‌هایش را تصویر می‌کرد یک بار دیگر و با فاصله‌ای بیش از یک دهه به تلویزیون بازگشته است و البته این بار مسئولیتی بسی سنگین‌تر را به دوش گرفته است.
«موسی (ع)» پروژه‌ای است که در ساختار الف ویژه رده بندی شده است، سریال‌های تاریخی در وهله اول به لحاظ لوکیشن، بازیگران، هنروران، دکورهای غول‌آسا و صحنه‌های سخت و طاقت‌فرسا ساختار پیچیده و عظیمی را می‌طلبند.
اگرچه حاتمی کیا با فضای تولیداتی با فرایند کاری بزرگ و عظیم و سخت بیگانه نیست و پروژه‌هایی چون «چ» و «به‌وقت شام» را در کارنامه خود دارد، اما مدیریت این فرایند طی یک بازه چند ساله و در قالب روایتی تاریخی چالشی است که باید دید این کارگردان چگونه از پس آن برخواهد آمد.
ابراهیم حاتمی‌کیا کارگردان بزرگی است که حالا دست به یک چالش بزرگ زده است؛ کارگردانی که هیچ‌گاه از بلندپروازی هراسی به دلش راه نداده است.
