ارزش‌بخشی به جایگاه زن ایرانی در سایه سار انقلاب اسلامی/ وقتی توانایی و توانمندی زنان در حکومت پهلوی مورد تمسخر قرار می‌گیرد
گروه فرهنگی "تیتریک"؛ بعد از پیروزی انقلاب هجمه‌ها در قالب ژست
دلسوزی برای آزادی زنان آغاز شد که در سالهای اخیر با وجود ماهواره‌ها و
شبکه‌های مجازی این هجمه‌ها اوج گرفت. چه بسا عده‌ای هم تحت تاثیر این
فضاسازی‌ها قرار گرفته باشند و به تصور اینکه جایگاه زنان در چهار دهه
گذشته مورد بی مهری و تسامح قرار گرفته، مدعی حقوق زنان و نگران جایگاه،
مقام و منزلت زن ایرانی هستند.
بد نیست با فرا رسیدن ایام دهه فجر و تقارن آن با میلاد سراسر نور حضرت
فاطمه زهرا سلام الله علیه و روزن زن، نگاهی منصفانه به نقش زنان با توجه
به شرایط اجتماعی حاکم در زمان پهلوی و شرایط اجتماعی حاکم در این زمان
داشته باشیم تا به جایگاه، مقام و منزلت زن ایرانی در این دو دوره پی
ببریم.
نگاه پهلوی به زن ایران
یدر حکومت پهلوی به ظاهر به زنان آزادی داده شد، اما آزادی از دیدگاه آنان
فقط به معنای رهاشدن از قیدوبند‌های مذهبی بود. در دورانی که حتی مردان از
داشتن کمترین آزادی‌ها محروم بودند، قطعا آزادی زنان در مشارکت‌های
اجتماعی و سیاسی برای چنین رژیمی قابل قبول نبود.
رژیم پهلوی هیچگاه به دنبال آزادی مردم این سرزمین چه از جنس زن و چه از
جنس مرد نبود چراکه موجودیت آن آلوده به دیکتاتوری بود. کشف حجاب زنان هم
در این رژیم بیش از همه در جهت به ابتذال کشاندن زنان استفاده شد و در آن
دوران از زنان بعنوان وسیله و ابزاری برای رسیدن به هدف استفاده شد. زن
بدون حجاب به تدریج با پوشش‌هایی نامناسب و حتی برهنه در اوج بی حیائی و
بی‌بندباری حضور پررنگی در عرصه‌های مختلفی همچون سینما، تئاتر، تبلیغات،
مراکز فساد و فحشا پیدا کرد.
در نظام طاغوت به جای نگاه به جایگاه والای
انسانی زن به آن نگاه جنسیتی می‌شد و همچون کالایی ویژگی‌های جسمانی آن
مورد توجه و استفاده قرار می‌گرفت. زن مانند شی‌ء نگاه می‌شد که هم خود او
قابل فروش بود و هم تصویرش روی کالا، به فروش بیشتر آن کمک می‌کرد.
شاه پهلوی: زنان توانایی و توانمندی ندارند!
در فضای مجازی فیلمی در حال دست به دست شدن است که در زمان آخرین شاه
پهلوی، یک خبرنگار در خصوص دیدگاه وی در مورد زنان با او در حال مصاحبه می
باشد، در این کلیپ خبرنگار از شاه میپرسد آیا درست است که شما گفته اید
زنان توانایی و توانمندی تولید و به وجود آوردن و تربیت انسان های بزرگ
را ندارند و خود نیز انقدر توانمند نیستند که بتوانند در عرصه‌های مختلف
قدرتمند ظاهر شوند؟
محمدرضا شاه پهلوی که در کنار همسرش نشسته، ابتدا با انکار این موضوع
اعلام کرد که جملاتی که گفته به این گونه نبوده، اما در ادامه خبرنگار با
یادآوری جملاتی که عنوان کرده شاه را مجبور به پاسخگویی می کند.
با دیدن این کلیپ وگذری کوتاه بر شخصیت های بزرگی که در ادوار مختلف
بشریت به وجود آمده و در دامن یک زن تربیت شده و به پیشرفت های چشمگیری دست
یافته اند، از طرفی نیز شاهد پیشرفت و ارتقاء روزافزون زنان و جایگاه آنان
در جامعه امروز هستیم زنانی که در عرصه های مختلف علمی، فرهنگی، ورزشی،
سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به خوبی توانسته اند به وظایف محوله رسیدگی کرده و
حتی گاهی بهتر از مردان در عرصه های مدیریتی گام بردارند.
جایگاه زن و ارزش بخشی به وی در قبل و بعد از انقلاب
در ابتدا با نگاهی کوتاه به اندیشه های امام خمینی رحمة الله علیه در مورد
زن و دیدگاه ایشان به بانوان و ارزش و اعتباری که برای زنان قائل بودند به
این نتیجه دست پیدا کردم که زن از ابتدای خلقت تا کنون دارای جایگاهی بلند
مرتبه و ویژه بوده است چنانچه امام راحل(ره) نقش زن در خانواده را مهمترین
و برجسته ترین نقش میداند.
از دیدگاه امام خمینی خانواده اولین و مهمترین جایگاه تربیتی بشر و محل
بروز و ظهور عواطف انسانی و رکن عمده جامعه است. اگر زن در جامعه بتواند به
علم و معرفت و کمالات معنوی و اخلاقی که خدای متعال و آیین الهی برای همه
انسان ها به طور یکسان در نظر گرفته، برسد، تربیت فرزندان بهتر و محیط
خانواده گرم تر و باصفاتر خواهد شد و جامعه پیشرفت بیشتری خواهد کرد.
امام خمینی در خصوص مقام مادری، فرموده اند: «دامن مادر بزرگترین مدرسه ای
است که بچه در آنجا تربیت می شود. آنچه که بچه از مادر می شنود، غیر از آن
چیزی است که از معلم می شنود. بچه ... در دامن مادر بهتر تربیت می شود تا
در جوار پدر، تا در جوار معلم..».
رهبر انقلاب هم در این باره می‌گویند: «در کشور ما در هیچ مقطعی از تاریخ، نه در گذشته، نه در دوران غربزدگی، این همه زن تحصیل‌کرده نداشتیم؛ این همه زن فعّال در فعّالیّتهای اجتماعی، در فعّالیّتهای فرهنگی، در فعّالیّتهای علمی نداشتیم؛ این همه بانوی مؤثّر در سرنوشت اجتماعی نداشتیم؛ این همه بانوان دارای فهم سیاسی و تحلیل سیاسی نداشتیم».
این سخنان نشانگر این است که نقش زنان در تربیت فرزند و به وجود آوردن
جامعه متعالی بسیار موثرتر و تاثیر گذار تر از نقش مردان است و زنان ایرانی
توانسته اند در سایه سار پیروزی انقلاب اسلامی نقش مهمی را در جامعه ایفا
کنند.
در ادامه گزارش به گفتگو با بانوانی
پرداختیم که در زمان قبل و بعد از انقلاب زندگی کرده و راحت تر میتوانند
مقایسه‌ای از ارزش بخشی به زنان در در هر دو دوره داشته باشند.
خانم حکمتی بانوی ۶۳ ساله ای است که در زمان شاه پهلوی و در بحبوحه
انقلاب، نوجوانی ۲۱ ساله بوده و در روز های قبل از پیروزی انقلاب به خاطر
شرایط حاکم بر جامعه نتوانسته ادامه تحصیل دهد و به دلیل اعتقادات مذهبی
خانواده و جو موجود در مدارس آن زمان، مجبور شده تحصیلات را پس از پایان
دوره سیکل رها کرده و ازدواج کند.
وی می گوید: ما سه خواهر بودیم که هر سه نفر به لحاظ تحصیلی و هوش و
استعداد در شرایط خوبی بودیم اما چون در مدرسه مجبور میشدیم آنگونه که
مدیران و مسئولین آموزشگاه از ما می‌خواهند رفتار کرده و لباس بپوشیم
پدرمان مانع ادامه تحصیل مان شد.
این بانوی ۶۳ ساله که اکنون سه فرزند پسر و سه فرزند دختر تربیت کرده و به
عرصه های مختلف جامعه تقدیم نموده است، اضافه کرد: در زمان پهلوی به زنان و
دختران به چشم یک ابزار و سرگرمی نگاه می کردند و این ذهنیت را در دختران
به وجود آورده بودند که یک زن باید خود را به بهترین شکل ممکن بیاراید تا
در نگاه مرد جلوه گری کند چون در آن زمان اعتقاد بر این بود که تنها کارکرد
زن رسیدگی به مسائل زناشویی است.
در ادامه با بانوی ۷۱ ساله ای مصاحبه کردم که در زمان پهلوی به عنوان یک
معلم در مدارس مشغول به تدریس بوده است، اما به دلیل شرایط موجود و
اتفاقاتی که در حین فعالیت برایش رخ داده مجبور شده بود تدریس را رها کرده
و به خانه داری بپردازد.
خانم مرادی می گوید: اگرچه بعد از
انقلاب بلافاصله به عرصه تعلیم و تربیت و دامان مدرسه بازگشتم اما هنوز
خاطرات تلخ آن زمان و نگاه تحقیر آمیزی که به زن و جنسیت وی داشتند در ذهنم
باقی مانده است.
حمیده نصوحی فعال اجتماعی حوزه زنان
که در زمان قبل از انقلاب به عنوان یک نوجوان ۱۹ ساله مشغول به تحصیل بوده
است، در گفتگو با شیرازه از ۳۸ سال فعالیتش پس از انقلاب سخن گفت و افزود:
سالهای زیادی در دبیرستانهای دخترانه شیراز و چندین سال هم به عنوان
کارشناس مسئول فعالیت های پرورشی در وزارت آموزش و پرورش ایران مشغول به
کار بوده ام.
وی با بیان اینکه اگر بخواهم مقایسه ای داشته باشم از وضعیت زنان قبل از
انقلاب اسلامی ایران و بعد از انقلاب ، گفت: ابتدا باید به این پرسش پرداخت
که چه اتفاقی افتاد که موجب شد مردم ایران تصمیم بگیرند نسبت به تغییر
وضعیت حکومتی و نظام پهلوی در ایران اقدام کنند؟
نصوحی در ادامه به شرایط موجود جامعه در خصوص زنان پرداخت و افزود: در 13
فروردین ماه ۱۳۱۴ علی اصغر حکمت وزیر معارف در شیراز عده ای از دختران را
بر روی صحنه برد و به رقص و پایکوبی پرداختند که این مسئله موجب شد سید
حسامدین فالی در اعتراض به آن در مسجد وکیل سخنرانی کند، اما ایشان را
دستگیر و زندانی کردند.
وی ادامه داد: در ۱۸ تیر ماه ۱۳۱۴ نیز رضا شاه که با کمک محمدعلی فروغی یک
سفر 40 روزه به ترکیه داشت بعد از برگشت از سفر تصمیم گرفت مظاهر تمدن
غرب را در بین مردم ایران پیاده کند که البته اولین حرکتش تغییر کلاه مردم
به گلایه شاپو و کشف حجاب زنان و اجرای جشن هزاره فردوسی بود که همین امر
موجب خیزش مردمی گردید و مردم مشهد نماینده خودشان آیت الله حسین طباطبایی
قمی را به تهران اعزام کردند تا در این خصوص اقدامی انجام دهد، اما رژیم
پهلوی محل اقامت ایشان را محاصره کرد و وی را بازداشت و ممنوع الملاقات
نمود.
این فعال اجتماعی حوزه زنان اضافه کرد: مردم در شب 19 تیرماه در مسجد
گوهرشاد گرد هم آمدند و محمد تقی بهلول بر روی منبر رفته و مردم را به
ایستادگی در برابر رواج مظاهر تمدن غرب تشویق نمود، ولی رضا شاه دستور
برخورد با مردم را صادر و مسجد گوهر شاد را محاصره کرد و بر اثر تیر اندازی
به مردم بیش از هزار و ۶۷۰ نفر از زائران مشهد و مردم بیگناه را به شهادت
رساند.
نصوحی اظهار کرد: با توجه به این موضوع و مباحث پیش آمده دیگر، تعدادی از
زنان انقلابی از ابتدای انقلاب به ترویج و تعمیق الگوهای حجاب و عفاف در
سطح جامعه، آشنا سازی زنان در حفظ هویت و اصالت خودشان با استفاده از فرهنگ
و تمدن ایران اسلامی و ارج گذاشتن به چهره های ماندگار و شهدایی که جهت
حفظ عفاف و پیشرفت زنان ایران جان خودشان را فدا کرده بودند، همچنین افزایش
و توسعه خلاقیت، نوآوری و توسعه در تحصیل دختران و زنان ایران ،آشناسازی
دختران و زنان با توطئه های انگلیسی، صهیونیستی در خصوص تغییر هویت و
همینطور کمک به اشاعه و گسترش فرهنگ عفاف و حجاب و رشد زنان و دختران
پرداختند.
وی با بیان اینکه در این موضوع مردان انقلابی نیز نقش بسیار موثری در رشد و
شکوفایی زنان و دختران بعد از انقلاب اسلامی داشتند، افزود: حکومت اسلامی
نقش بسیار فعالانه ای در ایجاد امنیت و پیشرفت زنان بعد از انقلاب اسلامی
بازی کرد و به زنان و دختران و نقش موثر آنها در جهش و تولید و تحصیلات
هویت بخشید.
این بانوی فعال اجتماعی با اشاره به اینکه این مسئله الان با آمار مقایسه
ای کاملا مشخص است، اظهار کرد: البته تاثیر امر معروف و نهی از منکر در
پیشرفتهای فرهنگی، اجتماعی و علمی زنان و دختران بسیار اثرگذار بوده است و
مقایسه آمار زنان تحصیل کرده، شاغل و دانشمند قبل و بعد از انقلاب اسلامی
نشانگر این مسئله است.
نصوحی با اشاره به اینکه در برخی از مکان‌ها و به خصوص مدارس، دختران با
روش‌های نوین جنگ نرم و استحاله فرهنگی که در کتاب آمادگی دفاعی سال نهم و
دهم آمده است، آشنا میشوند، افزود: بسیاری از موضوعات برای دختران ما تبیین
می گردد تا متوجه شوند که بیگانگان با تبلیغات گسترده، سعی میکنند
مطالبات اساسی زنان و دختران را به ابتذال کشانده و آنها را تبدیل به
عروسک‌های بزک کرده کنند. به همین خاطر، این مسئله سرلوحه فعالیت تمام
آمرین به معروف و ناهیان از منکر است
وی بر معرفی فعالیت زنان و دختران در محیط های مختلف آموزشی، فرهنگی،
کارآفرینی، ورزشی، تاثیرگذاری در دفاع مقدس، نویسندگی، شاعری، انتشارات،
وکالت، پزشکی، صنایع دستی و... را با توجه به سیر تاریخی و تغییر نوع پوشش
از سبک ایرانی به سبک ایرانی اسلامی و ظرفیت‌های طراحی و تولید محصولات
حجاب و عفاف یه جامعه توسط زنان فعال حوزه اجتماعی تاکید کرد.
این فعال عرصه فرهنگی با تاکید بر اینکه زنان توانمند، کارآفرین و زنانی
که علاوه بر اینکه در خانواده خود نقش آفرینی میکنند و به تعلیم و تربیت
فرزندان خود مسئول هستند، تولیدکنندگان موثری هم در جامعه به شمار میروند،
اظهار کرد: این فعالیت زنان برای یک قشر و در یک جای مشخص نیست، یعنی علاوه
بر اینکه زنان در شهرها فعالیت های بسیاری دارند، هم اکنون زنان عشایر و
روستایی در تمام ایران به تلاش و فعالیت مشغولند و در حال کار آفرینی هستند
و چرخ اقتصاد جامعه را به حرکت وا می دارند.
وی تصریح کرد: اعتمادی که در بین خانواده‌ها ایجاد شد موجب گردید که پدران
حمایت خودشان را از فرزندان و به‌خصوص دختران، نصب العین قرار داده و با
هزینه‌هایی که بعد از انقلاب برای ادامه تحصیل جهت تامین و ایجاد محیط‌های
امن، سرویس رفت و برگشت برای فرزندانشان انجام دادند موجب شده که تحول
بسیار شگرفی در پیشرفت جمعیت زنان ایجاد گردد.
نصوحی به ارائه برخی امار پرداخت و گفت:در سال ۱۳۵۷ تنها ۳۰ درصد زنان
باسواد بودند، در حالی که امروز بیش از ۹۰ درصد زنان باسواد هستند، همچنین
یک مقایسه آماری بین سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۵ طی چهل سال بعد از انقلاب نشان
می‌دهد که تعداد دانش‌آموزان دختر ما در سال ۱۳۵۵حدود ۲۷۰ هزار نفر بوده در
حالی که در سال ۱۳۹۶قریب به شش میلیون و ۹۰۰ هزار نفر از دانش آموزان
مدارس را دختران تشکیل می دهند، دانش آموختگان دانشگاهی در سال ۱۳۵۷ تنها ۶
درصد بودند اما در سال ۹۶ بیش از۴۴ درصد و الان که در سال ۱۴۰۰ هستیم این
آمار به ۶۱ درصد رسیده است.
این کارشناس ارشد مدیریت دولتی با اشاره به اینکه در سال ۱۳۵۷ تعداد طلاب
زن در کشور حدود ۶۰ تا ۸۰ نفر بود، ولی امروزه بیش از ۸۰ هزار طلبه زن
داریم که در بحث علوم دینی به ادامه تحصیل مشغول هستند، ادامه داد: قبل از
انقلاب تعداد دانشگاه های مخصوص زنان فقط ۵ مورد بود اما بعد از انقلاب
این تعداد به دو هزار مورد رسیده است همچنین رشته های دانشگاهی که قبل از
انقلاب برای زنان وجود داشت تنها ۷ مورد بود اما بعد از انقلاب این به ۳۰۸
مورد رسیده و اکنون دختران هیچ محدودیتی در هیچ رشته دانشگاهی ندارند و با
توجه به توانمندی و استعداد شان و تلاشی که انجام میدهند در هر رشته
دانشگاهی که بخواهند می توانند شرکت کنند و به مدارج بالای علمی برسند.
وی تعداد مربیان ورزشی زن قبل از انقلاب را ۹ نفر اعلام کرد و گفت: اما
بعد از انقلاب ۳۵ هزار مربی ورزشی زنان داریم، قبل از انقلاب تعداد داوران
زن فقط ۷ نفر بود اما بعد از انقلاب ۱۶ هزار نفر داور زن داریم یعنی حدود
دو هزار برابر افزایش را شاهد هستیم.
نصوحی ادامه داد: تعداد ورزشکاران حرفه‌ای زن به ۵۴۰ هزار نفر رسیده ضمن
اینکه الان ورزشگاه های خیلی زیادی در جای جای کشور وجود دارد که به شکل
اختصاصی به زنان آموزش مربی می دهند و آنها را برای سلامت جسم شان تربیت
میکنند. همچنین زنان فرهیخته جامعه ما با فعالیت در جبهه‌های دفاع مقدس
هفت هزار زن شهید و پنج هزار زن جانباز تقدیم کشور کرده اند و مشارکت فعال
۲۳ هزار امدادگر و ۲ هزار و ۳۰۰ پزشک زن در جامعه ایران درذ زمان دفاع مقدس
نماد مقاومت است.
این فعال اجتماعی با بیان اینکه در سایه سار امنیتی که نظام جمهوری
اسلامی فراهم کرده و امنیت روانی که برای پدران ایجاد شده الان پدران
ایران زمین به عنوان نمونه ترین پدران جهان حامی دخترانشان هستند و
هزینه‌های بسیار زیادی را برای پیشرفت دخترانشان و مخصوصاً پیشرفت آموزشی
تحصیلی و کسب مهارت های مختلف آموزش زبان و... انجام میدهند، اظهار کرد: به
گونه ای که اکنون زنان و دختران ما در جامعه به راحتی رفت و آمد و رانندگی
میکنند، امنیت دارند و قوانین بسیار و خوب و محکمی برای رفع مزاحمت از
زنان در سطح جامعه ایجاد شده و همین مسئله موجب رشد انفجاری زنان و دختران
شده است.
نصوصحی در پایان افزود: با توجه به فعالیت هایی که در ابتدای نظام و
انقلاب انجام شد، تعدادی از زنان با سواد و تحصیل کرده تحت عنوان دوره های
آموزشی توانمند سازی زنان قرار گرفتند تا در ادارات، استانداری ها،
فرمانداری ها، شهرداری ها و...مشغول به فعالیت شوند.
تردیدی نیست که مسأله جایگاه و نقش زنان در ابعاد مختلف جامعه، رابطه
تنگاتنگی با جریانات فردی و اجتماعی تمام ملتها در طول تاریخ دارد. چون
خداوند زن را در کنار مرد آفرید و در سایه هردو زندگی سرو سامان می یابد،
لذا نیل به مراتب عالیه انسانی و تربیت نسلی سرافراز، وحدت و یگانگی هردو
را می طلبد. خانواده بنیان جامعه است و جوامع عظیم انسانی از اجتماع این
هسته های اولیه پدید می آید و شکل می گیرد. در اندیشه امام خمینی(ره) نیز
زن دارای جایگاه والایی است و ایشان زنان را در کسب فضیلت ها و صفات نیکو،
همرتبه با مردان می دانند.
پس از شنیدن صحبت های این چند بانویی که هم قبل و هم بعد از انقلاب زیسته
اند و با توجه به مسیری که پیش روی هر یک قرار گرفته است، این ذهنیت متبادر
می شود که در 42 سال پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، بر خلاف دوران
منحط رژیم شاهنشاهی که زن ایرانی را همچون زن غربی، جلوه و مظهر هیجانات
نفسانی قرار داده بود، تلاش شده تا حد امکان از استعداد فکری و توانمندی
عظیم زن برای تعالی او و جامعه استفاده شود و این امر در درجه اول در جهت
تحکیم بنیان خانواده به عنوان اصل اساسی تعالی جامعه مدنظر قرار گرفته است؛
یعنی بعد از انقلاب اسلامی، زن مسلمان ایرانی جایگاه اصلی خود را نخست در
نهاد خانواده و سپس در عرصه اجتماع بازیافت. پس تردیدی نیست که مسأله
جایگاه و نقش زنان در ابعاد مختلف جامعه، رابطه تنگاتنگی با جریانات فردی و
اجتماعی تمام ملتها در طول تاریخ دارد.
منبع: راه دانا
انتهای پیام/
