کارگردانی که از کانادا فیلمش را به «فجر» رساند

مهسا رضوی فارغ‌التحصیل رشته پژوهش هنر از دانشکده هنرهای زیبا و رشته فیلمسازی از دانشگاه یورک کاناداست. او فیلمسازی را یک سال قبل از مهاجرت در انجمن سینمای جوانان ایران شروع کرد و در کانادا ادامه داد. «آهو» سومین فیلم کوتاه داستانی وی پس از پروژه‌های داستانی و مستندی است که در دوران تحصیل ساخته است. رضوی در حال حاضر عضو آکادمی سینما و تلویزیون کاناداست و روی فیلم‌نامه اولین فیلم بلندش که برنده جایزه تحقیق و آفرینش از شورای هنر کانادا شده، کار می‌کند.

مهسا رضوی در رابطه با شکل‌گیری ایده و شرایط ساخت فیلم کوتاه «آهو» در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: طرح اولیه فیلم «آهو» را سه سال پیش بر اساس تجربه‌های شخصی و همچنین مشاهده‌ام از زندگی زنان مهاجر و دانشجوهای خارجی در تورنتو نوشتم که سعی می‌کنند به‌رغم تمام مشکلات، زندگی‌شان را در کشوری تازه از نو بسازند. آهو داستان دختر دانشجوی مهاجری است که علاوه بر مشکلات شخصی مثل بی‌پولی، حساسیت شدید به ساس، بی‌خوابی و پایان نامه‌ای که باید تا آخر ماه تمام شود، باید اهالی ساختمان رو به زوال را به سم‌پاشی و پاک‌کردنش از ساس و نمودهای انسانی‌اش وا دارد و انگار حل هر مشکل در گرو دیگری است. از نوشتن فیلم‌نامه و تأمین سرمایه تا فیلم‌برداری «آهو» حدود سه سال و نیم طول کشید. بر اساس تجربه شخصی من فیلمسازی مستقل در کانادا به این معنی که مانند فیلم «آهو»، فیلمساز شخصاً مسئول تهیه سرمایه و پیدا کردن عوامل و مسائل اجرایی فیلم باشد، کم‌وبیش شبیه کشورهای دیگر است و این مشکلات در روزگار کرونا خیلی بیشتر شده، مقررات کار کردن از نظر تعداد عوامل، مکان و زمان و مدت فیلم‌برداری و هزینه‌ها تغییر کرده است و این مسائل روی تولید «آهو» هم تأثیر زیادی گذاشت.

رضوی با بیان این‌که حضور بخش فیلم کوتاه در جشنواره فجر اتفاق مهمی است، افزود: این حضور به فیلم‌های کوتاه فرصت دیده شدن و نقد شدن می‌دهد و در آثار بعدی فیلمسازان فیلم کوتاه و آینده سینمای ایران مؤثر است؛ اما جشنواره فجر وقتی می‌تواند تأثیرگذار باشد که همه فیلمسازان فیلم کوتاه بتوانند آثارشان را به‌طور مستقل به جشنواره بفرستند و فیلم‌ها با حضور نمایندگان منتخب انجمن‌های صنفی فیلم کوتاه بازبینی و داوری بشوند. اگر این اتفاق بیفتد بخش فیلم کوتاه می‌تواند یکی از پربارترین و پرمخاطب‌ترین بخش‌های جشنواره باشد.

وی در ادامه به بهتر و منظم‌تر بودن روند زمان‌بندی، نحوه اطلاع‌رسانی و ارتباط با فیلمساز در فستیوال‌های داخلی اشاره کرد و گفت: مورد دیگری که به نظر من در جشنواره داخلی جایش خالی است، بازار فیلم کوتاه یا برنامه نمایش تعداد زیادی از فیلم‌ها حتی آن‌هایی که در لیست انتخاب‌های نهایی نیستند، برای برنامه‌ریزها و نمایندگان فستیوال‌های بین‌المللی است، چیزی شبیه بازار فیلم فستیوال فیلم کوتاه کلرمون فرانسه. فراهم کردن امکان دیده شدن این فیلم‌ها توسط نمایندگان فستیوال‌های دیگر، فیلمسازان جوان ایرانی را از طریق جشنواره‌های ملی و شناخته شده‌ای مانند جشنواره فیلم کوتاه تهران با فستیوال‌های معتبر خارج از ایران در ارتباط قرار می‌دهد. مورد دیگر برگزاری کارگاه‌های فیلمسازی یا Talent Lab با حضور هنرجوها و مدرس‌هایی از کشورهای مختلف است. این کارگاه‌ها هنرجوهای انجمن را با همکاران و مدرسان سینمایی در خارج از ایران در ارتباط قرار می‌دهد و می‌تواند به تولید آثار مشترک کمک کند.

کارگردان «آهو» سپس با پرداختن به موضوع اکران‌های عمومی فیلم کوتاه بیان کرد: به نظرم برنامه‌هایی مانند اکران‌های گروه فیلم و تجربه ابتکار عمل خیلی خوبی برای نمایش فیلم‌های فیلمسازان مستقل است. اگر مشابه این برنامه از طرف نهادهایی مانند انجمن سینمای جوانان برای اکران آثار هنرجویان برگزار شود خیلی تأثیرگذار خواهد بود. علاوه بر این بسیاری از مواقع سوژه‌ها و داستان‌های فیلم کوتاه می‌تواند مورد علاقه مدارس و مؤسسه‌های فرهنگی اجتماعی دولتی و خصوصی باشد، به‌طوری که علاقه‌مند باشند با همکاری نهادهایی مثل انجمن سینمای جوانان برنامه نمایش و نقد فیلم کوتاه برگزار کنند. این نوع نمایش فیلم کوتاه در کانادا، کشوری که من در آن زندگی می‌کنم، خیلی مرسوم است و بسیاری از مواقع فیلمساز را با افراد گروه‌ها و اقشار مختلف در جامعه در تماس مستقیم می‌گذارد و چه بسا که این افراد به‌عنوان مخاطب، سوژه فیلم، همکار یا حتی سرمایه‌گذار در آثار بعدی فیلمساز مشارکت می‌کنند.

مهسا رضوی در پایان درباره نقش نهادها در حمایت از فیلم کوتاه عنوان کرد: من فیلمسازی را در انجمن سینمای جوانان شروع کردم، وقتی که معلم مدرسه بودم، در دنیای سینما آشنایی نداشتم و هنوز فیلمی نساخته بودم. در آن زمان تنها دوره فیلمسازی‌ای که معتبر و با بودجه من سازگار بود و مرا به دنیای فیلمسازی وصل می‌کرد، انجمن بود. فکر می‌کنم این در مورد بسیاری از فیلمسازانی که با انجمن شروع کردند هم صدق می‌کند. این موضوع خیلی اهمیت دارد و نشان می‌دهد در این اوضاع اقتصادی که فقط عده کمی می‌توانند از عهده هزینه‌های سرسام‌آور فیلمسازی مستقل برآیند انجمن چه نقش مهم و تاریخی‌ای در ایجاد فرصت‌های به‌نسبت منصفانه‌تر برای هنرجویان فیلمسازی دارد. به نظرم در سی و چند سال گذشته انجمن سینمای جوانان و جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، تنها نهادهایی بودند که به‌خاطر بودجه و امکاناتشان می‌توانستند و باید امکان فیلم ساختن و نمایش فیلم را برای تمام کسانی که به فیلمسازی علاقه داشتند، صرف نظر از اینکه کجای ایران زندگی می‌کنند، چندساله‌اند و به چه طبقه‌ای تعلق دارند، فراهم کنند. امیدوارم انجمن همچنان و بیش از پیش به فعالیت‌هایش در شهرهای مختلف ایران و حمایت از فیلمسازانی که دسترسی محدودی به سرمایه مالی و انسانی به معنی دوست، آشنا و حامی در سینمای ایران دارند ادامه بدهد.