کتابهای کمک درسی؛ تجارت آموزشی در مدارس! /به حاشیه رفتن کتابهای درسی!

*تجارت کثیف
حال آن که آنچه بیشتر توسط رسانه ملی و موسسه های خصوصی تهیه کتابهای کمک درسی مورد توجه قرار گرفته تجارتی از نوع "تجارت کثیف آموزشی" است.
این را دکتر سید محسن اصغری نکاح استادیار گروه آموزشی علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد می گوید که چند سال است در باره تاثیر این کتابها و نحوه فعالیت این موسسه ها تحقیق کرده است.
به گفته وی این کتابها معمولا بر خلاف اهداف اصلی آموزش و پرورش عمل می کنند. چرا که آموزش و پرورش اهداف کلان دارد. اهدافی چون تفکر انتقادی، خلاق بودن، همکاری با دیگران، مسوولیت پذیری، افزایش مهارتهای زندگی، تقویت باورهای معنوی ، حل مساله، برخورد مناسب با موقعیتها، علاقمندی به علم و مطالعه، دوست یابی و ...که در فعالیتهای مختلف بروز می کند در حالی که این کتابها تنها بر تکرار و تمرین و پر آموزی تاکید دارند.
دکتر اصغری همچنین می گوید: با وجود کتابهای به اصطلاح کمک درسی منتشر شده توسط موسسه های خصوصی به جای این که بچه ها ترغیب شوند به آزمایش و کاوشگری و تفکر، مستقیما پاسخ جلوی آنها گذاشته می شود و بدین ترتیب خلاقیت و مهارت و همکاری و سایر توانایی های دانش آموز تحت تاثیر قرار می گیرد.
او خاطر نشان می کند : در این شرایط است که آموزش و پرورش در سایه قرار گرفته و جریانهای اصلی آموزش و پرورش هم تحت الشعاع قرار می گیرد . حالا این وسط چه چیزی به دست می آید؟منافع اقتصادی برای یک سری موسسه هایی که با کمک نیروهای رابط و در واقع همان بازاریابها به جذب مشتری برای استفاده از این کتابها به طرق مختلف اقدام می کنند. به طوری که اگر سایر نویسنده ها در هر انتشار بین 2 تا 3 هزار کتاب منتشر می کنند اینها در هر ماه 10 هزار کتاب به چاپ می رسانند و به سودهای میلیاردی دست می یابند.
او علاوه بر این می افزاید : در کسب مشتری برای این موسسه ها یک سری رابط که در واقع بازاریاب هستند به مدارس اعزام می شوند و برای والدین و مسوولان مدارس در باره اهمیت استفاده از این کتابها صحبت می کنند و اگر بتوانند تعداد مشخصی از کتابها را بفروشند به مرتبه بالاتری از سازماندهی دست می یابند. اینها اغلب دانشجویانی هستند که رشته غیر مرتبط با آنچه بیان می کنند دارند و به صورت پورسانتی کار می کنند. بعد همینها پس از موفقیت در فروش کتابها عنوان "پشتیبان" را به دست می آورند و با گرفتن شماره تلفن 30 یا 40 دانش آموز به بچه ها و خانواده ها در تماس هستند تا دانش آموز تکالیف اش را انجام دهد و هر از گاهی هم آنها را جمع کرده و برایشان برنامه حضوری ترتیب می دهند.
وی با اشاره به اشکال این امر اظهار می دارد: آسیب تربیتی این کار این است که با وجود فردی به نام پشتیبان نه تنها کنترل درونی دانش آموز بر انجام تکالیف و وظایف اش از بین می رود بلکه نقش خانواده نیز در هدایت و کنترل دانش آموز کم رنگ می شود بطوری که بعدا خانواده نمی تواند از بچه اش بپرسد درس اش را خوانده؟ چون آن وقت می گوید پشتیبان دارد . یعنی به خانواده مربوط نمی شود. بعد فردا دانش آموز خود را ملزم به پاسخ گویی به خانواده در مورد سایر موارد دیگر هم نمی داند. چون نقش خانواده تحت تاثیر این نوع عملکرد قرار گرفته .
او خاطر نشان می کند: متا سفانه مدیران مدارس آگاهانه یا ناآگاهانه با این موسسه ها همکاری کرده و اغلب در مقابل دریافت پورسانت به این موسسه ها کمک می کنند تا آنها بتوانند به تجارت خود جامه عمل بپوشانند.این امر نشان می دهد که آموزش و پرورش یا بر این موضوع نظارت ندارد یا نظارت اش کارآمد نیست. در حالی که آموزش و پرورش متولی و مسوول رسمی آموزش دانش آموزان است و سرمایه گذاری شده تا مدارس توسط کتب منتشر شده توسط این وزارتخانه یک سری اهداف تربیتی و آموزشی را تامین کند.
دکتر اصغری یادآور می شود: وقتی معلم هم کتابی داشته باشد که مثلا دویست سوال در آن طراحی شده به جای این که خودش به طرح سوال بپردازد انجام حجم زیادی از تمرینات این کتابها را به بچه ها تکلیف می کند و یا کتابهای درسی را زودتر تمام می کند یا بخشی از دروس را حذف می کند. چرا؟ چون مثلا وقتی در کتاب درسی گفته شده این سوال را از مادر و پدر خود بپرسید یا این آزمایش را انجام بدهید معلم با خودش تصور می کند که چون مشابه آن را با توسل به کتب کمک درسی انجام داده پس این بخشها مهم نیست و از آنها می گذرد . این کار یعنی دارد بخشی از اهداف آموزش و پرورش را حذف میکند چون دروس کتابهای منتشر شده توسط آموزش و پرورش در ارتباط با هم بوده و با برنامه های تنظیم شده پیش می رود.
وی اضافه می کند: شاید در این زمینه هدف معلم این باشد که بچه ها پیشرفت کنند اما در واقع کتاب های درسی در سایه قرار می گیرند و ذهن دانش آموز با تکالیف کم ارتباط مشغول شده و انرژی اش تحلیل می رود این در حالی است که دانش آموز فرصت بازی کردن،فکر کردن و استراحت را از دست داده و سرگرم کارهای اضافه و تکراری می شود . اینجاست که به جای اهداف مورد ذکر آموزش و پرورش بچه ها به سوی حافظه محوری، رقابت گرایی و نمره گرایی سوق داده می شوند و تنها یک سری مهارتهای شناختی در آنها رشد می کند.
دکتر اصغری همچنین می گوید: زمانی استفاده از کتاب حل المسایل منفور بود و دانش آموزان جرات استفاده از این کتاب را نداشتند هر چند تعداد آن هم در جامعه بسیار اندک بود اما حالا همان کتاب با عناوین مختلف منتشر شده و به راحتی در دسترس قرار گرفته و حتی توسط معلم و مسوولان مدرسه توصیه هم می شود! منافع آن ها هم آنقدر جذاب است که دارد جریان آموزش را عوض می کند به طوری که جریان آموزش رسمی کشور در حاشیه رفته و جریان سودجویانه آموزشی اصل شده.
وی اظهار میدارد: این کتابها ذائقه بچه ها را عوض کرده اند ذائقه بچه ها هم که عوض شود به جای فکر کردن ،بازی کردن، مجله خواندن عادت می کنند یک سری کارهای آموزشی خسته کننده انجام بدهند و رشد هم نمی کنند.اینها از نظر هیجانی ، آستانه تحمل، پذیرش گرایی ، همکاری با دیگران و ... دچار آسیب می شوند و خانواده ها هم هوشیار نیستند و آگاهی ندارند چه بلایی دارد سر بچه هایشان می آید.

*بردن کتابهای کمک درسی فاقد استاندارد به مدارس تخلف است

در همین خصوص دکتر بهرام محمدیان معاون وزیر و رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش تصریح می کند: بردن کتابهای کمک درسی فاقد استاندارد به مدارس خلاف است و تاکید کردیم که هر موسسه ای که بخواهد برای دانش آموزان کتاب توزیع کند و در مدارس تبلیغ کنند باید از بخش سامان بخشی کتابهای اموزشی مجوز بگیرند. حالا میتوانند بروند از ارشاد مجوز بگیرند و بعد هم ببرند در خیابان بفروشند اما با توزیع آن در مدارس موافق نیستیم.
او خاطر نشان می کند که همه ساله کتابنامه ای تحت عنوان کتابنامه رشد توسط آموزش و پرورش منتشر می شود که شامل مجموعه کتابهایی است که انتشارت مختلف منتشر کرده اند و مورد بررسی آموزش و پرورش قرار گرفته.
او می افزاید: درست است که نظارت بر عهده آموزش و پرورش است اما نه سازمان پژوهش. بلکه وقتی کتابهای تایید نشده وارد مدارس میشود ادارات آموزش و پرورش و مدیریت آموزشی مدارس و باید نظارت کنند و کاربران باید توجه و دقت داشته باشند. یکی از کارها این است که خانواده متوجه اشتباه بودن استفاده از این کتابها باشند و خودشان آنها را تحریم کنند.
وی می گوید: ما در استانها عقبه برای این که نظارت بکنیم نداریم ما مثل سازمان استاندارد هستیم و می گوییم این کتاب استاندارد هست یا نیست. اما اگر معلم یا مدیر مدرسه با آنها همکاری کرده و تخلف می کند باید تخلفات اداری جلوی آنها را بگیرد.
او تاکید کرد: کتابهایی که برگ تاییدیه سامان بخشی سازمان پژوهش را ندارد نباید وارد مدارس شود.

منبع:قدس آنلاین