قطار مذاکرات هسته‌ای در ایستگاه ژنو

22 روز از نشست قبلی ایران و گروه 1+5 در این شهر می گذرد و شهر ژنو برای دومین بار پس از آغاز به کار دولت جدید در ایران میزبان این مذاکرات است. البته این شهر در دولت‌های نهم و دهم نیز برای سه بار میزبان این مذاکرات بود و با این تفاوت که ریاست هیئت ایرانی در آن زمان بر عهده سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی بود و این بار برعهده محمدجواد ظریف رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران.

این مذاکرات قرار است ساعت 11 به وقت ژنو (13:30 به وقت تهران) در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو برگزار شود.

همچنین ظریف وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا قبل از آغاز نشست بر سر میز صبحانه به گفت وگو و رایزنی خواهند پرداخت.

دور قبلی مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه 23 و 24 مهر ماه در این شهر برگزار و ظریف وزیر امور خارجه طرح پیشنهادی جمهوری اسلامی به این نشست را با عنوان «پایانی بر یک بحران غیرضروری؛ آغازی برای افق‌های جدید» به صورت پاورپوینت به طرف‌های مقابل ارائه کرد.

در پایان چهار دور مذاکره ایران و 1+5 در ژنو بیانیه‌ مشترکی به این شرح صادر شد.

«هیئت‌های نمایندگی اعضای EU3+3 (سه کشور عضو اتحادیه اروبایی + 3) و جمهوری اسلامی ایران به ریاست نماینده عالی اتحادیه اروبایی در سیاست خارجی و امنیتی و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دو روز مذاکرات محتوایی و با نگاهی رو به آینده در شهر ژنو در روزهای ١٥و ١٦ اکتبر برگزار کردند.

برپایه فضای مثبت اولین جلسه وزیران در نیویورک در تاریخ ٢٦ سپتامبر، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران کلیات طرحی را به عنوان مبنای مذاکرات ارائه کرد که توسط اعضای گروه EU3+3 (سه کشور عضو اتحادیه اروبایی + 3) به عنوان مشارکتی مهم در فرآیند مذاکرات به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد.

اعضای هیئت‌های نمایندگی مشورت‌های دوجانبه و مشترکی پیرامون عناصر مختلف رهیافت پیشنهادی را به صورت عمیق پیگیری کردند.

تصمیم گرفته شد که جلسه بعدی اعضای گروه در ژنو در تاریخ ٨-٧ نوامبر (16 و 17 آبان ماه) در ژنو برگزار شود.

اعضا همچنین موافقت کردند که کارشناسان هسته‌ای، علمی و امور تحریم کشورهای EU3+3 و جمهوری اسلامی ایران قبل از نشست آینده و برای بررسی اختلاف نظرات و تهیه و تدوین قدم‌های عملی تشکیل جلسه دهند.»

براساس توافقات حاصله برای برگزاری نشست کارشناسی، شهر وین روزهای هشتم و نهم آبان ماه میزبان این مذاکرات بود. 2 دور مذاکره کارشناسی که جمعا 9 ساعت و نیم به طول انجامید و حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل امور اقتصادی و تخصصی بین‌المللی وزارت امور خارجه ریاست هیئت ایرانی در مذاکرات کارشناسی را برعهده داشت.

قرار است نتایج نشست کارشناسی در مذاکرات امروز در ژنو مطرح شود.

پیش از مذاکرات کارشناسی، سید عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران در روز ششم آبان در سفری یک روزه ضمن دیدار با یوکیا آمانو پیشنهاد ایران در خصوص همکاری با آژانس را به مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی ارائه کرد و بعدازظهر همان روز دوازدهمین دور مذاکرات ایران و آژانس در وین برگزار و توافق شد تهران 20 آبان میزبان نشست بعدی باشد.

پس از آنکه کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در حاشیه شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به گفت‌وگو نشستند،  2 طرف توافق کردند که نشست وزرای خارجه ایران و 1+5 در نیویورک و مذاکرات ایران و گروه 1+5 در نیمه اکتبر در ژنو برگزار شود.

از همان زمان یک مقام نزدیک به هئیت مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان در نیویورک به خبرنگار فارس گفته بود که با انتخابات اخیر ریاست جمهوری و دیگر تحولات مهم منطقه‌ای و بین‌المللی، فضای  مذاکراتی بین ایران و ١+٥ نسبت به گذشته به طور کامل دگرگون شده و بنابراین مذاکرات هسته‌ای نه در شکل و نه در محتوی نمی‌تواند در مسیر گذشته خود حرکت کند.

بامداد جمعه پنجم مهر ماه مذاکرات وزرای خارجه ایران و 1+5 و با حضور کاترین اشتون در مقر سازمان ملل در نیویورک برگزار و توافق شد که نشست بعدی 23 و 24 مهر ماه (15 و 16 اکتبر ) در ژنو برگزار شود و پس از آن نیز وزرای خارجه ایران و آمریکا برای اولین بار بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به مدت نیم ساعت با یکدیگر به گفت‌‌وگو پرداختند.

با توجه به اینکه مقامات جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده‌اند که به دنبال مذاکرات جدی، زمان‌بندی شده و هدفمند هستند و مذاکره برای مذاکره را دنبال نمی‌کنند و در پی بازی برد - برد به نفع دو طرف هستند، انتظار می‌رود که 1+5 نیز در این دور مذاکرات با حسن نیت حضور یابند و آماده ورود به گفت‌وگوهای حرفه‌ای و جدی باشند و حقوق مسلم ملت ایران در دستیابی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای و غنی سازی را به رسمیت بشناسند.

مقام معظم رهبری 12 آبان ماه و در آستانه سالگرد 13 آبان طی سخنانی در جمع دانش‌آموزان درباره این مذاکرات عنوان کردند: این مذاکره‌اى که امروز دارد انجام می‌گیرد با شش کشور - که آمریکا هم جزو این شش کشور است - فقط در مورد مسائل هسته‌اى است و لاغیر. بنده هم اوّلِ امسال در مشهد مقدّس در سخنرانى گفتم [که‌] مذاکره در موضوعات خاص اشکالى ندارد؛ منتها گفتم من اعتماد ندارم، خوشبین نیستم به مذاکره، لکن میخواهند مذاکره کنند، بکنند.

ایشان در بخش دیگری از فرمایشاتشان فرمودند: امروز وضعیت جمهورى اسلامى با سال 82، زمین تا آسمان فرق کرده؛ آن روز ما چانه می‌زدیم سرِ دو، سه سانتریفیوژ، [در حالى که‌] امروز چندین هزار سانتریفیوژ مشغول کارند. جوانه‌اى ما، دانشمندان ما، محققین ما، مسئولین ما همت کردند، کارها را پیش بردند. بنابراین از مذاکراتى هم که امروز در جریان است، ما ضررى نخواهیم کرد. البته بنده همچنان که گفتم خوشبین نیستم؛ من فکر نمیکنم [از] این مذاکرات آن نتیجه‌اى را که ملّت ایران انتظار دارد، به‌دست بیاید، لکن تجربه‌اى است و پشتوانه‌ تجربى ملت ایران را افزایش خواهد داد و تقویت خواهد کرد؛ ایرادى ندارد اما لازم است ملت بیدار باشد. ما از مسئولین خودمان که دارند در جبهه‌ى دیپلماسى فعالیت می‌کنند، کار می‌کنند، قرص و محکم حمایت می‌کنیم، اما ملت باید بیدار باشد، بداند چه اتفاقى دارد مى‌افتد [تا] بعضى از تبلیغاتچى‌هاى مواجب‌بگیر دشمن و بعضى از تبلیغاتچى‌هاى بى‌مزد و مواجب - از روى ساده‌لوحى - نتوانند افکار عمومى را گمراه کنند.

لازم به ذکر است، هیئت‌های مذاکره کننده ایران و گروه 1+5 در دولت نهم و دهم 9 بار بر سر یک میز به مذاکره نشستند.

تیر ماه 1387، مهر ماه 1388، آذر ماه 1389 به ترتیب مذاکرات ژنو یک، دو و سه برگزار و استانبول بهمن 1389 و همچنین 26 فروردین ماه 1391 میزبان دور بعدی گفت‌وگوها بود. این مذاکرات سوم و چهارم خرداد در بغداد و 29 و 30 خرداد ماه در مسکو برگزار و هشتم و نهم اسفند ماه 1391 و همچنین 16 و 17 فروردین ماه سال جاری (1392) نیز آلماتی قزاقستان میزبان این مذاکرات بود.