نخستین دانشمند ایرانی ناسا درگذشت

گروه علمی «تیتریک» ؛ غفاری در اوایل دهه‌ 1950، هم‌زمان با حضور «انیشتین» در مؤسسه‌ی مطالعات پیشرفته «دانشگاه پرینستون» در زمینه‌ی «تئوری میدان منسجم جاذبه و الکترومغناطیسی» تحقیق می‌کرد.


یک ماه پیش (12 اکتبر) دانشگاه هاروارد طی مراسمی از یک عمر تلاش علمی استاد غفاری تقدیر کرد.

ویدا غفاری، دختر مرحوم دکتر غفاری در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی ایسنا با تایید خبر فوت ایشان اظهار داشت: استاد غفاری روز سه شنبه هفته گذشته در ساعت 10 و 55 دقیقه شب در 106 سالگی درگذشت.

«دکتر غفاری» که صد و شش سال پیش در تهران متولد شده بود پس از پایان تحصیلات خود در دارالفنون در سال 1929 با یک بورسیه‌ی کامل برای ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی ریاضیات و فیزیک در «دانشگاه نانسی» فرانسه به آن کشور اعزام شد.

وی مدرک دکتری خود را از «دانشگاه سوربن» دریافت کرد.

در سال 1936 وی در «رصدخانه‌ی پاریس» در حوزه‌ی «مکانیک فلکی» فعالیت می‌کرد که اساس کار بعدی وی محاسبه‌ی این مطلب بود که چه مقدار نیرو برای پرتاب کردن یک راکت به مدار اطراف کره‌ی ماه بدون خطا کردن مورد نیاز است.

«غفاری» در سال 1937 برای تدریس در دانشگاه تهران به ایران بازگشت.

وی از سال 1938 تا 1941 خدمت سربازی خود را انجام داد که طی آن به سطح‌بندی اراضی شمال تهران برای آماده‌سازی آن برای ارتش اشتغال داشت.

در سال 1950 به‌دعوت «دانشگاه هاروارد» و به‌عنوان محقق «فولبرایت» (بورسیه‌ی بین‌المللی از کشورهای مختلف) به‌عنوان استادیار پژوهشی در زمینه‌ی «معادلات دیفرانسیل» و در ادامه در زمینه‌ی «دینامیک گازی» فعالیت کرد.

»دکتر غفاری» و «دکتر محسن هشترودی» از جمله اولین ایرانیانی بودند که محقق «فولبرایت» شدند. «هشترودی» نیز هم‌زمان با «دکتر غفاری» در «دانشگاه هاروارد» در زمینه‌ی ریاضیات فعالیت داشت.

پس از پایان جنگ جهانی، وی در زمینه‌ی تحقیقات دایما به انگلیس و امریکا سفر می‌کرد.

در اوایل دهه‌ی 1950، این محقق ایرانی هم‌زمان با حضور «انیشتین» در مؤسسه‌ی مطالعات پیشرفته «دانشگاه پرینستون» در زمینه‌ی «تئوری میدان منسجم جاذبه و الکترومغناطیسی» تحقیق می‌کرد.

در آن زمان، ریاست این مؤسسه را «رابرت اوپنهیمر» برعهده داشت که ارتباط خوبی با «غفاری» داشت.

«دکتر غفاری» در سال 1956 برای کسب پستی در بخش ریاضیات اداره‌ی ملی استانداردهای امریکا به آن کشور سفر کرد و برای همیشه ماندگار شد.

بخشی از کارهای وی در آن‌جا شامل: «محاسبات حرکت ماهواره‌های زمینی مصنوعی» بوده است.

در سال 1962، اداره‌ی استانداردها به «غفاری» مجوز آغاز کار در آژانس فضانوردی امریکا (ناسا) به‌عنوان یک مشاور پاره‌وقت برای «مرکز پرواز فضایی گودارد» را اعطا کرد.

گفته می شود «غفاری» اولین ایرانی شاغل در آژانس فضانوردی امریکا (ناسا) بوده است.

از سال 1964، سه سال در برنامه‌ی فضایی سرنشین‌دار و وقتی پروژه‌های وی در سازمان به پایان رسید دانشمند تمام وقت در «ناسا» شد و در آن‌جا بر روی مأموریت‌های 11 و 12 آپولو مشغول به‌کار شد.

مسؤولیت اصلی وی این بوده است که مشخص کند چطور یک راکت به ماه فرستاده می‌شود.

وی باید جاذبه‌ی زمین و جاذبه‌ی ماه را محاسبه کرده و حساب می‌کرد که چه مقدار و چگونه اصلاحات میان دوره‌ای قدرتمند برای استقرار یک راکت در مدار اطراف ماه مورد نیاز است.

یک اشتباه کافی بود تا راکت با ماه تصادم کند و یا از مدار خارج شده و به اعماق فضا بیافتد.

هم‌چنین برای برنامه‌ی فضایی سرنشین‌دار وی باید بازگشت دوباره راکت را نیز محاسبه می‌کرد.

در سال 1969، «غفاری» و دستیاران وی در بخش مأموریت‌های آپولو از سوی رئیس جمهور وقت امریکا برای خدمت‌اشان در مأموریت آپولو 11 مدال دریافت کردند.

«غفاری» برای مشارکت‌های ویژه‌ی خود در تحصیلات هوا، فضا در طول اولین دهه‌ی اکتشافات فضایی در سال 1970 از سوی «مرکز پرواز فضایی گودارد» در «آژانس فضانوردی امریکا (ناسا)» جایزه دریافت کرد.

وی در سال 1972 سه سال پس از این‌که «برنامه‌ی آپولو» انجام گرفته و نخستین فضانوردان به کره‌ی ماه رفتند و به‌سلامت بازگشتند از «ناسا» بازنشسته شد.

آپولو

در سال 1998، «کمیته‌ی هزاره» درباره‌ی پیش‌بینی وی درباره‌ی بزرگ‌ترین رویداد علمی هزاره‌ سؤال کرد و «غفاری» پاسخ داد: اگر بودجه‌ی ناسا به پایان نرسد یک مأموریت سرنشین‌دار تا سال2010 به سیاره ی مریخ صورت خواهد گرفت.

«استاد ابوالقاسم غفاری» که تا واپسین دم حیات نیز از تلاش و کوشش علمی باز نایستاد در پاسخ به کسانی که احساس وی را جویا شده بودند از این‌که نمی‌تواند در هیچ مرکزی کار کند ابراز تأسف کرده بود اگر چه همچنان تحقیقات و مطالعاتی را به‌صورت مستقل در منزلش انجام می‌داد.