یک سوال ایرانیان که بی بی سی فارسی را کلافه کرده

بی بی سی که بنگاه خبری دولت انگلستان است در بخش انگلیسی خود از واژه جعلی "خ ل ی ج" در بخش عربی از واژه جعلی "خ ل ی ج ع ر ب ی" استفاده می کند؛ ولی در بخش فارسی خود برای آن که با اعتراض و تحریم مخاطبان مواجه نشود، مجبور شده است واژه حقیقی و درست "خلیج فارس" را به کار گیرد؛ اما....

هفته گذشته گزارشی در بخش های خبری صدا و سیما پخش شد که در آن  به جعلی خواندن ایران و استفاده رئیس بخش فارسی بی بی سی از واژه جعلی برای خلیج فارس اشاره ای شده بود.

صادق صبا که رئیس بی بی سی فارسی است وقتی برای بخش های دیگر بی بی سی مقاله می نویسد از واژه جعلی استفاده می کند؛ مثلا وی مقاله ای در سایت بی بی سی انگلیسی نوشته است که در آن از عبارت "Golf" برای خلیج فارس استفاده کرده است.

مقاله صادق صبا با واژه جعلی در بی بی سی

این رویه در بی بی سی همواره برای ایرانیان این سؤال را به وجود می آورد که چرا یک بنگاه خبری در سه بخش خود، سه رویه متفاوت را دنبال می کند؟ چرا شبکه ای که از صداقت سخن می گوید، برخلاف آن عمل می کند و واژه مجعول و غیرحقیقی استفاده می کند؟ و مهم تر آن که چرا رئیس بی بی سی فارسی که سابقه جعلی خواندن ایران را در پرونده کاریش ثبت کرده است باید به خود اجازه دهد که حتی به نام خلیج فارس پایبند نباشد؟

بی بی سی فارسی هیچگاه نتوانسته جواب درستی به این سؤالات دهد؛ نشانه این امر آن است که سال گذشته این سؤالات را در برنامه دیدبان مطرح کرد و صادق صبا کوشید تا مخاطبان را راضی کند؛ اما تکرار این سؤالات امسال هم آن قدر برنامه سازان بی بی سی فارسی را کلافه کرد که مجبور شدند بار دیگر سخنان تکراری صادق صبا را پخش کنند.

مجری دیدبان می گوید: «اخیرا تلویزیون ایران گزارشی پخش کرد مبنی بر این که در بی بی سی جهانی به خلیج فارس می گویند "خ ل ی ج" دلیلش را پرسیده اند. دیدبان سال پیش همین سؤال را از آقای صبا رئیس بخش فارسی پرسید که آن جواب را می شنویم.»

درباره این بخش از سخنان مجری دیدبان باید گفت که گرچه استفاده بی بی سی جهانی از واژه مجعول، قابل تأمل است؛ اما سؤال اصلی این بوده و هست که چرا صادق صبا که رئیس بخش فارسی است از واژه جعلی در مقاله خود استفاده کرده است؟

صادق صبا سال گذشته در توجیه دلیل استفاده از عبارت های جعلی برای خلیج همیشه فارس، بدون آن که کوچک ترین انتقادی از سیاست های دولتش کند، گفته بود: «حدود سی چهل سال پیش در بریتانیا بعد از این که کشورهای عربی اسم خلیج فارس را عوض کردند و گفتند خ ل ی ج در کل بریتانیا رسانه ها از این عنوان استفاده کردند که در انگلیسی می گویند "The Golf" احتمال زیاد فشارهای کشورهای عربی موجب این کار شده است!»

وی همچنین سال گذشته تأکید کرده بود که نام حقیقی، خلیج فارس است: «ما در بی بی سی فارسی از عنوان خلیج فارس استفاده می کنیم. دلیل اول ما این است که این درست است و قرن ها اسمش خلیج فارس بوده است. الان هم در تمام دنیا جز بریتانیا[!] حتی در آمریکا می گویند خلیج فارس. مسأله مهم تر این است که ما برای مخاطبانی برنامه پخش می کنیم که آن را به عنوان خلیج فارس می شناسند.»

آیا شما به عنوان یک ایرانی از جواب های صادق صبا به عنوان رئیس بی بی سی فارسی قانع شدید؟

سه نکته وجود دارد:

نکته اول به چه دلیل دولت انگلستان که بودجه بی بی سی فارسی را تأمین می کند به خود اجازه داده است یک واقعیت تاریخی را در نوشته ها و برنامه هایش تغییر دهد؟ آیا فشار کشورهای عربی توجیه خوبی برای این اقدام است؟ چرا صادق صبا و دیگر دست اندرکاران فارسی زبان این شبکه در اعتراض به اقدام دولت انگلستان و در حمایت از ایران کاری نمی کنند و اعتراضی نمی کنند؟

نکته دوم آن که هنوز وی و شبکه اش جواب نداده اند که چرا در مقاله انگلیسی خود از واژه جعلی استفاده کرده است؟ مگر وی نمی گوید که "قرن ها نامش خلیج فارس بوده است"؟ این سؤال وقتی جدی تر می شود که مجری این شبکه در جریان مصاحبه با نتانیاهو، ایران را کشوری جعلی خوانده بود.

نکته آخر هم این که شاید جواب آقای صبا این باشد که چون در بی بی سی انگلیسی مقاله اش را چاپ کرده است باید متناسب با سیاست های بخش انگلیسی، از واژه مجعول استفاده می کرده و چاره ای نداشته است؛ که این می شود عذر بدتر از گناه. یعنی مدیران و نویسندگان در بی بی سی آن قدر آزادی ندارند که بتوانند آن گونه که دلشان می خواهد بنویسند و برای آن که مقاله شان چاپ شود حتی مجبورند واقعیت تاریخی را آن طور که مدیران ارشدشان می پسندند، تغییر دهند.

به هر حال از هر جهتی به این ماجرا نگریسته شود، سؤال های زیادی مطرح می شود که هیچ ایرانی را نمی تواند قانع کند و لازم است مدیران این شبکه به خصوص صادق صبا برای یک بار هم که شده صداقت به خرج دهند و واقعیت های موجود در بی بی سی را بدون توجیه بگویند و از مردم ایران عذر بخواهند؛ البته با توجه به سابقه ای که از آن ها سراغ داریم مسؤولان این شبکه فعلا از کنار سؤالات ایرانیان می گذرند تا سالی دیگر و تکرار مصاحبه صادق صبا.