ایران هسته ای- وندی آر. شرمن، معاون وزیر خارجه در امور سیاسی از وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا روز پنج شنبه 21 آذر 1392  (12 دسامبر 2013) با حضور در کمیته بانکی سنای امریکا به تشریح آخرین دیدگاه های دولت امریکا درباره توافق ژنو پرداخته است.

«ایران هسته ای» به سبب اهمیت این سخنان، متن کامل آن را منتشر می کند.

متن اصلی سخنان شرمن را اینجا ببینید.

***

صبح به خیر، جناب آقای رئیس جانسون، کراپو عضو ارشد، اعضای عالی رتبه کمیته. از دعوت شما برای گفتگو درباره جزئیات طرح کاری مشترک (JPA) با ایران و شرکای گروه 1+5 در 24 در ژنو، متشکرم.

این فرصت دیپلماتیک که در اختیار ما قرار گرفته است، نتیجه همکاری میان کنگره و دولت برای تصویب و اجرای طرح تحریم های جامع و بی سابقه ای است که برای وارد آوردن فشار به ایران به منظور برطرف ساختن نگرانی های جامعه بین المللی درباره برنامه هسته ای این کشور است.

همکاری بین ما در زمینه تحریم ها، ایران را به پای میز مذاکره آورد. شایان ذکرست، آن چیزی که از این مرحله به بعد انجام می دهیم، از نظر ارزیابی مقاصد ایران بسیار حائز اهمیت است. در این راستا، من مشتاق گفتگو درباره فعالیت های مورد نظر در هفته ها و ماه های مهم پیش رو هستم.

امروز، می خواهم اطلاعاتی را درباره مواردی که در ژنو بر سر آن توافق شد، در اختیار شما بگذارم که شما بتوانید معیارهای مشخص شده در طرح کاری مشترک را مورد بررسی قرار دهید.

ما برای مدت ها دریافته ایم که برنامه هسته ای ایران یکی از جدی ترین تهدیدها برای امنیت ملی ایالات متحده و منافع ما در خاورمیانه است. با استفاده از فشار تحریم ها، موضع گیری محکم و یکپارچه از طرف گروه 1+5 (چین، فرانسه، روسیه، انگلیس، ایالات متحده و آلمان با همکاری اتحادیه اروپا)، ما به تفاهمی که مهم ترین بخش تلاش های ما برای توقف پیشرفت برنامه هسته ای ایران در یک دهه را تشکیل می دهد، دست یافته ایم.

طرح کاری مشترک، برنامه ریزی شش ماهه ای را در حال اجرا دارد که به طور مشخص برای توقف ایران در مسیر دستیابی به سلاح هسته ای طراحی شده است، همزمان فضایی را برای دستیابی به راه حلی جامع و بلند مدت فراهم می آورد. هدف این راه حل جامع، برطرف کردن نگرانی های جامعه بین المللی در رابطه با برنامه هسته ای ایران است. هدف از این گام نخست، کمک به حصول اطمینان از این است که برنامه هسته ای ایران نتواند هنگام مذاکرات برای کسب راه حلی در این باره، پیشرفت کند.

با اجرای این طرح در هفته های آینده، این گام نخست باعث خواهد شد که به طور سریع پیشرفت برنامه هسته ای ایران متوقف شود؛ آن را در زمینه های اصلی به عقب بازگرداند؛ همچنین نظارت بی سابقه ای را بر فعالیت های هسته ای ایران اعمال کند. اجرای همزمان این اقدامات، سبب جلوگیری از بهبود و افزایش ظرفیت ایران در ساخت سلاح هسته ای و افزایش اعتماد در توانایی مان برای شناسایی هر حرکتی در جهت پیشرفت یا انحراف این مواد به سمت برنامه ای پنهانی خواهد شد.

جزئیات ارائه شده دلیل این امر را توضیح می دهد. نخست، همان گونه که بیان شد، ایران باید پیشرفت برنامه غنی سازیش را متوقف کند. این امر بدین معنا است که بر اساس شرایط مشخص شده در طرح کاری مشترک، ایران نمی تواند ظرفیت غنی سازیش را افزایش دهد. ایران نمی تواند میزان اورانیوم غنی سازی شده سه و نیم درصدی هگزا فلوراید (UF6) خود را افزایش دهد، این مقدار تا پایان دوره شش ماهه به همان میزان یا کمتر از میزان اولیه آن خواهد بود. ایران نمی تواند تاسیسات غنی سازی جدیدی برای تولید اورانیوم غنی سازی شده احداث کند. ایران نمی تواند سانتریفیوژهای اضافی از هیچ نوعی را در تاسیسات غنی سازیش نصب کند، یا از سانتریفیوژهای بیشتری استفاده کند و نمی تواند سانتریفیوژهای فعلی را با انواع پیشرفته آن جایگزین کند. افزوده بر این، ایران باید تولید سانتریفیوژهای خود را با جایگزین کردن دستگاه های از کار افتاده محدود کند؛ بنا بر این، ایران نمی تواند بر تعداد سانتریفیوژهای خود بیفزاید.

دوم اینکه در طی این مرحله نخست، ایران بخش های مهم برنامه هسته ایش را به عقب برگرداند یا خنثی خواهد کرد. ایران باید همه فعالیت های غنی سازی بالاتر از پنج درصد را متوقف کند. تجهیزات در فردو و نطنز که برای غنی سازی مؤثرتر بالای پنج درصد مورد استفاده قرار می گیرد، باید برچیده شود. ایران باید همه انباشت اورانیوم غنی سازی شده بیست درصدی هگزا فلوراید خود را با روش رقیق سازی به سطح پایین تری از اورانیوم هگزا فلوراید غنی سازی شده تبدیل کند یا آن را برای تولید سوخت راکتور پژوهشی تهران اکسیده کند.

سرانجام اینکه، ایران نمی تواند کار را در مسیر تولید پلوتونیوم پیش ببرد. در اراک، ایران نمی تواند راکتور آب سنگین را که در دست احداث است، مورد استفاده قرار دهد و نمی تواند سوخت یا آب سنگین را به محل این راکتور منتقل سازد. ایران نمی تواند سوخت بیشتری را مورد آزمایش قرار دهد یا سوخت بیشتری برای راکتور تولید کند و نمی تواند اجزای باقی مانده برای راکتور را نصب کند. ایران نمی تواند تاسیساتی را برای فرآوری سوخت مصرف شده، احداث کند. بدون این فرآیند، ایران نمی تواند پلوتونیوم را از سوخت مصرف شده، جدا سازد و بنا بر این نمی تواند هیچ پلوتونیومی را برای استفاده در سلاح هسته ای به دست آورد. از این رو، این گام نخست جدول زمانی برای آغاز عملیات در راکتور اراک را مسدود می سازد و پیشرفت در مسیر تولید پلوتونیوم برای ساخت سلاح هسته ای را متوقف می کند.

معیارهای نظارتی مندرج در طرح کاری مشترک، به طور قابل ملاحظه ای در زمینه پیشرفت در تاسیسات غنی سازی اعلام شده ایران، به هنگام ضرورت هشدار خواهد داد و کنترل های جدیدی را در برابر استفاده نامشخص از تجهیزات برای هر گونه برنامه غنی سازی پنهانی، فراهم خواهد آورد. برخی به درستی پرسیده اند که چرا ما باید به ایران در پایبند بودن آن به این الزامات اعتماد کنیم. همان گونه که کری، وزیر امور خارجه گفت، طرح کاری مشترک مبتنی بر اعتماد نیست، بلکه بر اساس قابل راستی آزمایی بودن است و ساز و کارهای راستی آزمایی که در طرح کاری مشترک مقرر شده، بی سابقه است.

تحت شرایط ایراد شده، ایران باید دسترسی روزانه ای بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) را به تاسیسات خود در نطنز و فردو دهد و اجازه دسترسی بیشتری را برای بازدید از راکتور اراک دهد. ایران باید به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی به مکان های مرتبط با مونتاژ سانتریفیوژ و تولید چرخنده های سانتریفیوژ دهد (که هر دو از جنبه های مهم این برنامه هستند.) ایران باید مجوز بازدید از معدن ها و آسیاب های اورانیوم را برای بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی صادر کند. ایران باید اطلاعات مربوط به طرح رآکتو آب سنگین اراک را ارائه دهد. این ساز و کارهای نظارتی که بدون تفاهمی که در ژنو به آن دست یافتیم، برقرار نبود، در صورت پیشرفت به سوی ساخت سلاح هسته ای یا استفاده بی جا از تجهیزات در کل چرخه سوخت هسته ای، هشدارهای بیشتری را برای ما فراهم خواهد کرد.

به طور خلاصه، حتی در این مرحله نخست، طرح کاری مشترک هر گونه پیشرفت در هر مسیر بالقوه به سوی تولید سلاح هسته ای که برای مدت های طولانی سبب نگرانی ما و متحدانمان بوده است، متوقف می کند. بر اساس طرح کاری مشترک، انباشت بیست درصدی اورانیوم هگزا فلوراید غنی سازی شده ایران، نابود می شود. طرح کاری مشترک نصب سانتریفیوژها در تاسیسات تولید، به ویژه طرح پیشرفته ترین سانتریفیوژ ایران با مسدود کردن انباشت اورانیوم غنی سازی شده هگزا فلوراید سه و نیم درصدی، متوقف می کند؛ اطمینان حاصل می کند که راکتور اراک در طی دوره مذاکرات برای دستیابی به راه حلی جامع راه اندازی نشود.

در مقابل این اقدامات مشخص از سوی ایران و درحالی که ایران به اقدامات تعیین شده، عمل می کند، گروه 1+5 تسهیلات محدود، موقت و قابل بازگشتی را فراهم خواهد کرد، در حالی که ساختار اصلی نظام تحریمی ما، ازجمله تحریم های مهم نفتی و بانکی، به قوت خود باقی می ماند. این تحریم ها و دیگر تحریم های موجود را با قدرت به اجرا خواهیم گذاشت. ما تخمین می زنیم که این تسهیلات در حدود شش تا هفت میلیارد دلار در اختیار ایران قرار خواهد داد.

نخست، ما صادرات نفت خام ایران را که در مقایسه با سال 2011 بیش از شصت درصد کاهش داشته است، در همین سطح نگه خواهیم داشت. این امر بدان معنا است که ایران همچنان هر ماه چهار تا پنج میلیارد دلار از دست خواهد داد، در حالی که طرح کاری مشترک در مقایسه با سال دوهزار و یازده به قوت خود باقی است. با صراحت بیان می کنم، ما اجازه نخواهیم داد که صادرات ایران افزایش یابد و ما به همکاری با شرکای بین المللی خود ادامه خواهیم داد تا اطمینان حاصل کنیم که آنها درک می کنند که هر گونه افزایش در خرید نفت ایران - هر مورد جدید خرید نفت ایران - شامل تحریم ها خواهد شد.

دوم، ما آماده ایم که به ایران اجازه دسترسی به چهار و دو دهم میلیارد دلار از دارایی های مسدود شده اش را بدهیم، البته نه به صورت یک باره، بلکه این مبلغ اختصاص داده شده ماهانه و به طور همگام با روند پیشرفت قابل راستی آزمایی در عمل به تعهدات هسته ای اش در اختیار این کشور گذاشته خواهد شد. خاطر نشان می شود که ایران در مقایسه با 2011، به علت تحریم های نفتی همچنان هر ماه چهار تا پنج میلیارد دلار از دست خواهد داد. این بخش کوچکی از مجموع نیازهای ایران برای واردات یا کسری بودجه است.

سوم، گروه 1+5 موافقت کرد که برخی تحریم ها در مورد طلا و فلزات گرانبها، بخش خودروسازی و صادرات پتروشیمی ایران را به حالت تعلیق درآورد. تعلیق تحریم ها در مورد طلا و فلزات گرانبها به ایران اجازه دسترسی به دارایی های مسدود شده برای خرید طلا و فلزات گرانبها را نمی دهد، بلکه به ایرانی ها اجازه می دهد که طلا و فلزات گرانبها را صادر یا وارد کنند. تعلیق تحریم ها در صنعت خودروسازی، به ایران اجازه دریافت، پشتیبانی و خدمات از کشورهای ثالث برای مونتاژ و تولید وسایل نقلیه سبک و سنگین را می دهد. تعلیق تحریم ها بر صادرات پتروشیمی به معنای آن است که ایران قادر خواهد بود، محصولات پتروشیمی را به فروش برساند و درآمد حاصل از این فروش را در اختیار گیرد. ما تخمین می زنیم که ایران در حدود یک ونیم میلیارد دلار از این روش بر اثر تعلیق موقت این تحریم ها کسب کند.

ما همچنین مجوز تهیه و نصب قطعات یدکی برای ایمنی پرواز هواپیماها در داخل ایران را صادر می کنیم. ما همچنین اجازه می دهیم که بازرسی های ایمنی و خدمات مرتبط با آن در ایران صورت گیرد. قابل توجه اینکه این اجازه شامل خطوط هوایی که مورد تحریم قرار دارد، نخواهد شد.

افزون بر این، تنها برای معاملات مالی داد و ستدهای انسان دوستانه و کمک های مربوط به شهریه ایرانی هایی که در خارج تحصیل می کنند، ما تسهیلاتی را برای حساب های خارجی ایران برای این داد و ستدهای خاص فراهم خواهیم آورد. حتی پیش از طرح کاری مشترک، ما هرگز قصد محروم ساختن مردم ایران از کالاهای انسان دوستانه، مانند غذا و دارو را نداشتیم. در حقیقت، کنگره به روشنی چنین داد و ستدهایی را از تحریم ها معاف کرده است.

کسانی وجود داشته اند که به گونه ای نادرست، تسهیلات ارائه شده محدود را بیش از حد تلقی کرده اند. بنا بر این، اجازه دهید بر این موضوع تاکید کنم که مجموع تسهیلات تعیین شده در طرح کاری مشترک بین شش تا هفت میلیارد دلار است و به هیچ وجه حدود بیست یا چهل میلیارد دلار که برخی ها گزارش ارائه داده اند، نیست. مجموع تسهیلات ایران که در طرح کاری مشترک مشخص شده است، بخش اندکی از حدود صد میلیارد دلار منابع مالی است که به دلیل اعمال مستمر تحریم ها، غیر قابل دسترس یا محدود شده است. علاوه بر این، فشار تحریم ها در شش ماه آینده به دلیل ادامه اعمال تحریم های ما، افزایش پیدا خواهد کرد.

درک این مسئله مهم است که اکثریت عمده تحریم های ما به قوت خود باقی می ماند و ما همچنان به اعمال شدید این تحریم ها ادامه خواهیم داد تا اطمینان حاصل کنیم که ایران تنها از تخفیف های محدودی که ما با آن توافق کردیم، بهره مند می شود. این اجرای سختگیرانه تحریم ها تحت قانون جامع تحریم ها، پاسخگویی و کاهش سرمایه گذاری در ایران مصوب 2010 (CISADA)، قانون تحریم های ایران؛ قانون کاهش خطر ایران و حقوق بشر سوریه مصوب 2012؛ و قانون آزادی ایران و مبارزه با گسترش سلاح های هسته ای مصوب 2012 صورت می گیرد. این بدان معنی است که تحریم ها همچنان بر طیف وسیعی از بخش های اقتصادی ایران، از جمله بخش انرژی، بخش مالی، صنعت کشتیرانی و کشتی سازی اعمال خواهد شد. ما با نظارت نزدیک و دقیق همچنین از سوء استفاده از تخفیف های مذکور در طرح کار مشترک جلوگیری خواهیم کرد. در صورتی که شاهد افزایش خرید نفت ایران یا فرار از تحریم ها باشیم، آمادگی داریم به سرعت متخلفان را مورد تحریم قرار دهیم.

افزون بر این، ممنوعیت تجارت ایالات متحده و تحریم های شورای امنیت سازمان ملل نیز همچنان پا برجا باقی می ماند. همه تحریم ها در رابطه با برنامه نظامی ایران، حمایت این کشور از تروریسم و نقض حقوق بشر و سانسور به قوت خود باقی می ماند. احتیاط ما ادامه خواهد داشت.

اگر ایران به الزامات مذکور در موافقتنامه ژنو عمل نکند، ما آماده خواهیم بود تا با کنگره همکاری کنیم و تحریم ها را افزایش دهیم. در آن صورت، ما در وضع خوبی قرار خواهیم داشت تا تأثیر تحریم‌های جدید را به بیشترین حد برسانیم، زیرا از حمایت جامعه بین المللی که برای اعمال فشار بیشتر و تأثیرگذاری حیاتی خواهد بود، برخوردار خواهیم بود.

وی گفت در مقایسه، وضع تحریم های جدید در حال حاضر، گام نخست و امیدبخشی که به آزمون گذاشته شده است و در بالا تشریح شد را از مسیر منحرف و متحدانمان را از ما دور خواهد کرد و دارای این خطر است که یکپارچگی بین المللی را که برای حصول اطمینان از تأثیرگذاری تحریم هایمان حیاتی بوده اند، از هم بگسلد و راه پیش رو برای ارزیابی مزایای این موافقتنامه، این است که باید دید وضع بدون آن چگونه می توانست باشد.

بدون طرح کار مشترک، برنامه هسته ای ایران همچنان پیشرفت می کرد. ایران می توانست هزاران سانتریفیوژ اضافه را به کار بیاندازد؛ نسل بعدی سانتریفیوژهایی را نصب کند که زمان لازم را برای ساخت سلاح هسته ای کاهش می دهند؛ تولید پلوتونیوم برای راه اندازی و سوخت رآکتورهای آب سنگین و نصب اجزای باقی مانده در اراک را پیش ببرد و ذخیره هگزافلوراید اورانیوم با غنای بیست درصدی خود را افزایش دهد. ایران می توانست همه این کارها را انجام دهد و افزوده بر این، بازرسی های جدید که بخشی از این موافقتنامه هستند و ابزار جدیدی در برای تشخیص پیشرفت به سوی دسیتیابی به سلاح هسته ای در اختیار ما بگذارند وجود نداشتند.

با طرح کار مشترک، ما برنامه هسته ای آن ها را در همان مقطعی که هست متوقف می کنیم، آن را در زمینه های اصلی به عقب بازمی گردانیم و برای آن ها محدوده زمانی مشخصی تعیین می کنیم که در آن برای دستیابی به یک راه حل درازمدت و جامع به مذاکره بنشینند و این امر با محدودیت های سختگیرانه و تضمین های قابل بازرسی برای اثبات این که برنامه هسته ای ایران صرفا برای اهداف مسالمت آمیز است همراه خواهد بود.

در یک جهانی بی عیب، ما می توانستیم فوری به چنین راه حل جامعی دست یابیم. ولی واقعیت این است که در صورت فقدان طرح کار مشترک، ما با ایرانی مواجه بودیم که می توانست ظرفیت غنی سازی برنامه هسته ای اش را دو برابر کند، ذخیره اورانیوم غنی شده اش را افزایش دهد و در جهت راه اندازی رآکتورهای اراک پیشرفت کند. ما اکنون برای اجرایی کردن این طرح آماده می شویم. این هفته، کارشناسان ما در وین با همتایان خود در کشورهای گروه 1+5، ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره ساز و کارها و محدوده های زمانی برای مرحله اجرایی و تاریخ شروع به کار آن گفتگو می کنند. این ها گفتگوهای فنی و پیچیده ای هستند و انجام خوب و درست آن ها با این هدف که در تک تک مراحل منافع ملی ما حفظ باشد، حایز اهمیت بسیار است.

در این حال، طرح کار مشترک و اجرای آن تنها نخستین گام است. هنوز مسائل بسیار زیادی در ارتباط با برنامه هسته ای ایران باقی مانده اند که باید مورد رسیدگی قرار گیرند و در طول این روند ایران می باید برای حل همه مسائلی که در گذشته و حال موجب نگرانی بوده اند، با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری کند. به همین دلیل هدف نهایی ما دستیابی به یک موافقتنامه جامع است که نگرانی های دیرین ما را کاملا رفع می کند.

سیاست ما در قبال ایران تغییر نکرده است. رئیس جمهوری به صراحت گفته است که اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته ای دست یابد. او در همان حال که به شدت به یک راه حل دیپلماتیک اولویت می دهد، برای پیشگیری از چنین پیامدی آماده است که همه عناصر قدرت آمریکا را به کار گیرد.

تعهد ما به همکاری با شرکایمان در منطقه و دیگر نقاط جهان برای پاسخگو قرار دادن ایران در قبال اعمالش نیز همچنان به قوت خود باقی می ماند. این مذاکرات فقط بر برنامه هسته ای ایران تمرکز دارند. بنابراین ما به مبارزه با فعالیت های ایران برای ایجاد بی ثباتی در منطقه ادامه خواهیم داد. ما همچنان ایران را به علت حمایت از تروریسم پاسخگو خواهیم دانست. ایران همچنان در فهرست کشورهای حامی ترور باقی می ماند و تحریم هایی که به دلیل حمایت آن ها از ترور اعمال می کنیم نیز پابرجا باقی خواهند ماند.

ما تحریم های خود را علیه ناقضان حقوق بشر همچنان اعمال خواهیم کرد و به حمایت از حقوق بنیادین همه ایرانیان ادامه خواهیم داد. هفته پیش رایس مشاور امنیت ملی دوباره بر حمایت ما از فرستاده ویژه سازمان ملل در زمینه حقوق بشر تاکید ورزید و از ایران خواست تا به او اجازه دهد از آن کشور دیدن کند. ما به دفاع از سرکوب شدگان در داخل ایران ، از جمله از طریق حمایتمان در قطعنامه ای که در برابر مجمع عمومی سازمان ملل قرار دارد و در اواخر این ماه اقدامات ایران را در زمینه حقوق بشر محکوم می کند ادامه خواهیم داد. ما از ایران می خواهیم که سعید عابدینی و امیر حکمتی را آزاد کند و تلاش های ما را برای بازگرداندن رابرت لوینسون به خانه مورد حمایت قرار دهد. همان گونه که کری وزیر امور خارجه گفت حتی یک روز هم در اسارت به سر بردن زیاد است و آمریکایی ها نمی خواهند یک شهروند آمریکایی حتی یک روز اسارت را تحمل کند. آقایان عابدینی، حکمتی و لوینسون مدت بیش از اندازه طولانی از خانه دور مانده اند و ما همچنان از طریق دیپلماسی آرام به انجام هر کاری که از عهده‌مان بر می آید ادامه خواهیم داد.

ما از دستیابی ایران به سلاح هسته ای جلوگیری خواهیم کرد. این هدف اصلی این مذاکرات است. ما از این که نزدیک به هفتاد کشور حمایت خود را از موافقتنامه ای که در ژنو امضا شد ابراز کردند، از جمله از بیانیه های شرکای ما در شورای همکاری کشورهای حوزه خلیج فارس که از نزدیک با ما همکاری می کنند دلگرم شده ایم. احساس شرکای ما واضح بوده است فرصت دهید تا این فرایند مؤثر واقع شود. اگر ایران به الزامات خود عمل کند، جهان به مکانی امن تر تبدیل خواهد شد. اگر چنین نکند، ما همه گزینه ها را به کار خواهیم بست تا اطمینان حاصل کنیم که ایران هرگز به سلاح هسته ای دست نخواهد یافت. ماه های آینده آزمونی برای اهداف ایران و امکان دستیابی به یک راه حل مسالمت آمیز برای این بحران خواهند بود. ما مانند همیشه و در همه مراحل، مشتاقانه در انتظار همکاری نزدیک با کنگره هستیم تا از حمایت و پیشبرد منافع امنیت ملی ایالات متحده اطمینان حاصل کنیم.