زلزله بم ،سرآغاز تحولی بزرگ در مقاوم سازی

کشته شدن بیش از ۴۰هزار نفر و تخریب ۹۰ درصدی شهر بم  و روستاهای اطراف ،زنگ خطر جدی عدم رعایت استاندارد در ساخت و سازها را به صدا در آورد.
خسارات وارده تا ۲۰۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است و این در حالیست که هنوز آثار ناشی از آن در حوزه آسیب های اجتماعی و انسانی ادامه دارد.
مهمترین واکنش جامعه بعد از همدلی و کمک در حوزه امداد و نجات و اسکان موقت، توجه به بحث مقاوم سازی ساخت و سازها بود،به نحوی که در سال ۱۳۸۴ -دو سال بعد، دولت با تصویب آئین نامه رعایت استانداردهای مصالح ساختمانی در کلیه مراحل تولید ،توزیع و مصرف یک قدم بزرگ برای پیش گیری از  آسیب های ناشی از زلزله های بعدی برداشت . ایران در منطقه پرخطر و زلزله خیزی قرار دارد و متاسفانه اغلب  تراکم و تمرکز جمعیتی نیز  بر روی گسل ها شکل گرفته است.
تصویب نامه هیأت وزیران بر ا ساس پیشنهاد یکی از واحدهای تولیدی بتن آماده استاندارد استان البرز بود که باعث افتخار استان البرز می باشد.

با مهندس مهدی کیهانی ، مدیرعامل پارس لانه ، بزرگترین تولیدکننده بتن آماده کشور در این باره مصاحبه کرده ایم که در ادامه می خوانید.
سوال:در دهمین ساگرد زلزله بم ،به نظر شما تاثیر زلزله بم در مقاوم سازی را چگونه ارزیابی می کنید؟
کیهانی:ابتدا به همه بازماندگان و حادثه دیدگان فاجعه بزرگ بم تسلیت عرض می کنم.به طور کلی به همه خانواده هائی که عزیزانشان را در نیم قرن اخیر در اثر زلزله از دست داده اند تسلیت می گویم.به باور من کسانی که در سالهای اخیر در اثر زلزله جانشان را از دست دادند،به راحتی می شد که امروز پیش ما  باشند .آرزوهای زیادی به همراه آنها در زیر خاک مدفون شده است و چه بسا از بین این صدها هزار انسانی که در زلزله های بوئین زهرا،بم،منجیل ،طبس و اردبیل از بین رفتند کسانی بودند که می توانستند پزشک ،مهندس ،مدیر ،معلم و هنرمندان بزرگی شوند ،از طرفی داغ بزرگی بر دل عزیزانشان گذاشتند که هرگز تسلی نخواهد یافت.تاسف عمیق ما  وقتی آزاردهنده می شود که بدانیم در صورت رعایت حداقل های استاندارد در ساخت وساز می توانستیم جلوی همه این تلفات انسانی و خسارات وسیع مالی را بگیریم.
وقتی به ۵۰سال گذشته نگاه می کنیم ،به طور متوسط هر ۱۰سال یک زلزله بزرگ با تلفات انسانی بالای ۲۰هزار نفر در ایران   رخ داده است .
زلزله بوئین زهرا در سال ۱۳۴۱ با ۲۰هزار قربانی ، زلزله طبس در سال ۵۷ با ۱۵ هزار قربانی زلزله منجیل و رودبار در سال۶۹  با  ۳۵ هزار قربانی و زلزله بم در سال ۸۲  با ۴۰ هزار قربانی زلزله های  مهم ۵دهه گذشته بوده اند.واکنش جامعه به زلزله قبلی ابراز تاسف  و دلسوزی و کمک های نوع دوستانه بود لیکن واکنش جامعه به زلزله بم فراتر از دلسوزی و کمک رسانی بود اگر زلزله منجیل باعث تاسیس سازمان نظام مهندسی با شکل و ماموریت ها جدید شد، زلزله بم خیلی فراتر از تاسیس یک سازمان مهندسی در الگوی ساخت و ساز در کل کشور موثر بود.زلزله بم سرآغاز و نقطه عطف تغییر فرهنگ جامعه در   نگاه به کیفیت ساخت و سازها شد.
اگر قبل از زلزله بم توجه بیشتر خریدران مسکن و حتی سازندگان به  تزئینات و کابینت آشپزخانه بود،امروز در کنار این تزئینات ،بحث سازه و کیفیت بتن و نوع جوشکاری ساختمانها نیز مورد اهمیت جدی قرار گرفته است.
سوال:به عنوان مدیر بزرگترین  و مدرنترین کارخانه تولید بتن آماده ایران ،وضعیت بتن در سطح  استان البرز را چگونه ارزیابی می کنید؟
کیهانی:در ۱۰سال گذشته تحول بزرگی در کیفیت بتن آماده در سطح کشور رخ داده است .ده سال قبل به هنگام وقوع زلزله بم ،تنها سه شرکت تولید بتن آماده در کل کشور گواهینامه استاندارد دریافت کرده بودند اما امروز برابر آمار سازمان استاندارد کل کشور بیش از ۷۰۰ واحد تولید بتن آماده در سطح کشور گواهینامه استاندارد دریافت کرده اند و این یک تحول عظیم است.اتفاقا استان البرز در زمینه استاندارد سازی مصالح ساختمانی یکی از استانهای پیشرو  و موفق بوده است.در حال حاضر بزرگترین تولیدکنندگان بتن آماده استاندارد و تیرچه استاندارد، به عنوان  مصالح سازه ای اصلی، در این استان مستقر هستند .سالها واحد نمونه کیفیت در گروه مصالح ساختمانی از این استان انتخاب شده است جالب است بدانید بتن مورد نیاز ساختمان انجمن بتن ایران در تهران به خاطر اهمیت کیفی آن ،از کارخانه پارس لانه واقع در استان البرز تامین می شود.از نظر تیراژ تولید نیز بزرگترین خطوط تولید بتن آماده کشور در این استان مستقر است به نحوی که توانائی تامین کلیه نیازهای بتن آماده استان را دارد .هرچند در مرحله کنترل مراحل مصرف هنوز اشکالاتی وجود دارد.
سوال:ساخت و سازهای وسیعی در سالهای اخیر در سطح استان البرز بالاخص کرج انجام گرفته است،آیا درهمه این ساخت و سازها از بتن آماده استاندارد  استفاده شده است و اگر نه ،مردم چگونه می توانند از مقاومت و استحکام سازه ای خانه هائی که می خرند اطمینان کسب کنند؟
کیهانی:خوشبختانه حرکت های بسیار خوبی در زمینه ترویج مصرف بتن آماده استاندارد در سطح استان انجام گرفته است.در حال حاضر بسیاری از سازندگان کرج و دیگر شهرهای استان به اهمیت مصرف بتن آماده استاندارد پی برده اند و در پروژه هایشان از بتن آماده استاندارد استفاده می کنند،لیکن هنوز در پروژه های زیادی همچنان از بتن دست ساز استفاده می شود که از دستگاههای مسئول بالاخص از نظام مهندسی انتظار می رود جلوی مصرف بتن دست ساز غیر استاندارد را بگیرند.در حال حاضر اداره کل استاندارد استان البرز  با هماهنگی استانداری و ادارات صنایع ترویج مصرف مصالح استاندارد را در دستور کار خود قرار داده اند لیکن هنوز به طور کامل در همه پروژه ها دقیقا رعایت نمی شود.
باید پرسش از نحوه تامین بتن ساختمانها را به هنگام خرید خانه به یک فرهنگ عمومی تبدیل کنیم و  وقتی مردم از سازندگان درباره مشخصات خانه هائی که می خرند سوالاتی  می پرسند ،حتما درباره نحوه تامین بتن و  کارخانه سازنده آن نیز بپرسند و نیز شناسنامه فنی بتن مصرفی را از  سازندگان بخواهند.
سوال:با توجه به موارد ذکر شده ،مهمترین درخواست شما از مسولین استان چیست؟
کیهانی:در سالهای اخیر حرکت خوبی در سطح کشور ایجاد شده است که باعث بالا رفتن کیفیت ساخت وساز شده است. در استان تهران این موضوع در سطح کلیه ادارات و ارگانها جا افتاده است ؛ بالاخص شهرداری تهران جواز های احداث صادره را ممهور به مهر” استفاده از بتن استاندارد و تیرچه استاندارد اجباری است” کرده اند و نظام مهندسی نیز نظارت خوبی بر این فرایند دارد.

وی در پایان خاطرنشان کرد:انتظار تولیدکنندگان بتن آماده استاندارد از مسئولین ،بالاخص از شهرداری محترم کرج این است با توجه به اینکه رعایت استاندارد مصالح ساختمانی در کلیه مراحل  تولید،توزیع و مصرف اجباری است،لذا ارائه کلیه خدمات به متقاضیان جواز احداث ، بالاخص صدور پایان کار را منوط به مصرف مصالح استاندارد نمایند.همچنین از نظام مهندسی استان نیز درخواست داریم که بر اساس وظایف مهندسی خود نسبت به کنترل و نظارت بر این موضوع دقت نمایند و از ساخت بتن های دست ساز یا تیرچه های دست ساز غیر استاندارد در سر ساختمانها جلوگیری کنند.