"انرژی اتمی" ایران از شاه تا روحانی

اولین رییس سازمان اتمی کشور در زمان رژیم پهلوی که پس از انقلاب اسلامی در کشور فرانسه اقامت دارد درباره نپذیرفتن درخواست مسوولان ایران چند سال بعد از انقلاب برای بازگشت وی به ایران و فعالیت در برنامه های اتمی کشور می گوید: قبول نکردم که مسوولیتی به عهده بگیرم چون واقعا مطمئن نبودم وضعیت در ایران به چه سمت پیش می رود و اصلا من می توانم در شرایط جدید در ایران کار کنم و اختیارات کافی داشته باشم یا خیر.

وی درباره ضرورت بازنگری در برنامه هسته ای ایران از سوی دولت "تدبیر و امید" گفت: باید بر اساس شرایط اقتصادی و سیاسی و نیاز آینده کشور به انرژی هسته ای به بازنگری در این برنامه بپردازند و نتیجه را به روشنی نیز برای مردم بازگو کنند و بیش تر از تبلیغات به واقعیت ها اشاره شود.

اعتماد گفت که متاسفانه نمی بینیم و نمی شنویم اساتید دانشگاه و صاحب نظران درباره تحولات هسته ای نظرشان را بیان کنند.

اولین رییس سازمان انرژی اتمی کشور پیشنهاد داد که با توجه به در مضیقه نبودن ایران به لحاظ انرژی، برنامه هسته ای ایران بومی و ملی شود.

وی گفت که ای کاش به من چند سال دیگر وقت داده می شد تا خیلی از طرح های در دست انجام محقق شود. اما بعد از انقلاب هر چه کرده بودم، دور ریخته شد.

اعتماد درباره ساخت نیروگاه های جدید در ایران خاطرنشان کرد که در قراردادهای جدید ساخت نیروگاه باید سهم ایران بیش تر باشد و با کشورهایی که "ایمنی" برایشان یک "فرهنگ" است نه "دستورالعمل" دراین زمینه همکاری شود.

اکبر اعتماد  اظهار کرد: قبل از این که دیگران برای مان تصمیم بگیرند یا ما را وادار به تصمیم گیری کنند، باید خودمان تصمیم بگیریم.

وی گفت: به عنوان یک ایرانی نمی پذیرم که به زور یا با کلمات چیزی را به ما تحمیل کنند.

وی با اشاره به ضرورت افزایش و گسترش استفاده از انرژی های نو در ایران بر ساخت راکتورهای کوچک در کشور در چارچوب برنامه ای ملی تاکید کرد و گفت: می توان نیروگاه های کوچک اتمی را در تعداد بالا و مشخص ساخت، چون ساخت نیروگا ه های اتمی بزرگ ما را به کشورهای قدرتمند وابسته می کند. من سی سال پیش در یک کنفرانس بین المللی گفتم بهتر است کشورهای نیمه صنعتی به جای نیروگاه های بزرگ نیروگاه های کوچک مثلا 300 مگاواتی بسازند چون هم به لحاظ اقتصادی و هم تکنولوژیک در دسترس تر و با صرفه تر هستند.

کلید اصلی برنامه ملی و مستقل هسته ای ساخت راکتور اراک است

اولین رییس سازمان انرژی اتمی کشور با اشاره به اهمیت و ضرورت وجود راکتور تحقیقاتی 40 مگاواتی اراک برای تست سوخت نیروگاه های اتمی کشور در آینده تصریح کرد: وقتی برنامه درازمدت برای ساخت نیروگاه های اتمی در کشور داریم به راکتوری مثل IR-40 نیاز داریم تا بتوانیم سوخت این نیروگاه ها را در این راکتور تست کنیم.

اعتماد تاکید کرد: کلید اصلی یک برنامه ملی و مستقل هسته ای به ویژه برای حرکت به سمت تولید برق از طریق نیروگاه های هسته ای در کشور، ساخت راکتور تحقیقاتی اراک است که از نیازهای اساسی ایران در آینده محسوب می شود.

وی در پاسخ به این پرسش که ساخت نیروگاه های آب سبک راحت تر است یا سنگین؟ و ایران قبل از انقلاب به سراغ آب سنگین رفت یا خیر؟ گفت: راکتور های قدرتی که می سازیم باید از نوع آب سبک باشد، اما برای تست سوخت باید راکتوری داشته باشیم که این مواد را تست کنیم. در گذشته ساخت راکتور آب سنگین در دستور کار ما نبود، علاوه بر این در آن مقطع با دنیا ارتباط خوبی داشتیم و نیازی به حرکت و برنامه ریزی بر روی راکتورهای آب سنگین نبود. این مرحله (ساخت راکتور آب سنگین) برای ایران لازم است چون کشورهای صنعتی با ما در زمینه تکنولوژی هسته ای همکاری نمی کنند.

اولین رییس سازمان انرژی اتمی کشور با اشاره به برخورد غرب با ایران بر سر فعالیت های هسته ای ایران گفت: در افتادن این ها (غرب) با ایران به خاطر مساله هسته ای نیست و اتم بهانه است، بهانه ای که توانستند با آن یقه ایران را بچسبند در حالی که ایران به دنبال سلاح نیست و آن را به صراحت نیز بیان کرده و آنها هم این را به خوبی می دانند.

باید به نوعی متفاوت از تعامل با دنیا برسیم

وقتی با آمریکا مذاکره می کنیم شعار مرگ برآمریکا چه معنایی دارد!

وی با بیان این که "باید به نوعی متفاوت از تعامل با دنیا برسیم" گفت: آن چه تا به امروز صورت گرفته است چندان جواب نداده است. تا وقتی روال خصومت آمیز و تنش زا نسبت به کشورها به کار گرفته می شود، نمی توان در تعامل با کشورهای دیگر منافعی به دست آورد. شعار "مرگ بر آمریکا" در حالی که با این کشور مذاکره می کنیم چه معنایی دارد! مگر در حالی که ما با روس ها تعامل حداقلی مثبت داریم و از آن ها نیروگاه اتمی خریدیم، رفتارشان با ما خیلی خوب است؟

روس ها به دنبال آن هستند که دست ایران را در پوست گردو قرار دهند

اعتماد با اشاره به سفری که در یکی دو ماه اخیر به مسکو داشته است، اظهار کرد: تمام روس ها با تحریم های بین المللی و یک جانبه علیه ایران موافق بودند و به دنبال وسیله ای هستند که دست ایران را در پوست گردو بگذارند و ایران را زیر بال خودشان بگیرند، چون با ادامه اعمال تحریم ها بسیاری از درها به روی ایران بسته شده و بسته می ماند.

موسس سازمان انرژی اتمی با انتقاد از تعطیل کردن برنامه هسته ای کشور بعد از انقلاب، تصریح کرد: ما باید به نوعی از تعامل با دنیا می رسیدیم و به نحوی با آن ها کنار می آمدیم. طبیعی است اگر آنها بفهمند طرف شان قدرتمند است با او کنار می آیند و اگر ببینند ضعیف است توی سرش می زنند. معتقدم با امکانات و کارهایی که قبل از انقلاب انجام شده بود امکان ادامه کار با قدرت وجود داشت.

درس خوب اعتماد برای شاه و فرانسه

وی افزود: فرانسوی ها تکنولوژی هسته ای خوبی داشته و دارند و در آن مقطع فکر می کردند هر چیز را به این دلیل می توانند به ما تحمیل کنند. پیشنهاداتی که برای پروژه های هسته ای به ما دادند را بررسی کردیم و دو سال مذاکره شد. ما اشکالاتی به قرارداد تنظیم شده و خواسته های مطرح از سوی آن ها داشتیم اما سعی نمی کردند ایرادات و نقطه نظرات ما را که به طرح هایشان داشتیم برطرف کنند. آنها فکر می کردند در مرحله نهایی با فشار به شاه می توانند از رفع این اشکالات شانه خالی کنند. در سفری که به فرانسه رفته بودم متوجه شدم وزیر کشور فرانسه قرار است به تهران برود، این در حالی بود که وزیر کشور فرانسه، محرم رییس جمهور این کشور بود و حتما می خواست پیامی را به شاه برساند.

اعتماد ادامه داد: از آن جایی که به آن ها شک داشتم، فورا قراری را با وزیر کشور فرانسه هماهنگ کردم و در منزلش با او ملاقات کردم. به او گفتم که حدس می زنم برای مسایل هسته ای قصد ملاقات با شاه را دارید. اما وقتی من (مسوول برنامه هسته ای ایران) اینجا هستم شما برای چه می خواهید با شاه ملاقات کنید؟ حتما می خواهید شاه را تحت فشار قرار دهید. به او گفتم که این روش نشان می دهد شما اخلاق سیاسی خوبی ندارید. من نمی توانم جلوی سفر شما به تهران را بگیرم، اما اگر شما به تهران بروید و با شاه درباره انرژی اتمی صحبت کنید و بخواهید او را تحت فشار قرار دهید، تمام قراردادها با فرانسه را از دستور کار خارج می کنم.

وی ادامه داد: بعد از اخطار من فوری وزیر کشور فرانسه تلفنی با رییس جمهوری فرانسه صحبت کرد و اخطار مرا برای او تشریح کرد. در نتیجه رییس جمهوری فرانسه به او دستو داد که سفر خود را به ایران لغو کند. بعد از مراجعت به ایران موضوع را با شاه مطرح کردم و گفتم که سفر فرستاده فرانسه را من لغو کردم چون نمی دانم در غیاب من که متخصص هسته ای هستم، شما چه پاسخی می توانستید به پیام رییس جمهوری فرانسه بدهید. این داستان درس خوبی هم برای فرانسوی ها و هم برای شاه شد.

اولین رییس سازمان انرژی اتمی با تاکید بر ضرورت اعمال قدرت برای رسیدن به خواسته ها و منافع ملی تصریح کرد: بعد از چالشی که با فرانسوی ها بر سر قراردادهای هسته ای داشتیم و در حالی که حاضر نبودند ملاحظات ما را در قرارداد بگنجانند اما با اقدامات و اعمال قدرت از سوی ما آنها تمامی موارد حقوقی مورد نظر ما را که سعی داشتند از آنها شانه خالی کنند را لحاظ کردند.

وی ادامه داد: بنابراین استقلال عمل و متخصص بودن به حرفه خود مهم ترین دلایل موفقیت در کار است. اگر شاه می خواست می توانست من را از کار بی کار کند و من بارها به شاه گفتم اگر هر لحظه خواستید من را از کارم معاف کنید اشکالی ندارد، چون من به هر جای دنیا بروم می توانم با موفقیت کار کنم.

اعتماد گفت: با ضعف هیچ چیز به دست نمی آید، بلکه با قدرت می توان به مقاصد خود رسید.

اولین رییس سازمان انرژی اتمی درباره نیروگاه دارخوین که قرارداد آن قبل از انقلاب با فرانسوی ها بسته شد، با اشاره به این که ما با فرانسه چندین قرارداد داشتیم از جمله مرکز تکنولوژی هسته ای اصفهان اظهار کرد: تکنولوژی فرانسوی ها و آلمانی ها واقعا در زمان خودش برتر بود و هنوز هم هست. قرار بود فرانسوی ها دو راکتور 900 مگاواتی را برای ما در دارخوین بسازند که با انقلاب در عمل این قرارداد متوقف شد. بعد از انقلاب آن را به 360 مگاواتی تغییر دادند که بتوانیم به طور بومی خودمان بسازیم و به نظرم ایده بسیار خوبی است.

برای خودکفا شدن می ارزد که صبر کنیم

وی یادآور شد: ما الان به اندازه کافی اطلاع برای ساخت راکتور داریم، ممکن است زمان ساخت آن طولانی شود اما برای خودکفا شدن می ارزد که صبر کنیم.

اعتماد درباره تاثیر تحریم ها در کند کردن ساخت راکتور هایی از جمله دارخوین و اراک گفت: اگر گرفتار تحریم نبودیم می توانستیم این راکتورها را در 10 سال بسازیم، اما الان که تحریم هستیم شاید 20 سال به طول انجامد. 30 سال طول کشید تا توانستیم فن آوری غنی سازی را در اختیار بگیریم، درست است روند طولانی می شود، اما بالاخره توانمند می شویم.

وی با اشاره به طولانی شدن ساخت نیروگاه بوشهر ضمن یادآوری انعقاد قرار داد با روس ها در شرایطی که شوروی از هم فرو پاشیده بود اظهار کرد: روس ها برای ساخت و تکمیل نیروگاه با مشکلات زیادی رو به رو بودند از جمله این که تکنولوژی ساخت برخی قطعات مهم نیروگاه در کشورهای تازه استقلال یافته قرار داشت و تا روس ها روند تولید و ساخت آن قطعات را در روسیه ایجاد کنند زمان زیادی می برد، هم چنین تغییر طراحی و ساختار نیروگاه به لحاظ ساختمانی و تجهیزات از سیستم آلمانی به روسی امر بسیار حساس و پیچیده و زمان بری بود که علاوه بر این ها ایمنی نیروگاه را نیز تحت الشعاع قرار می داد و مهم تر این که آمریکایی ها در سال های گذشته فشار زیادی به روسیه آورند که این نیروگاه را راه اندازی نکند.

در قراردادهای جدید ساخت نیروگاه اتمی سهم ایران باید بیشتر باشد

باید در ساخت نیروگاه اتمی با کشورهایی که ایمنی برایشان یک فرهنگ است نه دستورالعمل همکاری کنیم

رییس سازمان انرژی اتمی در زمان قبل از اتقلاب درباره نیروگاه جدید هزار مگاواتی که گفته شده سال آینده ساخت آن توسط روس ها در بوشهر آغاز خواهد شد، تصریح کرد: معتقدم قرارداد بستن با روس ها خیلی مثبت نیست. در عین حال معتقدم در قراردادهای جدید برای ساخت نیروگاه های اتمی باید ایران سهم بیش تری در ساخت تجهیزات و جنبه های فنی آن داشته باشد و البته کلید در دست نباشد. باید با کشورهایی قرارداد ساخت نیروگاه امضا کنیم که مساله و مفهوم ایمنی برایشان به عنوان یک فرهنگ باشد نه یک دستورالعمل. در هر صورت روس ها از این نیروگاه باز برای دربند کردن ایران و تحت فشار قرار دادن ما استفاده خواهند کرد.

اتهامات وارد شده به ایران از سوی آژانس مبتنی بر منابع جاسوسی است

وی در ادامه درباره اتهامات و ادعاهای مطرح شده درباره فعالیت های هسته ای ایران در گذشته که آژانس تحت عنوان مطالعات ادعایی از آن نام می برد تصریح کرد که اتهامات وارد شده به ایران از سوی آژانس مبتنی بر منابع جاسوسی است و معتبر نیستند.

اعتماد با اشاره به سابقه و شناختی که از بازرسان آژانس دارد اظهار کرد: تمام بازرسان آژانس از توانایی جاسوسی برخوردارند و به کشورهایشان درباره همه مسایل ایران و نه فقط موضوع هسته ای اطلاعات می دهند.

دولت " تدبیر و امید" بیشتر از تبلیغ به واقعیت ها اشاره کند

برنامه فعلی سازمان انرژی اتمی کارشناسی و متناسب با شرایط کشور نیست

اولین رییس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که اگر امروز مدیریت برنامه هسته ای ایران را برعهده داشتنید اولویت را در چرخه سوخت به کدام بخش می دادید؟ گفت: معتقدم دولت جدید "تدبیر و امید" باید بر اساس شرایط اقتصادی و سیاسی و نیاز آینده کشور به انرژی هسته ای به بازنگری در برنامه هسته ای ایران بپردازد و نتیجه را به روشنی نیز برای مردم بازگو کند و بیش تر از تبلیغات به واقعیت ها اشاره کند. پیشنهاد می کنم با متخصصان فنی و سیاسی مشورت کنند و در برنامه هسته ای ایران تجدیدنظر کنند. پیشنهاد من این است با توجه به این که در مضیقه انرژی نیستیم برنامه هسته ای ایران می تواند بومی و ملی شود. از آن جایی که تکنولوژی صلح آمیز هسته ای در بسیاری از تکنولوژی ها و زمینه های صنعتی و پزشکی و غیره موثر است این برنامه را باید بومی و ملی کنیم و بدون هیچ تعیین زمان مشخصی کار را جلو ببریم. به نظر من برنامه فعلی سازمان انرژی اتمی چندان کارشناسی و متناسب با شرایط کشور نیست.

مگر آمریکایی ها "اتم" را از روی انجیل خواندند که توانستند آن را اجرا کنند! ما هم می توانیم

وی درباره مشکلات دسترسی به تکنولوژی هسته ای تحت تاثیر تحریم ها و کاهش روابط سیاسی با کشورهای پیشرفته در این زمینه گفت: مگر آمریکایی ها "اتم" را از روی انجیل خواندند که توانستند آن را اجرا کنند! ما هم می توانیم این کار را انجام دهیم اما در یک دوره زمانی طولانی تر.

اعتماد در ادامه گفت وگو با ایسنا درباره پذیرش غنی سازی از سوی 1+5 در چارچوب توافق ژنو با تاکید بر این که امروز ایران از مرز غنی سازی عبور کرده است، گفت: غنی سازی دیگر برای ما امر پیش پا افتاده ای است. امروز ما بیشتر به راکتور های کوچک به ویژه ساخت راکتور تحقیقاتی اراک نیاز داریم. اما آن چه من از توافق برداشت کردم این است که آن ها (1+5) غنی سازی را ممنوع نکردند اما در پایان شش ماه نباید ذخایر اورانیوم 5 درصدی مان افزایش یافته باشد.

به اعتقاد وی این به معنی آن است که در این مدت نباید به غنی سازی ادامه دهیم.

به گزارش ایسنا، بر اساس توافق ژنو ایران از تاریخ 30 دی ماه به غنی سازی 5 درصدی خود ادامه می دهد اما اورانیوم تا غنای 5 درصدی که از این تاریخ تولید می شود باید به اکسید اورانیوم تبدیل شود و به این ترتیب ذخایر اورانیوم 5 درصدی ایران از تاریخ اجرای توافق به مدت شش ماه افزایش نخواهد یافت. شایان ذکر است ایران در حال حاضر بیش از هفت تن ذخایر اورانیوم 5 درصدی در اختیار دارد.

تلاش کشورهای عربی برای تاثیرگذاشتن بر برنامه صلح آمیز هسته ای ایران بیهوده است

وی درباره درخواست برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای ورود به مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 بعد از توافق ژنو با بیهوده خواندن تلاش این کشورها برای تاثیرگذاشتن بر برنامه صلح آمیز هسته ای ایران اظهار کرد: آمریکایی ها مرتب به این کشورها سفر می کنند و ایران را به عنوان یک تهدید مطرح می کنند و درباره نیروگاه بوشهر نیز تبلیغات منفی می کنند. اسراییل دشمن درجه اول کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بود و چند بار به آن ها حمله کرده است در حالی که ایران به هیچ وجه به سرزمین و ملتی حمله نکرده است چرا که اساسا در فرهنگ خود گرایشی به اعمال زور و خشونت ندارد.

رد درخواست صدام برای مشارکت در برنامه هسته ای عراق

اولین رییس سازمان انرژی ایران در زمان قبل از انقلاب با اشاره به درخواست صدام حسین از وی برای حضور در عراق و مشارکت در برنامه هسته ای این کشور در زمان جنگ تحمیلی گفت: در فرانسه بودم که به روش ها و طرق مختلف درخواست برای سفر من به عراق مطرح شد و در نهایت به واسطه یکی از دوستانم سفیر عراق در فرانسه سعی کرد من را ببیند و پیشنهاد صدام را مطرح کند. اما پاسخ من این بود که در زمان جنگ غیرممکن است که به عراق بیایم اما اگر صلح شد، هر کاری از دستم برآید انجام می دهم ولی نه الان که با ایران در جنگ هستید. عراق باید دوست ایران باشد نه این که با ایران بجنگد.

نباید مردم را فراموش کنیم

اعتماد با اشاره به تجربیاتش از دوره مدیریتش در سازمان انرژی اتمی با تاکید بر این که در تمامی لحظات باید به این فکر کنیم که برای مردم کار می کنیم، گفت: وقتی خیلی درگیر کارها شده بودم یک روز به این فکر کردم که نکند اتم و مشغله کار باعث شود که ما از هدف اصلی مان که خدمات رساندن به مردم از طریق انرژی اتمی است بازمانیم . به خاطر همین در روز نیم ساعت به میان مردم در کوچه و خیابان می رفتم و با مردم از نزدیک در رفت و آمد بودم تا یادم نرود که برای مردم ایران کار می کنیم.

مردم ایران از انرژی هسته ای دفاع می کنند به شرط این که با آن ها رو راست باشیم

وی تاکید کرد: جدایی از مردم سم مهلک برای حکومت و دولت است. متاسفانه امروز در کشور نمی بینیم و نمی شنویم که اساتید دانشگاه و صاحب نظران درباره تحولات هسته ای نظرشان را بیان کنند. سیاست و دموکراسی این است که مردم درباره مسایل کشور خود نظر دهند. مردم ایران از انرژی هسته ای دفاع می کنند اما به شرط این که با آن ها رو راست باشیم و واقعیات را به آن ها بگوییم. معتقدم غیر ممکن است این دولت بتواند چیز قابل قبولی به دست آورد، بدون این که ملت را در آن مشارکت دهد. مادامی که مردم را توجیه نکنیم و برایشان مسایل را توضیح ندهیم پیشرفتی صورت نمی گیرد.

در نیت روحانی برای عبور از وضع فعلی شکی ندارم

وی درباره عملکرد 100 روزه دولت حسن روحانی خاطرنشان کرد: معتقدم آقای روحانی در مقطعی رییس جمهور شدند که کشور در وضع بسیار بدی بود و اداره کشور در این شرایط بسیار سخت است. او صادقانه می خواهد کشور از وضع بغرنج فعلی عبور کند و کشور بتواند بهتر کار کند. همکارانی که انتخاب کرد خوب هستند، اما متاسفانه طیف مشکلات به قدری در داخل و خارجه وسیع است که شانس موفقیت را پایین می آورد. این که تا چه حد دستگاه های دیگر از جمله مجلس شورای اسلامی به اتفاق هم پیش روند مبهم است اما در نیت آقای روحانی برای عبور از وضع فعلی شکی ندارم.

اعتماد با اشاره به مصاحبه تلویزیونی اخیر رییس جمهور گفت: سیاست آقای روحانی را قبول دارم، اما ایشان باید مشکلاتش را شفاف تر بیان کند. مشکلات سیاسی کشور جای دیگر است که رییس جمهور در آن مصاحبه آن ها را نگفتند.

مشکل برنامه هسته ای ایران سیاسی شدن آن است

وی با بیان این که مشکل برنامه هسته ای ایران سیاسی شدن آن است درباره تاکید غرب بر تعلیق غنی سازی ایران در سطح 20 درصد گفت: اگر کشوری غنی سازی می کند و عضو ان پی تی است و این معاهده نیز فعالیت غنی سازی را برای اعضا پذیرفته است چرا باید درخواست تعلیق این فعالیت را کند؟ اگر آنها درباره برنامه و فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران مساله و سوال یا نگرانی دارند باید مذاکره کنند نه این که ما را از حقوقمان محروم سازند و یا ما برای رفع ابهامات و نگرانی آنها از حقوقمان کوتاه بیایم.

وی در پاسخ به این پرسش که اخیرا از سوی برخی مقامات کشورمان عنوان شده است که بر اساس برخی اسناد در آمریکا غنی سازی در خاک ایران در زمان شاه و همزمان مدیریت شما بر سازمان انرژی اتمی از سوی این کشور پذیرفته نشده است، گفت: این ادعا صحیح نیست چون ما با تکنولوژی لیزر سراغ غنی سازی رفتیم و آمریکایی ها نه از ما خواستند و نه در شرایطی بودند که از ما بخواهند غنی سازی را انجام ندهیم. ما به دنبال تکنولوژی هسته ای رفتیم بدون تکیه بر آمریکا و قرارداد دوجانبه با آمریکا را چون خلاف مصالح ملی مان بود، امضا نکردیم در حالی که چهار سال هم با آن ها مذاکره کردیم.

اعتماد ادامه داد: ما برای غنی سازی از لیزر استفاده کردیم که در آن مقطع آمریکا و فرانسه این تکنولوژی را تازه آزمایش می کردند. ما در مرکز اتمی امیرآباد سعی بر این داشتیم که این تکنولوژی را مهار کنیم اما بعد این پروژه که در سطح آزمایشگاهی بود با تحولات انقلاب اسلامی ناتمام ماند.

همیشه می ترسیدم آمریکا و اروپا یک روز به ما سوخت ندهند

اولین رییس سازمان انرژی اتمی کشور در پاسخ به این پرسش که چرا وقتی رابطه سیاسی ایران در زمان شاه با آمریکا و کشورهای اروپایی خوب بود اصرار بر غنی سازی در خاک ایران داشتید؟ اظهار کرد: از آن جایی که در شرکت تولید سوخت فرانسوی یورودیف شریک شده بودیم می گفتند نباید از بابت سوخت نگرانی داشته باشید اما من همیشه فکر می کردم و می ترسیدم که این ها (آمریکا و اروپا) یک روز بهانه آورند و به ما سوخت ندهند، بنابراین به این سمت رفتیم که خودمان هم این تکنولوژی را یاد بگیریم. چند سال بعد از انقلاب، فرانسه اعلام کرد که اورانیوم غنی شده به ایران از سهمی که در شرکت یورودیف دارد را نمی دهد.

وی درباره قرارداد هسته ای آمریکا با هند که حق غنی سازی برای هند در قالب این قرارداد مورد تایید قرار گرفته است، گفت: کشورهایی از جمله هند، پاکستان و اسراییل خارج از قانون هستند و با وجود ساخت بمب اتمی آمریکا با آن ها قرارداد هسته ای می بندد اما در مواجهه با ایران از روی شک و ابهام و تهدید برخورد می کند. ما با آمریکا چهار سال درباره موافقت دوجانبه صحبت می کردیم و در نهایت به دست هم آمد، اما برای تصویب به مجلس شورای ملی نرسید. آمریکا برای دست یافتن به خواسته خود درباره گرفتن حق بازفرآوری سوخت از ایران توجیه می کرد که آن چه در قرارداد درباره بازفرآوری است فقط برای شما (ایران) نیست، بلکه برای سایر کشورها هم وجود دارد و زیر بار پذیرش آن برای ایران نمی رفتند. در نهایت ما پیشنهاد دادیم که آمریکا باید در این قرارداد ایران را کشوری "کامله الوداد" بشناسد و تمام شرایط آن را برای ایران نیز اعمال کند؛ یعنی آمریکا هر رفتاری با کشورهای دیگر به خصوص کشورهای صنعتی بزرگ در زمینه فعالیت های هسته ای داشت باید درباره ایران هم همان رفتار به اجرا درآید.

درخواست آمریکا از شاه را رد کردم چون خلاف حاکمیت ملی ایران بود

اعتماد ادامه داد: آن ها تاکید داشتند که بعد از آن که سوخت مصرف شده از نیروگاه خارج می شود، هر کاری خواستیم با آن انجام دهیم با اجازه و موافقت آمریکا باشد اما من با این مساله موافقت نکردم. حتی رییس جمهور آمریکا به شاه نامه نوشت که شرایط آمریکا را در چارچوب دوستی دو کشور بپذیریم اما من به درخواست آمریکا پاسخ رد دادم چون این مساله خلاف حاکمیت ملی ایران بود. شاه هم نظر من را پذیرفت.

رییس پیشین سازمان انرژی اتمی با اشاره به قرارداد تکمیل نیروگاه بوشهر با روسیه تصریح کرد: آ ن چه ما در قرارداد با آمریکا و فرانسه قبول نکردیم متاسفانه در قرارداد تکمیل نیروگاه بوشهر با روس ها پذیرفته شد. بر اساس این قرارداد نه تنها باید سوخت نیروگاه پس از استفاده به روسیه بازگردد بلکه باید هزینه انتقال سوخت را هم ایران بپردازد.

ورود و فعالیت اعتماد در سازمان انرژی اتمی

اعتماد که موسس سازمان انرژی اتمی و متولی برنامه هسته ای ایران پیش از انقلاب اسلامی در زمان حکومت پهلوی است درباره چگونگی ورودش به برنامه هسته ای ایران می گوید: من مشغول کار برای تشکیل دانشگاه بوعلی سینا در همدان بودم که یک روز من را صدا کردند و گفتند "اتم" می خواهیم. به تهران آمدم و به دفتر شاه رفتم. آن ها می خواستند به سرعت کارها را انجام دهند، اما من یک ماه زمان خواستم تا گزارشی درباره شرایط انجام برنامه هسته ای ایران تهیه کنم. بعد از یک ماه گزارش را به شاه دادم و او هم عینا آن را قبول کرد.

وی ادامه داد: من تک و تنها مسوول فعالیت های هسته ای شدم. دو سال طول کشید تا فعالیت ها شکل گیرد و بعد از چهار سال، چهار نیروگاه در دست ساخت داشتیم. برای 30 الی 40 سال اورانیوم خریداری کردیم و مقداری هم اکتشاف کرده بودیم. اکتشاف اورانیوم کار بسیار سختی است، اما با استفاده از دستگاه های مخصوص اندازه گیری در داخل هواپیما و برای اولین بار در دنیا در سطحی وسیع خاک ایران را 500 متر به 500 متر بررسی کردیم و نقشه جامعی از مناطقی که احتمالا دارای ذخایر معدنی اورانیوم بودند، شناسایی کردیم، اما متاسفانه بعد از انقلاب تمام این اقدامات به خاطر ناآگاهی از بین رفت.

آن چه من را ناراحت کرد قطع شدن کارهایی بود که ما انجام داده بودیم

این مدیر با سابقه هسته ای کشور در پاسخ به این پرسش که مهم ترین "ای کاش" شما در سال های گذشته در زمینه فعالیت های هسته ای ایران چه بوده است؟ گفت: آن چه من را ناراحت کرد قطع شدن کارهایی بود که ما انجام داده بودیم، متاسفانه هنوز هم آن کارها به سرانجام نرسیده است. اگر به من چند سال دیگر وقت داده می شد خیلی از طرح های در دست انجام محقق می شد. اما بعد از انقلاب هر چه کرده بودم، دور ریخته شد.

 "انرژی اتمی" پرقدرت ترین و پاک ترین سازمان ایران در زمان شاه

اعتماد در پاسخ به این پرسش که مسوولان ایران بعد از انقلاب برای استفاده از تجربیات شما به سراغتان آمدند؟ اظهار کرد: 10 سال بعد از انقلاب هیاتی از ایران با من در سوییس ملاقات کرد و به من پیشنهاد دادند که به ایران بازگردم تا فعالیت های هسته ای در چارچوب سازمان انرژی اتمی که از قبل انقلاب وجود داشت را دنبال کنم. آن ها به من گفتند بعد از 10 سال معلوم شده سازمان انرژی اتمی در زمان شاه پرقدرت ترین و پاک ترین سازمان در ایران بوده است و به این خاطر به من تبریک گفتند. اما من به آن ها گفتم، این حرف ها را به من نگویید، به مردم بگویید، چون من از کاری که انجام داده ام آگاه و مطمئن هستم و در این سال ها هم سرم را راحت بر بالین گذاشته ام. آن ها چندین بار از من خواستند که برگردم اما من قبول نکردم چون واقعا مطمئن نبودم که وضعیت در ایران به چه سمت پیش می رود و اصلا من می توانستم در شرایط جدید در ایران کار کنم و آیا اختیارات کافی خواهم داشت؟ بنابراین من پیشنهاد بازگشت به ایران و قبول مسوولیت سازمان انرژی اتمی ایران را نپذیرفتم.