اقتصاد مقاومتی؛ نجات اقتصاد یا تجدید نظر در فرهنگ اقتصاد؟

گروه اقتصاد « تیتریک »؛ هر کشوری برای حرکت به جلو یک چشم انداز را در نظر می گیرد.

چشم انداز : رشد و توسعه

هدف:اقتصاد مقاومتی

برای رسیدن به این هدف لازم است که یک الگو و چهار چوب داشته باشیم تا راه رسیدن به هدف برای ما مشخص و میسر گردد.چهار نکته باید مورد توجه باشد:

۱-نقاط قوت        ۲-نقاط ضعف        ۳-فرصت ها        ۴-تهدیدها

تهدید هایی که در جامعه جهانی وجود دارد و ما را تهدید می کند و همیشه باید مد نظر داشته باشیم .

محور اصلی برنامه: انسان است .قبلا می گفتند :سرمایه! اما امروزه به این باور رسیده اند که باید سرمایه روی نیروی انسانی باشد.افراد بر حرفه خودشان متخصص شوند و با آموزش تبدیل به یک نیروی ماهر و کارآمد شوند که موجب افزایش کمیت تولید و اصلاح کیفیت شوند.

بنابراین از دیدگاه مدیریتی میتوان اقتصاد مقاومتی را چنین تعریف کرد:

استفاده بهینه از زمان ، مکان ، منابع انسانی و غیر انسانی

۱-برنامه ریزی کیفی برای استعدادهای انسانی ( نقاط قوت)

۲-معایب و کاستی های آنها را بشناسیم(نقاط ضعف) و آنها را آموزش دهیم.

پس باید مدیران خوبی داشته باشیم (شایسته سالاری)

مقام معظم رهبری می فرمایند: ما ، در وضعیت بدر و خیبر هستیم.

یعنی در شرایط تهدید هستیم.

یعنی نقاط قوت داریم – توانمند هستیم –در مرحله پیشرفت هستیم اگر برنامه ریزی خوبی داشته باشیم.حتی میتوانیم چند قرن آینده را هم رقم بزنیم و به پیشرفتی عظیم در آینده برسیم.اما باید مواظب تهدیدهای جهانی باشیم.

پس لازمه رسیدن به هر هدفی :۱-برنامه ریزی     ۲-سازماندهی     ۳-هماهنگی     ۴-نظارت     ۵-کنترل

در این راستا اگر تاملی در کتاب زندگی وانسان سازی  و هدایت بشری یعنی قرآن کریم داشته باشیم ، می بینیم از بین پست هایی که به حضرت یوسف پیشنهاد می شود ایشان "خزانه داری ” را بر می گزینند چرا که معتقدند اگر این بخش سر و سامان یابد بقیه مسائل درست خواهد شد. لذا ایشان در سالهای ” وفور نعمت ” مدیریت مصرف می کنند تا برای سالهای آینده ذخیره داشته باشند.

لذاست که در جای جای قرآن اشاره شده است به کارو تلاش ، عدم اسراف ، قناعت کردن ، ذخیره توشه ، (سوره های حج ، نساء ، توبه و …نهج البلاغه ، غررالحکم و …)

اقتصاد مقاومتی وقتی مطرح  می شود که کشور مورد تحریم قرار می گیرد.

و در واقع نوعی از اقتصاد است که برای تامین امنیت یک کشور طرح و اجرا می شود.ایشان با نامگذاری های داهیانه خود از سال امام علی(ع) و پیامبر اعظم (ص) که نماد کار و تلاش و قناعت و  روزی اندک  ولی حلال هستند گرفته تا انضباط اجتماعی ، وجدان کاری ، همت مضاعف و کار مضاعف ، جهاد اقتصادی و در نهایت حمایت از تولید ملی و کار و سرمایه ایرانی.

همه و همه برای رسیدن به اقتصاد مقاومتی و رهایی از تهدیدهای جهانی و سایر بحرانها بوده است! لذاست که از منظر ایشان کاهش وابستگی ها (نقاط ضعف) ، تاکید روی مزایای تولیدات داخلی (نقاط قوت) و تلاش برای خوداتکایی (فرصت ها) شیوه ای است که می تواند علاوه بر مقاومت اقتصادی، ما را به یک اقتصاد  مقاوم و پایدار هم برساند!

ازآنجا که هر وسیله ای فرهنگ مخصوص خودش را می آورد برای رسیدن به اقتصاد مقاومتی هم ابتدا باید فرهنگ اقتصاد را اصلاح کرد.

اینجاست که می بینیم هدف : نجات اقتصاد نیست بلکه هدف تغییر فرهنگ اقتصاد و ایجاد یک فرهنگ اسلامی برای اقتصاد است.

اگر دقت کنیم همیشه نماز و زکات کنار هم در قرآن مطرح می شوند یعنی معنویت و اقتصاد بهم مربوط هستند.

لذاست که گفته اند : من لا معاش له لا معادله !!

برخی آسیب های حوزه اقتصاد کنونی

۱-تغییر روش اقتصادی از حوزه تولید به حوزه مصرف

۲-ایجاد نیاز های غیر ضروری و اقبال به تولیدات خارجی از طریق تبلیغات فریبنده

۳-اقبال به مصرف و خرید بیشتر با مشاهده تورم(موجب خرید بیشتر شده و بر افزایش قیمت تاثیر گذاشته و قشر کم درآمد صدمه می بینند)

۴-سلب آرامش مردم (چون مصرف بالا درآمد بیشتری می طلبد موجب شغل دوم و سوم و…و حتی اشتغال زنان خانواده و بعضا دختران می شود و در نهایت آسیب های خانوادگی)فرو پاشی نظام خانواده

۵-زندگی کردن با درآمد آینده (وام) یعنی درآمد آینده را الان هزینه کرده ایم.

۶-کاهش صفا و صمیمیت که حاصل فرهنگ مصرفه (نظام سلطه)

و ….

برخی راه های بیرون رفت از این آسیب ها

تنها راه بیرون رفت ، اقتصاد مقاومتی است و در این میان زنان شاید نقش مهم تری دارند.

۱-فرهنگ کار و تلاش سازنده

۲-پرهیز از اسراف (طبق فرهنگ دینی – قرآن و سنت های جامعه ایرانی)

۳-پرهیز از کالاهای خارجی و حتی ایجاد کراهت  برای مصرف آنها

در این زمینه علمای عظام و مراجع تقلید می توانند کاملا موثر باشند.در این مورد میتوان به متن نامه ای اشاره کرد که ۱۱ تن از علمای اصفهان در خصوص تحریم مصرف کالاهای خارجی و استفاده از کالا های ایرانی صادر کرده بودند.(متن نامه از خبرگزاری فارس گرفته شده بود)

۴-تبلیغ کالا های ایرانی و مصرف از آنها به طروق مختلف مثل رسانه ها –سوپراستارهای سینما و تلویزیون در تمام گروه های سنی

۵-دوری از تجملات و لوازم غیر ضروری

۶-فرهنگ قناعت (قرآن –کتاب گلستان)

۷-پس انداز(قرآن و متون ادبی)

۸-پرهیز از چشم و هم چشمی و رقابت با افراد دنیا طلب(قرآن –متون ادبی)

۹-تغییر فرهنگ و نیز الگوی مصرف از مصرف درست و بهینه و پیروی از الگوی بومی مصرف مثل عدم مصرف غذا های آماده ، نوشیدنی های ایرانی و …

۱۰-تأسی به الگوی موفق خانواده ، زنان و مردان موفق

مهمترین راه آموزش این موارد است:

آموزش فرهنگ درست مصرف –آموزش حمایت از دولت-آموزش دشمن ستیزی مثل کاری که اسرائیل می کند(فیلم شنبه سیاه) – آموزش قناعت و پس انداز-آموزش کار و کسب درآمد حلال و پرداخت خمس و زکات به فرزندان در خانه و مدرسه و جامعه – و در نهایت ایجاد انکار کیفرستیزی در نسل جوان

دو نکته را نباید از نظر دور داشت:

۱-توسعه فرهنگ کار وتلاش

۲-اصلاح فرهنگ مصرف و ایجاد الگوی درست و اسلامی (مدیریت مصرف)

سفارش به کار وتلاش در قرآن و متون ما زیاد است و تنبلی و کسالت منع شده است.

برو کار می کن مگو چیست کار                        که سرمایه زندگانی است کار

کاری که برمبنای اصالت و فطرت انسانی باشد تفاوت عمده فرهنگ اسلام با سایر فرهنگ هاست که: کار یک ابزار است نه هدف!

ثروت و سرمایه یک ابزار است برای رسیدن به اهداف مقدس.

مثل ثروت حضرت خدیجه که برای نشر اسلام به کار گرفته شد.

کسب درآمد بالاتر و مصرف کمتر و مقاومت در برابر مصرف زدگی .

کلوا واشربوا ولا تسرفوا                    ما در اسلام ریاضت نداریم ، اسراف هم نداریم.

-شکر بر درآمد

-استغفار و دعا که موجب وسعت رزق و روزی است.

-قرض الحسنه

-قناعت

مدیریت مصرف و نقش زنان

غایت هر فعالیت اقتصادی مصرف است .مدیریت مصرف از ارکان اقتصاد مقاومتی است.مصرف متعادل و پرهیز از اسراف ، یک حرکت جهادی است.

زنان به عنوان مدیران داخلی و قطب خانواده نقش بسیار مهمی در مدیریت مصرف و ایجاد تعادل بین درآمد و مصرف خانواده دارند.

زنان که بیش از نیمی از جمعیت را تشکیل می دهندنقش مهمی در مردمی کردن اقتصاد بنابر فرمایش مقام معظم رهبری دارند.

از فرهنگ سازی و تربیت نیروی انسانی گرفته تا اشتغال و تولیدات رسمی و غیر رسمی در حوزه روستایی و شهری ! از تامین بهداشت و سلامت روانی خانواده گرفته تا تأمین سلامت جامعه ، از تعیین الگوی مصرف فرزندان و همسران گرفته تا ایجاد الگوی مصرف درست در جامعه .

لذاست که از دامن زن ، مرد به معراج میرود.

پایه حمایت از اقتصاد مقاومتی ، مدیریت مصرف است و مدیریت آن در خانواده برعهده ی خانم هاست و تغییر الگوی مصرف تنها راه حمایت از اقتصاد مقاومتی است.

زنان به عنوان وسیله آرامش خلق شده اند و این آرامش نقش مهمی در اقتصاد و جامعه دارد از نظر بهداشت و سلامت روانی ، ایجاد محبت و صمیمیت که در سایه محبت در جامعه می توان کارهای سخت را به راحتی انجام داد.و در این میان نقش آموزش و به ویژه آموزه های دینی انکارناپذیر است.

نکته مهم دیگر:ادامه دار بودن افتصاد مقاومتی است یعنی ثبات قدم علاوه بر اراده راسخ.

 نویسنده:مهناز اکبری