دوشنبه ۰۷ خرداد ۱۴۰۳ - 2024 May 27
تب تند شبکه های اجتماعی بر علیه روسری 3000 ساله!
این چند روزه لابلای پست های کاربران شبکه های اجتماعی ، حرکتی خودجوش و مردمی برای احیای پوشش و سنت های افتخارآمیز محلی به راه افتاده است.
گروه حجاب « تیتریک »؛تب شبکه های اجتماعی گاهی خیلی تند می شود. گاهی با سوژه کردن لیونل مسی و هاشم بیک زاده، گاهی با ساختن کمپین دعوت از بازیکن ذخیره تیم شهرداری یاسوج (که به شکلی عجیب به درون زمین پرید و مانع گل خوردن تیمش شد)به تیم ملی برای جام جهانی 2014. گاهی هم با آن خواننده مجالس عروسی در شهرستان سبزوار (که با تیپ خاص و حالات بامزه اش سوژه خوبی برای کاربران شبکه های اجتماعی جور کرده).
اما لابلای این سوژه هایی که بیشتر دستمایه طنز و تمسخر می شوند، می شود سوژه هایی فرهنگی هم پیدا کرد. سوژه هایی که یک دغدغه فرهنگی را نشانه گرفته اند و توانسته اند یک موج از همراهی کاربران شبکه های اجتماعی را با خود همراه کنند. این چند روزه لابلای پست های کاربران شبکه های اجتماعی ، حرکتی خودجوش و مردمی برای احیای پوشش و سنت های افتخارآمیز محلی به راه افتاده است. انبوه عکس ها، پوسترها و گرایش روزافزون به بازنمایی زیبایی های سرزمین مادری در قالب پوشش اقوام، اتفاقی است که شبکه های اجتماعی به خود دیده اند.
لُرها که در این حرکت پیشتاز بوده اند. آنها سعی کرده اند کارشان را رسمی تر هم کنند و با انتخاب روز ویژه ای در اردیبهشت ماه امسال به نام «روز گُلوَنی» سعی در ترویج پوشش لری و تقویت این فرهنگ پرپیشینه دارند.
* روزی به نام گلونی
۲۶ اردیبهشت ماه، به همت جمعی از دختران خرم آبادی، به عنوان روز سربند لُری یعنی « گُلوَنی» نامگذاری شده است تا زنان و مردان لر با استفاده از این پوشش که هم برای زنان و هم برای مردان کاربرد ویژه داشته و دارد، مراسمی نمادین و همایشی برگزار کنند . ضمن این که قرار است هر سال در بهار و تا ۲۶ اردیبهشت، دختران لر با به سر کردن روسری لری، این پوشش اصیل و زیبا را را به دیگران معرفی کنند.
گُلوَنی، سربندی باستانی است که زنان لرستانی به شکل خاصی به سر می کنند و بخشی از پوشش زیبای زنان و مردان لر است. نسل جدید، از نوع کوچک آن به عنوان روسری استفاده می کند. این روسری با طرح زیبای سنتی بین دیگر دختران ایرانی هم طرفدار زیادی دارد و یکی از سوغات های لرستان است.
در روز ۲۶ اردیبهشت هم برنامه ی ویژه ای در خرم آباد برگزار می شود که اطلاع رسانی خواهد شد. بسیاری از دختران لر اعم از معلمان، استادان، روزنامه نگاران، دانشجویان و فعالان فرهنگی جزو حامیان این حرکت هستند.
* یک روسری به قدمت تاریخ
سرپرست گروه کاوش در لرستان که به تازگی کاوش پرسروصدا و حساس قلعه گوری در منطقه سیمره لرستان را به پایان رسانده است، درباره پیشینه گلونی می گوید: آنچه که مشخص است ریشه سربند آن هم سربند لُری بر اساس بیان مورخانی چون هرودت به دوره هخامنشیان و دوره ماد برمی گردد.
«عطا حسن پور» با اشاره به این که بر اساس شواهد و نوشته های تاریخی، سربند از اجزای لباس های ایرانی همه ایرانیان، وابسته به آن و جدایی ناپذیر است می گوید:«دیاکونوف روسی در کتاب تاریخ ماد، پوشش ایرانی را توصیف می کند و سربند را در مورد زن و مرد ایرانی، هر دو به کار می برد. وجود دستاری به دور سر در نقش برجسته های تاریخی تایید می شود. در دوران میلادی و حتی پیش از مادها هم زنان و هم مردان دستار یا همان سربند بر سر دارند.»
سرپرست گروه کاوش در لرستان ادامه می دهد: در سالنامه های آشوریان نیز می بینیم که این دستار هم بر سر زنان و هم بر سر مردان وجود دارد و در توصیف اقوام زاگرس، آشوریان، عیلامی ها و مادها از این سربند یاد می شود و در میان نقش برجسته های به جامانده این سربند به وضوح دیده می شود.
حسن پور با بیان اینکه در منطق باباجیلان در غرب شهرستان دلفان، استان لرستان کاوش های ویژه ای را انجام داده است و به زودی مقالات علمی و تصاویر مرتبط با آن در مجامع بین المللی منتشر خواهد شد، می افزاید: در این خصوص شخصاً مستنداتی را در حفاری گورستان عصر آهن (سه هزار ساله) باباجیلان در غرب شهرستان دلفان، دامنه کوه سرکشتی، در گور شماره دو، به دست آوردم.
او اشاره می کند: در گور شماره دو در این گورستان، انگشتر مفرغی ای به دست آمد که به جای نگین آن، نقش کنده ای وجود داشت. این نقش کنده، نقش یک انسان با دو بال است که از دل خورشید بیرون می آید. این نماد را در فرهنگ پیش از تاریخ، با عنوان فروَهر یا همان انسان خدای گونه می شناسیم.این نماد شکلی روحانی دارد و لباس بر تن دارد. با نمادشناسی انجام شده روی اندام این نقش ، کفش مادی، شلوار مادی و باشلوق مادی یعنی سربندی که مانند کلاه دور سر قرار می گیرد مشخص شده اند. این سربند همچون مقنعه های امروزی گوش،گردن و سینه را می پوشاند.
آن طور که حسن پور توضیح می دهد، روی این باشلوق مادی، کلاهی قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه گلونی های امروزی قرار گرفته است. این نماد یکی از قدیمی ترین نمادها در لرستان به شمار می آید و در مجموع مرد را با جنبه الوهیت او و دستاری به سر آن هم شبیه گلونی نشان می دهد.
او با اشاره به اینکه به غیر از این نمونه چندین نمونه مفرغ های دیگر در لرستان به دست آمده است که تصاویر مرد و همچنین زن را با سربند و دستار نشان می دهد، اضافه می کند: بیشتر مورخان درتوصیف هایشان از پوشش اقوام ایرانی به این دستار یا همان سربند اشاره واضح و مشخص داشته اند.
* وقتی مردان هم گلونی به سر می کردند
این کارشناس ارشد باستان شناسی که به زودی برای ارائه پژوهشش در خصوص قلعه گوری واقع در منطقه سیمره لرستان در مجامع بین المللی حضور خواهد یافت، اظهار می کند: در دوره های متاخر نیز کاربرد گُلوَنی شکل رایج تری پیدا می کند و به عنوان مثال در دوره قاجار در عکس های گرفته شده مردان با پوشش گُلوَنی دیده می شوند.
سرپرست گروه کاوش لرستان به برخی ابعاد مردم شناسی « گُلوَنی» نیز اشاره می کند و می افزاید: مردان گُلوَنی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لریانی مرسوم در منطقه لرستان می بستند و به گاه مهمانی یا جنگ ، به منظور تزیین و یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می کرده اند.
او عنوان می کند: در دوران ساسانی نمونه ای از سربند دیده می شود که بسیار شبیه گُلوَنی امروزی لرستان است.
حسن پور به نقش آناهیتا بر روی یک پلاک گچبری در محوطه برزقباله لرستان اشاره می کند و توضیح می دهد: در این نقش، آناهیتا درست مانند زنان لُر، سربندی به دور سر بسته است و گیسوان بافته و طناب پیچش از زیر آن هویداست.
* گلونی، پدیده می شود؟
حالا اهالی لرستان و لرهای مقیم تهران حسابی دست به کار شده اند تا قبل از ۲۶ اردیبهشت و روزی که به نام سربند تاریخی و سنتی شان نامگذاری کرده اند، گلونی را بیشتر به مردم بشناسانند. باید دید آیا برپایی نمایشگاه عرضه گلونی در شهرکتاب بریانک و موجی که در شبکه های اجتماعی برای معرفی و تبلیغ این سربند و روسری تاریخی به راه افتاده، می تواند گلونی را به عنوان یک پدیده فرهنگی در میان شبکه های اجتماعی معرفی کند؟
منبع: ایسنا
ارسال نظر
اخبار برگزیده
