هرکسی کاو دور ماند از اصل خویش ...

یکی از اتفاقات عجیبی که در فصل اخیر اکران سینماهای کشورمان رخ داده نمایش همزمان چند فیلم کودک و نوجوان است. در این مقطع، 5 فیلم مناسب برای کودکان و نوجوانان روی پرده سینماها است. فیلم «کلاه قرمزی و بچه ننه» هرچند به پایان اکران رسمی خود رسیده اما همچنان در برخی سینماها نمایش داده می شود. به تازگی نیز فیلم های «اختاپوس»، «سلام بر فرشتگان»، «همبازی» و «یک فراری از بگبو» برای كودكان و نوجوانان به نمایش درآمده اند كه همزماني اکران آن ها غيرمنطقي است. وضعيت آرماني در هر نوبت اكران اين است كه در موضوع ها و ژانرها تنوع وجود داشته باشد. اما علاوه بر این تورم فیلم کودک و نوجوان، نکته قابل تأمل دیگر این است که همه این فیلم ها دارای شاخصه ها و ساختار شبیه به هم هستند. آنچه همه این فیلم ها در آن اشتراک دارند تکیه بیش از حد بر موسیقی و حرکات موزون و گریم های سنگین و ضعف دراماتیک و محتوایی است. می توان فیلم «اختاپوس» را به عنوان نمونه این فیلم ها بررسی کرد.

این فیلم نخستین تجربه سیدجواد هاشمی در زمینه کارگردانی فیلم سینمایی محسوب می شود. فیلمی که نخستین قسمت از یک سه گانه با عنوان «آهوی پیشونی سفید» است. در این فیلم از یک طرف از اساطیر و افسانه های عامیانه الهام گرفته شده و از طرف دیگر در روایت و گریم، از فیلم های کودکانه غربی تقلید شده است. این گسست و تعارض بر کل أثر سایه افکنده و نتیجه اش یک فیلم پرزرق و برق و موزیکال اما فاقد بار محتوایی و آموزشی است. البته طبیعی و بدیهی است که برای دادن پیام اخلاقی به مخاطب کودک و نوجوان ابتدا باید او را به فیلم –و هر أثر هنری دیگری- جذب کرد. اما مسئله مهم این است که جذابیت، از چه راهی و چگونه پدید می آید؟ متأسفانه فیلم «اختاپوس» در دایره آثاری قرار می گیرد که دست به دامان جذابیت کاذب می شوند. جاذبه حقیقی و اصولی از طریق ایجاد داستان گیرا و  دراماتیک و خلق ساختار بصری زیبا به وجود می آید. اما فیلم مورد بحث در این زمینه ها هیچ دستاورد و دست آمدی را ندارد.درعوض، با گردآوری چند کلیپ و آهنگ های پرضرب و درآمیختن حرکات موزون، به انضمام گریم های مصنوعی و غلیظ به دنبال جذب مخاطب است. البته در این راه نیز ناکام مانده. چنان که با نگاهی به جدول فروش سینماها می توان دریافت استقبال چندانی از این فیلم صورت نگرفته است. جای سئوال است که در این ملغمه تصویر و رقص و آهنگ و آرایش، چگونه می توان به کودک تعلیم فرهنگی و اجتماعی داد؟ این هم یک انحراف جدید در سینمای ایران به حساب می آید که فیلم کودک و نوجوان را به فیلمی مملو از موسیقی و حرکات موزون و لودگی تعریف می کنند.

سید جواد هاشمی، هنرمند محبوب و خوش نامی است که نام و آوازه او با سینمای دفاع مقدس و هنر مذهبی گره خورده است. اما نخستین فیلمی که در کارنامه او ثبت شده است چندان تناسبی با سابقه و کسوت این هنرمند ندارد. شاید اگر هاشمی برای ساخت یک فیلم کودک و نوجوان با مضمون دفاع مقدس تلاش می کرد به نتیجه بهتری می رسید. ورود وی به حوزه فیلم موزیکال و فانتزی مصداق بارز "هر کسی کو دور ماند از اصل خویش" است.