جایگاه عیدقربان در میان مسلمانان

گروه فرهنگی « تیتریک »؛ تاریخ عید قربان در حقیقت به قبل از تاریخ اسلام باز می‌گردد. این روز همان روزی است که حضرت ابراهیم علیه السلام به اذن الهی از ذبح فرزندش اسماعیل در راه پروردگار معاف شد و به جای آن قوچی را در راه خداوند قربانی کرد. از آن روز تا به اکنون در روز معینی از سال که مصادف با ۱۰ ذیحجه ماه قمری است جشنی موسوم به عید قربان برپا می‌شود.
سفر به مکه و مدینه و انجام فریضه مقدس حج از مرسوم‌ترین واجبات دینی است که مسلمانان جهان هر ساله مبادرت به انجام آن می‌کنند. بیشترین مراسم برپایی جشن عیدقربان در عربستان سعودی برگزار می‌شود. از آنجایی که این کشور مهد اسلام است، لذا تمامی مراسم مربوط به عید قربان از این کشور سرچشمه می‌گیرد.
بسیاری از مردم عربستان به مناسبت این روز سرهای خود را می‌تراشند، به زیارت خانه خدا و مسجدالنبی می‌روند و ضمن پوشیدن لباس تمیز و عموما نو به دیدار یکدیگر می‌روند و عید را به یکدیگر تبریک می‌گویند. بزرگترها به کوچکترها عیدی می‌دهند و همچنین بسیاری از خانواده‌ها به مناسبت تعطیلات عید قربان برنامه‌های سفر می‌گذارند. در عربستان سعودی تعطیلات به پنج روز و در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز به سه روز می‌رسد.
بسیاری از مردم نیز بنا به توانایی مالیشان اقدام به قربانی حیوانات از پرنده گرفته تا چهارپا می‌کنند. معمولا همه ساله با نزدیک شدن به عید قربان قیمت دام در عربستان گران می‌شود و حتی به قیمتی نزدیک به ۵/۱ تا دو برابر قیمت واقعی آن می‌رسد. تعداد دام‌های قربانی شده در عربستان به اضافه قربانی حاجیان در برخی از سالها به بیش از دو میلیون دام می‌رسد.
البته این رسم فقط مختص عربستان نیست. کلیه کشورهای عربی به خصوص کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نیز مشابه چنین سنتهایی را اجرا می‌کنند. قیمت لباس در امارات با نزدیک شدن به عید قربان گران می‌شود.
در عراق به مناسبت عید قربان و شب عرفه بسیاری از شیعیان به کربلا سفر می‌کنند و در آنجا مراسم ویژه عید قربان را به پا می‌کنند. در روایات برای زیارت امام حسین (علیه السلام) در شب دهم ذیحجه و روز عید قربان بسیار توصیه شده و شمار بسیاری از شیعیان در این روز به کربلا سفر می‌کنند. بسیاری از مردم عراق همچنین در شهرهای نجف و کربلا به حرم امام حسین (علیه السلام) و امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌روند و به‌عنوان احترام پا به حرم آنها می‌گذارند.
در کشورهای مسلمان غیرعربی نیز مراسم ویژه‌ای برای عید قربان برگزار می‌شود. مثلا در ترکیه مردم به مناسبت این روز لباس نو به تن می‌کنند و کوچکترها ضمن رفتن به دیدن بزرگترها از آنها عیدی می‌گیرند. برنامه‌های تلویزیون نیز به کلی تغییر می‌کند و متناسب با حال و هوای عید شده و رنگِ شادی می گیرد.
اما تاجیکان ِ سراسر افغانستان وبیرون از وطن عید را همگون تجلیل می‌کنند: خرید کالای نو، مخصوصاً برای اطفال، تهیه نان، غذا، شیرینی و گوشت قربانی برای یتیمان و ناداران، عیادت بیماران، پیران، بزرگان دینی و غیردینی و دلجوئی از یتیمان، تاجیک‌ها پیش از اقامۀ نماز عید قربان و پیش از انجام قربانی غذا نمی‌خورند، دروازه خانه ها در این روزها بسته نمی‌باشد، مهمانان بعد از عیدی تحفه می‌گیرند که از تخم مرغ‌های رنگ شده تا دستمال و هر گونه تحفه مناسب دیگری که باشد، بعضاً مراسم عروسی در این روزهای مبارک انجام می‌شود، تاجیکان جمهوری تاجیکستان اکثراً پسر متولد در روز عید را قربانعلی و دختر متولد را قربانگل نام می گذارند.
عید قربان عید مشترک همه مسلمان در همه مذاهب بوده که با رنگ گرفتن از آیین های ملی و فرهنگ بومی، به عیدی خاطره انگیز و سرشار از آداب و رسوم تبدیل شده است.